Sikismo: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Khanda.svg|dekstra|eta|180px|[[Khaṇḍā]], la emblemo de sikismo.]][[Dosiero:Sikh.man. pilgrim at. the. Golden. Temple (Harmandir Sahib) in Amritsar, India.jpg|dekstra350px|eta|225pxdekstra|SikoSika pilgrimo ĉe ''"la [[Harmandir Sahib|Ora Templo]]" (''Harmandir aŭ "la Ora Templo"Sahib'') en la urbo de Amricar en[[Amricaro]], [[Panĝabo (Barato)|Panĝabo]], [[Barato]].]]

'''Sikismo''' (laŭ [[PIV]], ankaŭ '''siĥismo'''<ref group=noto>PIV havas ambaŭ formojn, kaj siko kaj siĥo. La panĝaba vorto Sikkh (ਸਿੱਖ [sɪkkʰ]) uzas surogatan digrafon kh [kʰ], homofono de Esperanta k, kaj ne de ĥ [x]. La uzo de ĥ por vorto ''sikkh'' transdonas tiun eraron al aliaj vortoj el panĝaba fonto, kiuj uzas tiun digrafon kaj okazas grava konfuzo: transskribo de Khalistān kiel ''Ĥalistano'' anstataŭ Kalistano i.a.</ref>) ([[panĝaba lingvo|panĝabe]] ਸਿੱਖ, sikkh [sɪkkʰ]) estas [[Monoteismo|unudia]] [[religio]] fondita en la [[15-a jarcento|15-a]] al la [[16-a jarcento]] en [[Hindio]], nome en la regiono [[Panĝabio]] de la [[Hinda subkontinento]], fare de [[Guru Nanak]]<!-- "ji" – see [[wp:honorifics]]--><ref>Singh, Patwant; (2000). The Sikhs. Alfred A Knopf Publishing. Paĝoj 17. ISBN 0-375-40728-6.</ref> kaj pluprogresis sub la dek sinsekvaj Sikguruoj (el kiuj la dekunua kaj lasta guruo estus la [[Sanktaj libroj|sankta skribaĵo]] "''Guru Granth Sahib''". La "''Guru Granth Sahib''" estas kolekto de la verkoj de la Sikguruojsikguruoj, kiu estis kompilita de la 5-a Sikguruosikguruo). Ĝi estas la [[Religio#Listo de religioj laŭ grandeco|la 5a5-a al 9a9-a plej granda]] organizita [[religio]] en la mondo (depende el la klasigaj konsideroj), kun proksimume 30 milionoj da sekvantoj.<ref>{{cite news|title=Sikhism: What do you know about it?|url=http://www.washingtonpost.com/national/on-faith/sikhism-what-do-you-know-about-it/2012/08/06/19131ef6-dff1-11e1-8fc5-a7dcf1fc161d_gallery.html|accessdate=13a de Decembro 2012|newspaper=The Washington Post}}</ref><ref>{{cite news|last=Zepps|first=Josh|title=Sikhs in America: What You Need To Know About The World's Fifth-Largest Religion|url=http://www.huffingtonpost.com/2012/08/06/sikhs-in-america_n_1748125.html|accessdate=13a de Decembro 2012|newspaper=Huffington Post}}</ref> La ŝtato de [[Panĝabo (Barato)|Panĝabo]] en [[Barato]] estas la nura ŝtato en la mondo kun majoritato de sika loĝantaro.

La panĝaba vorto sikkh [sɪkkʰ] signifas [[disĉiplo]]n aŭ lernanton. Siko estas tiu, kiu kredas je unu [[dio]] kaj je la instruoj de la [[dek majstroj]], tenitaj en la [[sankta libro]] de sikismo, la "''[[Guru Granth Sahib]]''".

Siatempe, [[budhismo]] kaj [[ĝajnismo]] estis inspiritaj de religiaj kaj sociaj ideoj el la pra[[hinduismo|hindua]] etoso. Sikismo estas pli nova kaj influita de [[islamo]], iom [[sinkretismo|sinkretisme]]. Sikismaj kredoj koincidas kun islamo, ekzemple pri [[unudiismo]], aŭ kun hinduismo, ekzemple pri devoteco (''bhakti''). Tamen, ĝi ne estas nur mikso de du antaŭaj religioj, sed io nova. Sikoj kredas, ke nova dia [[revelacio]] igas ĝin prava.

En [[1984]], grupo da separatismaj (laŭ iuj, terorismaj) sikoj anoj de ''[[Jarnail Singh Bhindranwale]]'' sin ŝirmis en la '''[[Ora Templo]] de ''[[AmricarAmricaro]]''''', sika sanktejo. La barata armeo, laŭ ordonoj de ''[[Indira Gandhi]]'', sturmis la templon. 83 armeanoj kaj 493 sikoj mortis, kaj multaj estis vunditaj. Multaj sikoj taksis perforton en sia sanktejo nepardonebla. Sikaj gardistoj de [[Indira Gandhi]] poste venĝe murdis ŝin. Post la murdo, multaj sikaroj estis atakitaj de la [[Kongresa Partio]] de [[Gandhi]], tiam regita de ŝia filo, ''[[Rajiv Gandhi]]''. Multaj sikoj mortis tiel.