Klarneto: Malsamoj inter versioj

Klarnetoj konsistigas grandan familion (unu el la plej vastaj) kun tre diversaj akutecoj, de ''sopranino'' ĝis kontraŭ-baso. Ili ebligas ludi en diversaj ton-ampleksoj. La plej kutima klarneto estas tiu agordita en b bemolo. Tio signifas ke la notoj sonas unu tonon malpli altan en klarneto ol la realan. Ofte tio devigas al adapto de la partituroj originale faritaj por aliaj instrumentoj.

La moderna klarneto devenas de la renesanca franca son-instrumento ''Chalumeau'', kiu similas al bekfluto sed havas buŝpecon kun vibranta simpla anĉo, tuŝata per la supra lipo (malkiel en la klarneto). Ĉirkaŭ 1690, [[Johann Christoph Denner]] plibonigis ĝin aldonante du klavojn, kiuj ebligis ludi ankaŭ en pli akuta registro. Diversaj fabrikantoj ankaŭ aldonis aliajn klavojn, pligrandiganta la kapablon de la muzikilo. [[Mozart]] ŝatis la sonon de la klarneto kaj komponis por ĝi plurajn verkojn. En la epoko de [[Beethoven]] klarnetoj jam estis kutime en orkestroj.

En 1812, la klarnetisto kaj inventisto [[Iwan Müller]], kreis novan kuseneton kiu pli bone fermis la truojn , kaj kreis klarneton kun 7 truoj por la fingroj kaj 13 klapoj kapablan ludi bone en preskaŭ ĉiu [[tonalo]]. Derivaĵoj de tiu dezajno estis la ''sistemo Oehler '' uzata nuntempe en [[Germanio|Germanujo]] kaj [[Aŭstrio|Aŭstrujo]], kaj la ''sistemo Albert'', ankoraŭ uzata de kelkaj folkloraj kaj [[ĵazo|ĵazaj]] klarnetistoj.

Inter 1839 kaj 1843 [[Hyacinthe Klosé]] kaj [[Auguste Buffet]] prilaboris sistemon inspiritan de la dezajno kiun [[Theobald Boehm]] uzis por flutoj. Tiu, tiel nomata ''sistemo Boehm'', faciligis ludadon kaj populariĝis meze de la 19a jarcento, unue en [[Francio|Francujo]]. Ĉi tiu estas la sistemo uzata en la plejmulto da nuntempaj klarnetoj.

== Materialoj ==

Profesiaj kaj meznivelaj klarnetoj estas ĝenerale konstruitaj el nigra ligno, plej kutime [[Dalbergio|''Dalbergia melanoxylon'']]. Oni ankaŭ kelkfoje uzas [[palisandro|palisandron]]n, "Dalbergia retusa" aŭ, antaŭe, [[bukso|bukson]]n. Ligno estas delikata materialo kaj ĝi povas fendiĝi pro drastaj ŝanĝoj en temperaturo aŭ humido.

Kelkaj modeloj miksas lignon kaj [[karbonfibro|karbonfibron]]n aŭ lignon kaj [[ebonito|eboniton]]n kun la celo profiti la avantaĵojn de la ligno kaj redukti la probablecon de fendiĝo.

Aliaj eblaj materialoj estas/estis: ebonito (kutima por la buŝpeco), metalo, rezino, eburo, vitro, ktp.

== Uzo de klarneto en muzikaj stiloj ==

Oni trovas la instrumenton interalie en la [[Cigano|cigana muziko]]. En la muzika ĝenro [[Klezmero]], la tradicia muziko de la orienteŭropaj judoj, klarneto plifavoriĝis kaj anstataŭis la iaman violonon. En [[Azerbajĝano|azerbajĝana]] muziko ankaŭ ĝi anstataŭigis la ''zurnaon''.

* C. Nicoletti: Metodi & Didattica Base for Clarinet ([http://www.lulu.com/shop/search.ep?keyWords=C.+Nicoletti%3A+Metodi+%26+Didattica+Base+for+Clarinet&categoryId=100501 Disponebla sur ''lulu.com''])