Uzanto:F3meyer/provejo: Malsamoj inter versioj
Enhavo forigita Enhavo aldonita
F3meyer (diskuto | kontribuoj) Plia tradukado |
F3meyer (diskuto | kontribuoj) Plia tradukado |
||
Linio 29:
=== Dieto ===
Cinomusoj estas ĉefe [[herbovoro|herbovoraj]], kvankam ili manĝas iom da [[insekto]]j. Ili ĉefe manĝas gresojn kaj malgrandajn semojn. Aŭtune, ili manĝas floreblajn ne-poacajn vegetalojn. Vintre laktajntaj kaj gravedaj femaloj aldonas al siaj dietoj kun neĝo por ekstra akvo.<ref name="Long 2002">Long, K. (2002) ''Prairie Dogs: A Wildlife Handbook'', Boulder, CO: Johnson Books.</ref> Ili ankaŭ mangas radikojn, semojn, fruktojn, kaj burĝonojn. Poacoj de variaj specioj ankaŭ estas manĝitaj. Nigravostaj cinomusoj en Suda Dakoto manĝas okcidentan [[Poo]]n, Bouteloua gracilis (angle: blue grama), Bouteloua dactyloides (angle: buffalograss), Festuca octoflora (angle: six weeks fescue), kaj “rulgreson” (angle: tumblegrass),<ref name="Long 2002"/> dum gunisona cinomuso manĝas “rabbit brush", [[rultigaro]]n, [[taraksako]]n aŭ leontodon, “saltbrush”, kaj kaktojn aldone al Bouteloua dactyloides (angle: buffalograss) kaj Bouteloua gracilis (angle: blue grama).
=== Habitato kaj Nestotruado ===
Cinomusoj ĉefe loĝas je altitudo de 600 ĝis 3000 m super marnivelo.<ref name="Chance 1976">Chance, G.E. (1976). "Wonders of Prairie Dogs", New York, NY: Dodd, Mead, and Company.</ref> La regionoj kie ili loĝas povas varmiĝi ĝis 38 °C somere kaj malvarmiĝi ĝis -37 °C vintre. Pro tio, ke cinomusoj loĝas en regionoj emaj al mediaj minacoj inkludantaj hajlŝtormojn, neĝventegojn, inundojn, trosekecoj, kaj preriajn brulegojn, nestotruoj provizas gravajn protektadojn. Nestotruoj helpas al cinomusoj reguli siajn korpajn temperaturojn ĉar ili estas 5–10 °C vintre kaj 15–25 °C somere. Tunelaj sistemoj de cinomusoj enkanaligas pluvakvon en la subteran akvujon kiu malebligas disfluadon kaj erozion, kaj povas ŝanĝi la konsiston de la grundo en regiono per renversado de grunda densigo kiu povas rezulti de paŝtado de bovoj.
Nestotruoj de cinomusoj estas 5-10 m longaj kaj 2-3 m sub la tersurfaco.<ref name="Hoogland 1995"/> La enirtruoj estas ĉefe 10-30 cm diametra.<ref name="Hoogland 1995">Hoogland, J.L. (1995) [https://books.google.com/books?id=BJzzQXkka54C&printsec=frontcover ''The Black- tailed Prairie Dog: Social Life of a Burrowing Mammal''], Chicago, IL: The University of Chicago Press.</ref> Cinomusaj nestotruoj povas havi ĝis ses enirejoj. Foje la enirejoj estas simplaj plataj truoj en la tero, dum alifoje ili estas ĉirkaŭata de altaĵetoj de grundo aŭ lasitaj kiel stakoj aŭ dense pakitaj.<ref name="Hoogland 1995"/> Iom da altaĵetoj, kiuj nomiĝas kupolaj krateroj, povas esti tiel alta kiel 0,2-0,3nbsp;m. Aliaj altaĵetoj, kiuj nomiĝas randaj krateroj, povas esti tiel alta kiel 1 m.<ref name="Hoogland 1995"/> Kupolaj krateroj kaj randaj krateroj funkcias kiel observejojn uzitajn de la bestoj por rigardi al predantoj. Ili ankaŭ protektas la nestotruojn de inundo. La truoj ankaŭ eble provizas ventoladon dum la aero eniras tra la kupola altaĵeto kaj eliras tra la randa kratero, kiu kaŭzas brizon tra la nestotruo.