Itala Renesanco: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 9:
 
La Itala Renesanco estas plej bone konata pro siaj kulturaj atingoj. Historio de renesanca [[literaturo]] kutime ekas per [[Petrarko]] (plej bone konata pro la elegante polurita nacilingva [[soneto|sonetaro]] kiu poste estos nomata ''Canzoniere'' (kantaro) kaj pro la frenezco por [[librokolektado]] kiun li komencis) kaj per lia amiko kaj samtempulo [[Boccaccio]] (aŭtoro de ''[[Dekamerono]]''). Famaj nacilingvaj poetoj (antaŭe eŭropa poezio estis ĉefe latinlingva) de 15a jarcento inkludas la renesancajn eposajn aŭtorojn [[Luigi Pulci]] (aŭtoro de ''[[Morgante]]''), [[Matteo Maria Boiardo]] (aŭtoro de ''[[Orlando Innamorato]]''), kaj [[Ludovico Ariosto]] (aŭtoro de ''[[Orlando Furioso]]''). La verkistoj de la 15a jarcento kiaj la poeto [[Poliziano]] kaj la platonisma filozofo [[Marsilio Ficino]] etendis tradukojn el kaj Latina kaj Greka. En la komenco de la 16a jarcento, [[Baldassare Castiglione|Castiglione]] (''[[Il Cortegiano]]'') esprimis sian vidpunkton pri la idealaj gekorteganoj, dum [[Niccolò Machiavelli|Makiavelo]] rigardis al "''la verità effettuale della cosa''" — la fakta vero de la aferoj — en ''[[La Princo]]'', komponita, laŭ humanisma stilo, ĉefe el paralele antikvaj kaj modernaj ekzemploj de ''virtù'' (virto). La [[itala renesanca pentrarto]] projekciis hegemonian influon sur sekva eŭropa pentrarto dum venontaj jarcentoj, danke al artistoj kiaj [[Giotto di Bondone]], [[Masaccio]], [[Fra Angelico]], [[Piero della Francesca]], [[Domenico Ghirlandaio]], [[Perugino]], [[Michelangelo]], [[Raphael]], [[Botticelli]], [[Leonardo da Vinci]], kaj [[Ticiano]].
 
{{redaktata}}
TheTiu samesama isveras truepor forla [[Renaissance architecture|architecturearkitekturo]], as practicedpraktikita byde [[Filippo Brunelleschi|Brunelleschi]], [[Leon Battista Alberti]], [[Andrea Palladio]], andkaj [[Bramante]]. TheirTies worksverkoj includeestas la [[FlorenceFlorenca CathedralKatedralo]], [[St.Baziliko Peter'sSankta BasilicaPetro de Romo]] in Rome, andkaj thela [[Tempio Malatestiano]] inen Rimini (topor namealudi onlynur a fewkelkajn, notpor tone mentionmencii manymultajn splendidbelegajn privateprivatajn residences: see [[Renaissance architecture]])rezidejojn. FinallyFine, thela AldineAldina PressPresejo, foundedfondita byde thela printerpresisto [[Aldo Manuzio]], activeaktiva inen VeniceVenecio, developeddisvolvigis la [[ItalicKursivo|italan typetipon]] andkaj thela smallmalgrandan, relativelyrelative portableporteblan andkaj inexpensivemalmultekostan printedpresitan booklibron thatkiu couldestas beportebla carrieden inunu one's pocketpoŝo, as wellsame askiel beingestis thela firstunua tokiu publishpublikigis editionseldonojn ofde bookslibroj inen AncientAntikva GreekGreka. YetKrom culturalkelkaj contributionskulturaj notwithstandingkontribuoj, somekelkaj present-daynuntempaj historianshistoriistoj alsovidas seetiun theepokon eraankaŭ askiel oneunu ofel thela beginningfaktoroj ofpor economicla regressionkomenco forde Italyla (thereekonomia werebremso somepor economicItalio downturns(aliaj dueestus tola themalfermo openingde upla ofkomercvojoj thede Atlantic[[Atlantiko]] tradekaj routesripetaj andinvadoj repeatedfare foreignde invasionseksterlandanoj andkaj interferencemalhelpoj byfare bothde Francekaj andla theFranca Spanishkaj Empirela [[Hispana Imperio]]j).
 
== Vidu ankaŭ ==