Modernismo: Malsamoj inter versioj

'''Modernismo''' ([[1600]]-) estas la reganta [[filozofio]] aŭ mondbildo de la [[industria erao]], la post[[kristanismo|kristana]] [[mondkoncepto]] de la [[Okcidento]].

 

Ĝi vidas la universon kiel granda maŝino, eĉ homon kiel senspirita maŝino, ĉio tute komprenebla per homa racio. [[Dio]], se li eĉ ekzistas, ekzistas nur kiel emerita kreinto ([[diismo]]). En la plej severa formo, modernismo diras ke ekzistas sole la natura, ne la supernatura ([[materialismo]]); kaj ke la science sciebla estas tute sama kiel la reala – alivorte, se scienco ne povas scii pri io, eĉ teorie, sekve tio ne ekzistas en realo ([[pozitivismo]]).

 

Modernismo estis konstruita de la pensantoj [[Kartezio]], [[Bakono]], [[Hobbes]], [[Isaac Newton|Neŭtono]], [[Locke]], [[Hume]], [[Rousseau]], [[Adam Smith]], [[Kantio]], [[Mill]], [[Darvino]], [[Markso]], [[Albert Einstein|Ejnstejno]], [[Crick]], [[Minsky]], [[Dennet]] kaj aliaj – precipe en [[Britio]], [[Francio]] kaj [[Germanio]] dum [[1600]]-[[2000]]. Dum [[1150]]-[[1600]], modernismo naskiĝis el la ideoj de [[Aristotelo]], [[Tomaso de Akvino]] kaj [[Galileo]]. Inter ĝiaj branĉoj estas [[Kapitalismo]], [[Marksismo]], [[Materialismo]] kaj la mondbildo de [[Moderna scienco]]. La pinta aŭ klasika epoko de modernismo venis dum la [[18-a jarcento]], dum la mem-nomata [[Ilumineco]].

 

Je la fino de la 18-a jarcento kaj denove en la [[20-a jarcento]], iom da movo for de modernismo okazis en la Okcidento: romantika arto (ekzemple, la poezio de [[William Blake]]), [[kvantuma mekaniko]], [[hipioj]], [[Zenismo]], [[Postmodernismo]], ktp. Sed la plej arda batalo kontraŭ modernismo okazas ne ĉe la universitato aŭ librovendejo, sed ĉe preĝejoj el [[fundamentismo]], kaj [[islamo|islama]] kaj [[kristanismo|kristana]]. Fakte, en [[Usono]], multe de kulturo, politiko kaj religio estas komprenebla kiel lukto inter kristanismo kaj modernismo.

 

Por la fina triumfo, modernismo devas ne nur klarigi la koron de homo materialisme, sed ankaŭ nutras ĝin. Tio ŝajnas preskaŭ malebla, sed historio estas plena de la paradoksa kaj la neatendita.

 

En hispanlingvaj landoj [[Modernismo]] estas tre preciza skolo ĉefe poezia konsistanta en apartigo el la povra kontemplo de la realo, kaj anstataŭe la deziro de plej alta, stetika kaj eĉ nerelaa mondo. Oni konsideras ties pioniron [[José Martí]], el [[Kubo]], kaj ties disvastiganto en Eŭropo [[Rubén Darío]].

 

* [[Postmoderna literaturo]]

 

<gallery>

Dosiero:Gegants pi56.jpg|<!-- thumb|left|180px|Domo _del_ _paraguas_ _en_ _las_ _Ramblas_ _de_ [[Barcelono]] -->

[[Kategorio:Herezo]]

[[Kategorio:Ismo]]

 

[[ko:모더니즘]]