<ref name="Hoogland 1995"/> Cinomusaj nestotruoj entenas ĉambrojn por provizi certajn funkciojn. Ili havas vartejojn por siaj infanojn, ĉambrojn por la nokto, kaj ĉambrojn por la vintro. Ili ankaŭ entenas aerajn ĉambrojn kiuj eble funkcias por protekti la nestotruon de inundo<ref name="Chance 1976"/> kaj aŭskulĉambroj por predantoj. Dum ili kaŝiĝas de predantoj, cinomusoj uzas malpli profundaj ĉambroj kiuj kutime estas metron sub la surfaco.<ref name="Hoogland 1995"/> Vartejoj emas esti pli profundaj, estante du aŭ tri metrojn sub la surfaco.<ref name="Hoogland 1995"/>
=== Socia Organizado kaj Interspacado ===
Alte sociaj cinomusoj loĝas en grandaj koloioj aŭ ''urbetoj'', kaj kolektoj de cinomusaj familioj povas etendiĝi ĝis centoj da hektaroj. La cinomusa familia grupo estas la plej baza unuo de ĝia societo.<ref name="Hoogland 1995"/> Anoj de familia grupo loĝas en la sama teretorio.<ref name="Hoogland 2002"/> Anoj de familiaj grupoj interagas tra buŝa kontakto aŭ “kisado” kaj striglado de unu la alian.<ref name="Chance 1976"/><ref name="Hoogland 1995"/> Ili ne kondutas ĉi tiel kun cinomuoj de aliaj familiaj grupoj.<ref name="Hoogland 1995"/>
[[File:Kissing Prairie dog edit 3.jpg|thumb|left|Paro de cinomusoj]]
Cinomusa urbeto povas enteni 15-26 familiaj grupoj.<ref name="Hoogland 1995"/> Povas ankaŭ esti subgrupoj ene de urbetoj, kiuj nomiĝas “kvarteloj”, kiuj apartiĝas de fizikaj bariloj. Familiaj grupoj ekzistas interne de tiuj ĉi kvarteloj. La plej multaj familiaj grupoj komponiĝas de unu adolta reprodukta masklo, du ĝis tri adoltaj femaloj kaj unu aŭ du masklidoj kaj unu aŭ du femalidoj. Femaloj restas en sia naska grupo vivdaŭre kaj tiel estas la fonto de stabileco en la grupoj.<ref name="Hoogland 1995"/> Maskloj foriras de siaj naskaj grupoj kiam ili maturiĝas por trovi alian familian grupon por defendi kaj reprodukti. Iom da familiaj grupoj entenas pli da reprodukaj femaloj ol unu masklo povas regi, do enhavas pli ol unu adolta masklo en si. Inter tiuj ĉi mult-masklaj grupoj, iom eblas enteni maskloj kiuj amike interrilatiĝas, sed la pli multo entenas maskloj kiuj antagonisme interrilatiĝas. Ene de la antaŭaj, la maskloj emas esti parencaj, dum inter la postaj ili emas ne esti parencaj. Du ĝi tri grupoj de femaloj povas esti regata de unu masklo. Tamen, inter tiuj ĉi femalaj grupoj, ne estas amikaj rilatoj.<ref name="Hoogland 1995"/>
La averaĝa cinomusa teritorio ampleksas 0,05-1,01 hektarojn. Teritorioj havas bone establitajn limojn kiuj koicidas kun fizikaj bariloj tiaj kiaj ŝtonoj kaj arboj.<ref name="Hoogland 1995"/> La enloĝanta masklo de teritorio defendas ĝin kaj antagonisma konduto ja okazas inter du maskloj de malsamaj familioj por defendi iliajn teritoriojn. Tiuj interagoj povus okazi 20 fojojn tage kaj daŭras kvin minutojn. Kiam du cinomusoj renkontas unu la alian ĉe la rando de siajn teritoriojn, ili komencas per fiksrigardado, farado de falsaj kuratakoj, ekpligrandigo de la vosto, klakigo de la dentoj, kaj flaresplorado la proksim-anusaj odorglandoj de unu la alian. Dum batalado, cinomusoj mordas, piedbatas, kaj ramas unu la alian<ref name="Hoogland 1995"/>. Se ties konkuranto estas proksimume la saman grandeco, la femaloj partoprenas en baraktado. Alie, se la konkuranto vidiĝas, la femaloj signalas al la loĝanta masklo.
