Kieva Regno: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA; kosmetikaj ŝanĝoj
Kelkaj lingvaj ĝustigoj
Linio 6:
La Kieva Regno ekestis dum la 9-a jarcento, kiam en Orienta Eŭropo pluraj regnoj de [[vikingo]]j, kiuj ŝipe regis riverojn kaj ties ĉirkaŭaĵojn, kaj regnoj de [[slavo]]j unuiĝis. La nobelaj regantoj de la Kieva Regno venis el la dinastio de la [[rurikidoj]].
 
La teritorio de la imperio kovris ĉiujn pejzaĝojnterenojn inter la historiaj negocaj urboj ''[[Ladoga]]'' kaj ''[[Novgorod]]'' en la nordo ĝis ''Berezano'' kaj ''Tmutorokano'' en la sudo, de la malnovaj urboj ''[[Haliĉ]]'' kaj ''[[Izborsk]]'' en okcidento ĝis la nove fonditaj urboj ''[[Jaroslavl]]'' kaj ''[[Murom]]'' en oriento.
 
La frumezepoka imperio, kies giganta teritorio estis loĝata de orient-[[slavoj]], [[finnoj]] kaj [[baltoj]], rande eĉ de [[Irano|irananoj]] kaj [[turkecaj popoloj]], estis regata de tribo, kiu nomis sin "rus" kaj devenis el [[Skandinavio|Skandinavujo]], grandparte el [[Svedio|Svedujo]]. Kvankam la skandinavoj konsistigis la plejparton de la nobeloj, komercistoj kaj militistoj, la dominantaj kulturo kaj lingvo estis slavaj kaj la skandinavoj jam post malmultaj generacioj komplete slaviĝis.
 
Dum la 10-a jarcento la imperio travivis kulminon, kiam la grandduko [[Svjatoslavo la 1-a]] detruis la regnon de la [[ĥazaroj]] kaj dumtempe konkeris grandajn partojn de [[Balkano|Balkanio]] (interalie la [[Bulgario|bulgaran regnon]]).
 
Ĉar la komerco de la regno celis aparte la urbon [[Konstantinopolo]], post kelkaj vanaj provoj de la Kieva Regno pri konkero sekve pace pliintensiviĝis la kontaktoj kun la [[Bizanca Imperio]]. Sekvo de tio estis misiado de bizancaj kristanaj misiistoj en la slava regno kaj fine dum la jaro [[988]] la oficiala aliĝo de la Kieva Regno al la [[ortodoksa kristanismo]]. Tiamaniere fine de la unua jarmilo post H^ristoKristo ekestis kultura miksiĝo de skandinavianoj kaj slavoj kun bizanca kulturo kaj religio - rezulto de tio estis la [[rusoj|rusa popolo]].
 
La regantoj de la Kieva Regno estis alte aprezataj en la tuta mezepoka [[Eŭropo]] kaj per geedziĝoj forĝis aliancojn. Familiaj ligoj plektiĝis inter alieinteralie al la regantaj [[dinastio]]j de [[Norvegio]], [[Svedio]], [[Francio]], [[Britio]], [[Pollando]], [[Hungario]], la [[Bizanca Imperio]] kaj la [[Sankta Romia Imperio]] (kiu ampleksis inter alieinteralie la hodiaŭajn ŝtatojn [[Germanio]] kaj [[Italio]]). Apartan [[bonfarto]]n la regno spertis sub la granddukoj [[Vladimiro la 1-a]] (la "sanktulo", de [[978]] ĝis [[1015]]) kaj [[Jaroslavo la Saĝa|Jaroslavo la 1-a]] (la "saĝa", de[[1019]] ĝis [[1054]]). Jaroslavo en la tuta regno laŭ bizancaj modeloj konstruigis preĝejojn, monaĥejojn, lernejojn kaj fortigaĵojn, reformigisreformis la leĝaron kaj unuafoje skribe fiksis ĝin (''Ruskaja Pravda''), kaj fondis en Kievo la unuan rusan [[biblioteko]]n.
 
La problemoProblemo de la regno estis la geografie randa pozicio lime al la [[stepo]]j de [[Azio]], de kie konstante novaj popoloj de rajdantaj militistoj sturmis en la regnon. La dua granda problemo estis la bataloj pri posteulo post ĉiu morto de reganto, kiukio regule flamigis internajn militojn.
 
Post la morto de la grandduko ''Vladimiro Monomaĥ'' ([[1125]]), kiu ankoraŭfoje scipovis unuigi la interkverelantajn nobelojn de la lando, la Kieva Regno fine disfalis. La partaj regnoj tamen daŭre regiĝis de nobeloj el la dinastio de la [[rjurikidojrurikidoj]]. Tamen la mongola armeo de rajdantaj militistoj, kiu ekde la jaro [[1223]] ekkonkeris la landon, ne havis grandajn problemojn venki unu partan regnon post la alia.
 
== Vidu ankaŭ ==