Merido (Hispanio): Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA; kosmetikaj ŝanĝoj |
1a -> 1-a, etaj |
||
Linio 46:
== Deveno ==
Merido posedas tre malnovan devenon jam de antaŭromia epoko, kiam Hispanio estis loĝata de diversaj popoloj kaj en tiu regiono de kelt-ibera prapopolo. La urbo estis refondita kiel [[Romio|romia]] urbo en epoko de [[Aŭgusto Cezaro|Aŭgusto]] (1-a jarcento) kaj ricevis la nomon de '''Emérita Augusta''' ĉar ties tiama loĝantaro estis ekssoldatoj jam liberigitaj for de la armeo, kiuj restis tie kiam ili ricevis romian civitanecon. La romia nomo memoras tiun devenon por emerituloj, ĉar en la latina ĝi signifis same ol en Esperanto.
== Loĝantaro ==
La censita loĝantaro en 2005 estis 53.089 loĝantoj kaj 55.713 komence de 2006. Tamen oni klarigu, ke ĉar Mérida estas administra kaj politika centro de la regiono, multaj ŝtatservantoj -aŭ simillabora loĝantaro- loĝas kaj vivas en Mérida, eĉ sen esti censitaj tie. Aliaj loĝas en etaj vilaĝoj de la ĉirkaŭaĵoj por eviti malavantaĝojn de granda urbo.
Linio 56 ⟶ 54:
=== Romia teatro ===
Tiu konstruaĵo estis mendita de [[konsulo]] [[Marco Vipsanio Agripa]] kaj eble uzita el jaroj 16-
▲[[Dosiero:Merida_Roman_Theatre1.jpg|thumb|250px|La Romia Teatro de Merido]]
▲Tiu konstruaĵo estis mendita de [[konsulo]] [[Marco Vipsanio Agripa]] kaj eble uzita el jaroj 16-15a antaŭ Kristo. Temas pri unu el la plej simbolaj kaj vizitindaj monumentoj de la urbo kaj loĝigas ekde 1933 [[Festivalo de Klasika Teatro de Merido|Festivalon de Klasika Teatro]], kiu okazas ĉiusomere kaj redonas al la monumento ĝian historian funkcion, kiun ĝi perdis dum ĉirkaŭ 16 jarcentoj.
Ĝi enhavas sidilaron (''cavea'') por -tiam- 6.000 publikanoj, kiujn oni dividis en tri zonoj: ''cavea ima'', ''media'' kaj ''summa'' (tiu ĉi lasta neenterigita dum jarmilo nuntempe estas tro rompita kaj ne uzebla), la ''orchestra'', kiun dum ludoj okupis la ĥoro, el scenejo aŭ ''pulpitum'' kaj laste la ornamaĵo de la scenejo (''scaenae frons''), la plej rigardinda kaj mirinda parto de la konstruaĵo kaj de la tuta urbo, formita de du etaĝoj de [[korinta ordo|korintaj kolonoj]] kaj ornamita per skulptaĵoj kaj uzata laŭ tri pordoj (''valva regia'' kaj ''valvae hospitaliae''). Malantaŭ la scenejo troviĝas ĝardeno (''Peristilo'').
La teatro suferis ŝanĝojn ĉefe fine de la
=== Romia amfiteatro ===
[[Dosiero:MeridaAnfiteatro.jpg|
La romiana [[amfiteatro]] estis pli popola konstruaĵo, inaugurita eble en la jaro
=== Ĉevalkurejo ===
Ĝi longas je 400 m kaj larĝas je 100 m. Ĝi estis la plej granda el la urbaj spektaklejoj, kaj kun la anfiteatro, ricevis la ĉeeston de publiko jam pli interesata pri sportaj emocioj ol pri kleriga teatro. Pro ties grandeco ĝi lokigixs for de la murega cirklo, apud la ŝoseoj kiuj kunigis la urbon ''Emerita'' kun ''Corduba'' ([[Kordovo]]) kaj ''Tolletum'' ([[Toledo]]). Nuntempe estas klarigejo apud la monumento, kiu estas tute vizitebla. Ĝi enhavkapablis ĉirkaŭ 30.000 publikanojn en sidilaro dividita en sociaj zonoj kiel okazis en teatro kaj amfiteatro.