=== Reproduktado kaj Gepatrado ===
[[File:Präriehund P1010308.JPG|thumb|250px|right|Femalo kun Junulo]]
Cinomusa koito okazas en la nestotruoj, kaj tiel malpliigas la risko de interrompo de konkuranta masklo. Ili ankaŭ estas je malplia risko de predado. Kondutoj kiuj signas ke la femalo estas en [[oestro]] inkludante subtera akompanado, memlikado de generilo, polvobanado, kaj malfrua nokta eniro en la nestotruo.<ref name="Hoogland 1998"/> La likado de generilo eble protektas kontraŭ sekse transdonitaj malsanoj kaj malsanoj de la generilo<ref name="Hoogland 1998"/> dum polvobanado eble protektas kontraŭ parazitoj. Cinomusoj ankaŭ havas seksparigan vokon kiu konsistas el aro de 2 ĝis 25 bojoj kun 3 ĝis 15 sekundan paŭzon inter ĉiu.<ref name="Hoogland 1998"/> Femaloj povas provi pliigi sian reproduktan sukceson per sekskuniĝo kun maskloj ekster siaj familiaj grupoj. Kiam koito finiĝas, la maskulo ne plu sekse interesiĝas pri la femalo, sed preventas al aliaj maskloj koiti.<ref name="Hoogland 1998"/>
Patrinaj cinomusoj plejmulte zorgas pri junuloj. Aldone al mamnutrado de junuloj, la patrino ankaŭ defendas la vartejan ĉambron kaj kolektas herbojn por la nesto. Maskuloj rolas sian parton per defendado de la teritorio kaj tenado de la nestotruo.<ref name="Hoogland 1995"/> La junuloj travivas siajn unuajn ses semajnojn sub la tero estante mamnutritaj.<ref name="Chance 1976"/> Ili estas demamigitaj kaj komencas alsupri de la nestotruo. Antaŭ kvin monatoj, ili plene kreskiĝas.<ref name="Chance 1976"/> La temo de kooperacia vartado inter cinomusoj jam estas longe debatita inter biologoj. Kelakj argumentas ke cinomusoj defendas kaj nutras junulojn kiujn ne estas siaj. <ref name=r2/> kaj ŝajnas ke junuloj foje dormas en la vartĉambro kun aliaj patrinoj; pro tio ke mamnutrado okazas dumnokte, ĉi tio eblas esti kazo de komuna mamnutrado.<ref name="Hoogland 1995"/> En la posta kazo, aliaj sugestas ke komuna mamnutrado okazas nur kiam patrino misidentigas junulon de alia patrino kiel sian propran. Infanmudro sciiĝas okazi inter cinomusoj. Maskuloj kiuj ekregas familia grupo foje mortigas la idojn de la antaŭa maskulo.<ref name="Hoogland 1995"/> Tio ĉi kaŭzas la patrinon pli frue ekoestri.<ref name="Hoogland 1995"/> Tamen, la plejmulta infanmortigo estas farita de proksimaj parencoj.<ref name="Hoogland 1995"/> Laktantaj femaloj foje mortigas la idojn de parencaj femaloj kaj por malpliigi la konkuron por la idoj de la femalo, kaj por pliigi la furaĝa areo pro la malpliiĝo de teritoria defendo de la viktima patrino. Subtenantoj de la hipotezo ke cinomusoj estas komunaj vartantoj diras ke plia kialo por tiu ĉi speco de infanmortigo estas ke la femalo povas ekhavi eblan helpanton. Kun la manko de la ido, la viktima patrino eble helpas kreskigi la idoj de la alia femalo.
=== Kontraŭ-predantaj vokoj ===
[[File:PDogBark| thumb| 250px| right|Vokanta Cinomuso]]
La cinomuso estas bone adaptita al [[predo|predanto]]j. Uzi ties diĥromatan koloran vizion, ĝi povas detekti predantojn de malproksima distanco; ĝi tiam avertas aliajn cinomusojn pri la danĝero kun spciala alt-frekvenca voko. Constantine Slobodchikoff kaj aliaj asertas ke cinomusoj uzas uzas kompleksa sistemo de voĉa komunikado por preskribi specifajn predantojn.<ref name="Slobodchikoff 2002">[http://colinallen.dnsalias.org/~colallen/tamu/phil320/tamu/prairiedogs.pdf Slobodchikoff, C. N. (2002) "Cognition and Communication in Prairie Dogs"], In: ''The Cognitive Animal'' (pp. 257–264), M. Beckoff, C. Allen, and G. M. Burghardt (eds) Cambridge: A Bradford Book.</ref> Laŭ ili, cinomusaj vokoj entenas specifajn informojn relatajn al kiu predanto, kiom granda ĝi estas, kaj kiom rapide ĝi alproksimiĝas. Tiuj ĉi estis preskribitaj en la formo de gamatiko. Laŭ Slobodchikoff, tiuj ĉi vokoj, kun sia individueco responde al specifa predanto, implicas ke cinomusoj havas alte disvolvitajn kognajn kapablecojn.<ref name="Slobodchikoff 2002"/> Li ankaŭ skribas ke cinomusoj havas vokojn por aferoj kiuj ne estas predantoj al si. Tio ĉi estas citita kiel indikaĵo ke la bestoj havas tre priskriba linvo kaj havas vokojn por iajn eventualajn minacon.<ref name="Slobodchikoff 2002"/>
