Torpedo: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:WWII torpedo.jpg|thumbeta|Britaj torpedoj el la [[Dua Mondmilito]]]]

'''Torpedo''' estas cigarforma, mempela pafilaĵo, lanĉita de submarŝipo, [[ŝipo]] aŭ aviadilo ([[misilo]]). Ĝi eksplodas post trafo de trunko de celata ŝipo aŭ submarŝipo, aŭ kiam ĝi sensas ties proksimegecon. En la modernaj torpedoj direktas komplikaj instalaĵoj la submergiĝon kaj la horizontalan moviĝon. Povas okazi antaŭe programita direktado aŭ teledirektado.

Dum la napoleonaj militoj, [[Robert Fulton]] usona inventisto eksperimentis pri maraj minoj, kiujn li nomis torpedo (post latina nomo de [[rajo]]). La stangotorpedo de la 19-a jc. estis nur simpla eksplodaĵo je fino de stango, kiu eksplodis, kiam tuŝis ĝi trunkon de malamika ŝipo.

La modernan torpedon realigis la brita inĝeniero [[Robert Whitehead]] (1866) je komisio de la aŭstra mararmeo (1864). Tiu torpedo longis 4 m kun diametro de 36  cm, pezis 136  kg kun la dinamito de 8  kg. Ĝin pelis densigaera motoro per pelaj helicoj. Oni regis la mergiĝon per hidrostatikaj valvoj, kiu direktis la stirilojn. Tiu torpedo povis antaŭeniĝi per 6 knotoj (11  km/h), kaj havis la atingopovon de 180–640 m.

La direktan reguligon solvis la apliko de [[giroskopo]] ekde 1895 (tiu ebligis korekton per stiraj padeloj).

''[[Kaiten (torpedo)|Kaiten]]'' estis speco de torpedo portanta sinmortigantan piloton; ĝin kreis kaj uzis la japana mararmeo en la fina parto de la [[dua mondmilito]].