Linio 90 ⟶ 85:
=== Templo de Diana ===
Tiu konstruaĵo apartenis al la urba administra centro. Ĝi estas unu el la malmultaj restaĵoj de religia eco kiu konserviĝas bonstate. Malgraŭ ties nome, erare uzata je ties malkaŝo, la konstruaĵo estis dediĉita al la imperiaj dioj kaj ceremonioj. Oni konstruis ĝin en la epoko de Aŭgusto, tio estas, fine de la 1-a jarcento antaŭ Kristo aŭ komence de la 1-a post Kristo. Ĝi estas rektangula kaj ĉirkaŭita per altegaj kolonoj. La bona konserviĝo ŝuldiĝas je la fakto, ke uzante tiujn kolonojn kaj bazkonstruaĵon estis poste konstruite sur ĝi renasencan palacon de la grafo "de los Corbos", kies restaĵoj ankoraŭ videblas kaj kiun oni forigis nur fine de la
▲Tiu konstruaĵo apartenis al la urba administra centro. Ĝi estas unu el la malmultaj restaĵoj de religia eco kiu konserviĝas bonstate. Malgraŭ ties nome, erare uzata je ties malkaŝo, la konstruaĵo estis dediĉita al la imperiaj dioj kaj ceremonioj. Oni konstruis ĝin en la epoko de Aŭgusto, tio estas, fine de la 1-a jarcento antaŭ Kristo aŭ komence de la 1-a post Kristo. Ĝi estas rektangula kaj ĉirkaŭita per altegaj kolonoj. La bona konserviĝo ŝuldiĝas je la fakto, ke uzante tiujn kolonojn kaj bazkonstruaĵon estis poste konstruite sur ĝi renasencan palacon de la grafo "de los Corbos", kies restaĵoj ankoraŭ videblas kaj kiun oni forigis nur fine de la 20a jarcento por purigi la romianan templon.
=== Arko de Trajano ===
Arka enirejo, eble, al la administra provinca centro. Ĝi estis lokita en la ''Kardo Maximus'', unu el la ĉefaj stratoj kiu kunligis tiun provincan centron kun la urba. Tiam ĝi estis kovrita je marmoro.
== Nacia Muzeo de Romiana Arto ==
La Nacia Muzeo de Romiana Arto de Mérida estas verko de la prestiĝa arkitekto [[Rafael Moneo]] kaj estis inaugurita en septembro de 1986; ĝi loĝigas senegalan kolekton da romianaĵoj devenaj el la tiama ''Augusta Emerita'', hodiaŭe Mérida. Per ĝi oni povas lerni multege pri la vivo de la tiama loĝantaro kaj ties kulturo. La konstruaĵo enhavas grandegan salonon enhavkapabla por altaj restaĵoj kaj imitanta tiamajn brikajn konstruaĵojn. En la subtera etaĝo videblas restaĵoj sur ties tiama lokigo kaj per subtera koridoro eblas eniri de tie al la teatrejo.
== Aliaj interesaj restaĵoj ==
* Romiana domo apud la amfiteatro.
* Domo de Mitreo.
* [[Arkeologia ejo de Sankta Eulalia]]. Sube de popolega preĝejo de Sankta Eulalia troviĝas interesegaj restaĵoj de antikva preĝejo kaj religiaj lokoj de prakristana epoko. Tio videblas nur ekde fine de la
* ''Xenodoquium'' (pilgrimejo). De [[visigotoj|visigota]] epoko.
* Araba alcazabo aŭ kastelo. Apud la romiana ponto super la rivero Gvadiano. Por ties konstruado la araboj reutiligis la ŝtonojn de antaŭaj konstruaĵoj por ili senvaloraj kiel la teatro aŭ amfiteatro.
| |||