Alarm-responda konduto varias laŭ la speco de predanto anoncita. Se la alarmo indikas akcipitron plonĝantan al la kolonio, ĉiuj cinomusoj laŭ ĝia fluga pado plonĝas en siajn truojn, dum tiuj ekster la fluga pado staras kaj rigardas. Se la alarmo estas por homo, ĉiuj membroj de la kolonio tuj rapidas en la truojn. Por kojotoj, la cinomusoj moviĝas al la enirejo de la tunelo kaj staras ekster la enireĵo, observante la kojoton, dum la kojotoj kiuj estis ene de la tuneloj elvenos por ankaŭ stari kaj rigardi. Por aldomigitaj hundoj, la respondo estas observi, starantaj en la loko kie ili estis kiam la alarmo soniĝis, denove kun la subteraj cinomusoj elvenantaj por rigardi.<ref name="Slobodchikoff 2002"/>
Estas debato pri ĉu la alarma vokado de la cinomusoj estas egoisma aŭ altruisma. Eblas ke cinomusoj avertas aliajn pri la ĉeesto de predanto por proteki sin mem. Tamen ankaŭ eblas ke la voko estas intencata kaŭzi konfuzon kaj panikon en la grupoj kaj igi ke aliaj estu pli atentokapta al predantoj ol la vokanto. Studoj de nigravosta cinomuso sugestas ke la alarm-vokado estas formo de parenc-selektado, ĉar la voko de la cinomuso avertas kaj idojn kaj nedevenajn parencojn, tiel kiel kuzojn, nevojn, kaj nevinojn.<ref name="Hoogland 1995"/> Cinomusoj kun parencoj proksimaj vokas pli ofte ol tiuj kiuj ne havas parencojn proksimajn. Aldone , la vokanto eble estas provanta igi sin pli rimarkinda al la predanto.<ref name="Hoogland 1995"/> Predantoj, tamen, ŝajnas havi malfacilecon decidi kiun cinomuson vokas pro ĝia [[ventroparolado|ventroparolan]] naturon. <ref name="Hoogland 1995"/>
Eble la plej frapa cinomusa komunikado estas la teritoria voko aŭ “salt-jelpa” montraĵo de la nigravosta cinomuso. <ref>{{cite book|author1=C. N. Slobodchikoff |author2=Bianca S. Perla |author3=Jennifer L. Verdolin |title=Prairie Dogs: Communication and Community in an Animal Society |url=https://books.google.com/books?id=ŝ3PmE_MbDAC&pg=PA249 |year=2009 |publisher=Harvard University Press |isbn=978-0-674-03181-4 |pages=249–}}</ref> Nigravosta cinomuso kutime streĉas la longon de sia korpo kaj pelas sian antaŭpiedoj en la aeron dum farante vokon. Salt-jelpo de unu cinomuso kaŭzas aliajn proksimajn fari same. <ref name=r3/>
== Konservada Statuso ==
== Referencoj ==
<ref name="Hoogland 2002">{{cite journal|author=Hoogland, J. L. |year=2002|title=Sexual Dimorphism of Prairie Dogs|journal=Journal of Mammalogy|volume= 84|issue=4|pages= 1254–1266|doi=10.1644/BME-008}}</ref>
<ref name="Hoogland 1998">{{cite journal|author=Hoogland, J. L. |year=1998|title=Estrus and Copulation of Gunnison's Prairie Dogs|journal =Journal of Mammalogy|volume= 79|issue=3|pages=887–897|doi=10.2307/1383096}}</ref>
<ref name=r2>{{cite journal|author=Hoogland, J. L. |year=1983|title=Black- Tailed Prairie Dog Coteries are Cooperatively Breeding Units|journal=The American Naturalist|volume= 121|issue=2|pages=275–280|doi=10.1086/284057}}</ref>
<ref name=r3>{{cite journal|author=Hoogland, J. |year=1996|url=http://www.science.smith.edu/msi/pdf/i0076-3519-535-01-0001.pdf |title= ''Cynomys ludovicianus''|journal=Mammalian Species|volume= 535|pages= 1–10|doi=10.2307/3504202|issue=535}}</ref>
| |||