Jerusalema reĝlando: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
EfrinEfrin (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 7:
| antaŭ 1 = Fatima kalifujo
| antaŭ 1 flago = Fatimid Caliphate - flag.gif
| post 1 = Mameluka sultanujosultanlando
| post 1 flago = Sultanate of mamlucks flag.png
| larĝeco de la 1-a kolumno = 51
Linio 102:
[[Dosiero:Asia minor 1140.jpg|eta|200px|Jerusalema reĝlando kaj la ceteraj [[krucistaj ŝtatoj]] ĉirkaŭ la jaro [[1140]]]]
 
En Sanktan Landon kun la unua krucmilito venis plejparte etaj nobeloj, kiuj ne ludis en sia patrujo pli signifan politikan rolon kaj ili ne dependis tiel de la reĝo kiel la grandaj feŭduloj. Tio estis plejparte normanoj kaj francoj kaj la franca [[feŭdismo|feŭda establo]] estis en la krucistaj ŝtatoj fidele similigita. La baza unuo en la komuna organizaĵo estis [[feŭdo]], kiu estis donita al iu el la kavaliroj. La feŭdo estis kutime ia vilaĝo aŭ nur ties parto, se li devis dividiĝi pri ĝi kun alia kavaliro. La kavaliro havis el sia feŭdo financan [[rento]]n kaj li korpigis ĉi tie juĝan potencon. Pli poste kelkaj kavaliroj kunigis pli da feŭdoj komune kaj estiĝis tiel ''baronujojbaronlandoj'' ({{fremdlingve|fr|''seigneurie''}} kaj markigo {{fremdlingve|fr|''seigneur''}} en tiama nocio ĝi signifis "feŭda senjoro"). La barono poste povis dividi sian inter siajn kavalirojn-feŭdulojn. Ĉar en Oriento estis post la unua krucmilito pli da grundo, ol la nobelaj konkerintoj, kelkaj simplaj batalanto enpenetris inter la nobelaron - ekzemple la potenca familio de [[Ibelinoj]] devenis el familio de pizaj komercistoj.
 
En duono de la [[12-a jarcento]] estis en Jerusalema reĝlando ĉirkaŭ 20.000 nobeloj kaj 1.500 feŭduloj. Feŭdalismo en [[Levantenio]] en kelkaj aspektoj diferenciĝis de la sistemo en Eŭropo. Unue: feŭdo ĉi tie povis esti ankaŭ urbo aŭ urba kvartalo kaj enspezoj el ĝi. La alia diferencaĵo estis posteno de virino en la loka socio, kiu povis estis edzino de feŭdulo, feŭdulino, kaj ŝi povis ankaŭ heredi la feŭdojn (se ŝi ne havis viran parencon).
Linio 390:
El haveno [[Aigues-Mortes]] en la jaro [[1248]] elnavigaciis frunte de la [[sepa krucmilito]], celita denove al Egiptio, la franca reĝo [[Ludoviko la 9-a (Francio)|Ludoviko la 9-a Sankta]]. Sed la krucistoj estis en Egiptio malvenkitaj kaj Ludoviko kun kelke da francaj kaj kipraj nobeloj estis militkaptita. En la jaro [[1250]] la reĝo estis por elaĉetmono 400000 [[deniero]]j tralasita kaj li foriris ĝis Akko.
 
En la tempo, kiam Ludoviko la 9-a estis tralasita el la militkaptiteco, estas venantaj en antaŭon de la eŭropa historio [[mamelukoj]]. Tiuj faris palacan renverson kaj establis tiel en Egiptio [[mameluka sultanujosultanlando|mamelukan sultanujonsultanlandon]]. La franca reĝo restadis en [[Outremer|Transmarejo]] la tutajn kvar jarojn, dum kiuj li fakte regis al Jerusalema reĝlando.
 
Post la forveturo de Ludoviko la 9-a en [[1254]] reen Francion mortis la juna reĝo [[Konrado la 4-a Ŝtaŭfa|Konrado la 4-a]] el la [[Ŝtaŭfoj|ŝtaŭfa]] dinastio kaj lia heredanto fariĝis lia dujara filo [[Konradino|Konrado la 3-a]]. En Jerusalema reĝlando intertempe eksplodis nova [[intercivitana milito]]: [[Pizo|Pizanoj]] komune kun [[templanoj]] stariĝis kontraŭ [[Venecia respubliko|venecianoj]], subtenataj de la familio de Ibelinoj kaj de [[Provensalio|provensalanoj]]. En stratoj de la ĉefurbo oni batalis, sur maroj batalis inter si la italaj ŝiparoj kaj diversaj intersaj grupoj rivalis je la restantaj urboj, kiujn la kristanoj ankoraŭ priregis.
 
En la historio de Proksima Oriento komencis senĉese pli entrepreni [[mongoloj]]. Ĉar inter la mongoloj estis granda kvanto de [[nestorianismo|nestorianismaj kristanoj]], la kristanaj regantoj en [[Armena reĝlando en Kilikio|Kilikio]] kaj [[Antioĥa princlando|Antioĥio]] volonte agnoskis la mongolajn [[ĥano]]jn kiel siajn feŭdulojn. Sed la samon la baronoj en Jerusalema reĝlando rifuzis. La mongola ĥano [[Hülegü]], kiu fondis la mongolan [[ilĥanujoilĥanlando]]n en [[Persio]], postulis [[servuteco]]n ankaŭ de la mamelukoj en Egiptio. Tiuj rifuzis tion kaj decidiĝis por milito. Sed Hülegü estis post morto de sia frato tro okupita en Persio kaj la mameluka sultano [[Kutuz]] en la jaro [[1260]] venkis en [[Galileo (regiono)|Galileo]] apud [[Ajn Ĝalud]] super malpli fortaj mongolaj soldataroj gvidataj de kristana generalo Ketgugha. La jerusalemaj baronoj, kiuj interne estis tre malamikiĝintaj, ja permesis al la mamelukoj liberan traveturon tra ilia teritorio, sed alie ili konservis neŭtralecon. La potencaj centrejoj Mosulo kaj Aleppo sekve denove revenis sub la musliman regadon. La mongoloj limigis sin al la regado en Persio kaj la krucistoj en Palestino jam ne povis fidi al ilia soldata helpo.
 
Ankoraŭ en la jaro [[1260]] la mameluka sultano Kutuz estis murdita fare de sia armeestro [[Bajbars]], kiu venis sur lian postenon. Tiu je tri jaroj poste komencis ampleksan ofensivon kontraŭ la krucistoj kaj ekatakis rekte kontraŭ Akko. Tiu la krucistoj sukcesis, precipe danke al helpo de la krucistoj el [[Kipra reĝlando]] konservi. Sed Bajbars, nomata Panter, ĝis la jaro [[1268]] okupis la krucistajn apogpunktojn [[Caesareo]], [[Haifo]], [[Torono]], [[Arsuf]] kaj la tutan teritorion de Galileo. Sed la plej bona sukceso de Bajbars estis konkero de Antioĥio, kiu estis ŝirmo de la okcidentaj krucistoj seninterrompe dum 170 jaroj. Ununura helpo, kiu venis el Eŭropo, estis malgranda kontingento frunte kun la angla princo [[Eduardo la 1-a (Anglio)|Eduardo la 1-a]]. Tiu, kiam li estis eksciinta tre malbonan situacion en Palestino, interkonsentigis en la jaro [[1271]] kun Bajbars pacon por dek aúx dek unu jaroj kaj poste, kiam li estis eskapinta al la provo je atenco, revenis Eŭropon.