Tibetaj lingvoj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e lingva vario anstatau lingva varianto
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
La '''tibetaj '''aŭ ''' tibetanaj lingvoj '''estas grupo de tibetanajtibet-birmaajbirmaj [[Lingvovario|lingvaj varioj]] kiuj ne estas kompreneblaj inter si, kaj parolataj ĉefe de [[tibetanoj]] kiuj vivas en regiono de [[Centra Azio]] kiu bordas al la [[Hinda subkontinento|hindia subkontinento]], inkludante la [[Tibeta Altebenaĵo|tibetan altebenaĵon]] kaj la nordon de la hinda subkontinento en [[Baltilando]], [[Ladako]], [[Nepalo]], [[Sikimo|Sikim]]<nowiki/>o kaj [[Butano|Butano.]] La skribita klasika formo estas regiona literatura normo lingvo de unualoka graveco. Ĝi estas precipe la veturilo uzata en multaj tekstoj de la tibeta [[Budhismo|budaismo]].
 
== Lingvoj de la grupo ==
La dialektojdialektojn ''ü-tsangcang'' (ankaŭ nomata "centra tibeta lingvo", inkluzive de la dialektoj de [[Lasao|Lhasa]], [[Kham]] kaj [[Amdo|Amdo)]] oni konsideras ĝenerale kiel dialektoj aŭ varioj de la sama [[tibeta lingvo]], speciale ĉar ĝi dividas la saman literaturan lingvon, dum la [[dzonka lingvo|dzonkan]], la [[Sikiana lingvo|sikianasikianan]], la [[Ŝerpa lingvo|ŝerpaŝerpan]] kaj la [[Ladaĥa lingvo|ladaĥaladaĥan]] oni konsideras malsamajnmalsamaj lingvojnlingvoj.
 
La tibetaj lingvoj havas entute ĉirkaŭ 8 milionojn da parolantoj. Kun la ekspansio de la [[Tibeta budhismo|tibeta budaismo]], la tibeta havis pli grandan disvastiĝon en okcidento kaj troviĝas en iu nombro de eldonoj pri la [[Budhismo|budaismo.]] Ekster LhasaLasao, la tibeta de [[Lasao|Lhasa]] havas nur ĉirkaŭ 200 ekzilitajn parolantojn, kiuj migris al [[Barato]] kaj aliaj landoj. La tibeta estas parolata de iuj etnaj malplimultoj en TíbetoTibeto kiuj vivis en kontakto kun tibetanoj dum jarcentoj, sed kiuj tamen konservas sian propran lingvon kaj kulturon.
 
La klasika tibeta lingvo ne estis [[tonlingvo]], kvankam iuj modernaj variantoj disvolvis tonon. La morofologíomorfologio de la tibetaj lingvoj estas ĉefe [[Aglutina lingvo|aglutina]].
 
=== Interna klasifiko ===
Linio 13:
La 25 lingvoj inkludas dekduon de ĉefaj dialektaj grupoj:
 
La plej eksplicita klasifikoklasifika propono porfare de Tournadre (2005, 2008) estas:<ref>N. Tournadre (2005) "L'aire linguistique tibétaine et ses divers dialectes." ''Lalies'', 2005, n°25, p.&nbsp;7–56 [http://web.archive.org/web/20110628013703/http://tournadre.nicolas.free.fr/fichiers/2005-aire.pdf]</ref>
* '''Ü-Tsangcang'''
*: La bazo de la [[Tibeta lingvo|norma tibetana]] kiu inkludas diversajn dialektojn de Nepalo:
* '''Kham–HorĤam–Hor'''
* '''Amdo'''
* '''Dzonka–lhokä''' [[Dzonka lingvo|Dzonka]], lhokä ([[Sikiana lingvo|sikiana]]), lakha, naaba, ŝpata, ĉoĉongaĉa, brokata (dur), bjoka (brogpa) kaj probable ĉumbia (droma)
Linio 34:
! rowspan="2" | Amdo
! rowspan="2" | Khams
! rowspan="2" | TIBETANOCLÁSICOKLASIKA TIBETA<small><br>
<br>
</small>
Linio 306:
* [http://www.himalayanlanguages.org/cdtd The Tibetan Dialects Project (la tibetaj dialektoj)]
* [http://www.thdl.org/xml/show.php?xml=/collections/langling/languages/index.xml&l=9 Languages on the Tibetan Plateau and the Himalayas (lingvoj sur la tibeta ebenaĵo kaj la Himalajo)] &#x2014; Nicolas Tournadre
* [http://eprints.soas.ac.uk/8964/1/Hill_2010_overview_of_Old_Tibetan_phonology.pdf Overview of Old Tibetan Synchronic phonology (superrigardo de la malnova tibeta sinkrona fonologio)] byde Nathan Hill
* [http://web.archive.org/web/http://lacito.vjf.cnrs.fr/colloque/deserts/videos_gestion/nt.htm L'évolution donas langues et ilin facteurs écolinguistiques - le cas des langues d'éleveurs et d'agriculteurs sur le Haut Plateau tibétain - CNRS-LACITO (la evoluo de la tibetaj lingvoj kaj iliaj ekolingvistikaj faktoroj-la kazo de la lingvoj de bredistoj kaj kamparanoj sur la tibeta altebenaĵo)]  :
* [http://www.thetibetpost.com/en/outlook/opinions-and-columns/3811-chinas-tibet-policy-continued-attempt-at-erasing-tibetan-language China’s Tibet policy continued attempt at erasing Tibetan language(la tibeta politiko de Ĉinio daŭranta klopodo por forviŝi la tibetan lingvon)]
 
[[Kategorio:Aglutinaj lingvoj]]
[[Kategorio:Lingvoj de Ĉinio]]