Alĝeria Enlanda Milito: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj)
e →‎top: esperantigis sintakson per AWB
Linio 1:
La '''Alĝeria Enlanda Milito''' estis [[enlanda milito]], nome armita konflikto inter la [[Alĝerio|alĝeria]] [[registaro]] kaj variaj [[Islamismo|islamismaj]] [[insurekcio|insurekciaj]] grupoj kiu ekis en 1991 post puĉo kiu neis islamisman balotan venkon. Tiu milito ekis malrapide kiam la registaro estis sukcese nuliginta la islamisman movadon, sed armitaj grupoj aperis por lukti por [[Ĝihado]] kaj ĉirkaŭ 1994-5 violento atingis tian nivelon ke aspektis ke la registaro ne kapablis nuligi ĝin.<ref name=GKJTPI2002:255/> Ĉirkaŭ 1996-7 tamen klariĝis ke violento kaj predado fare de Islamistoj estis perdintaj sian popularan subtenon, kvankam luktado pluis dum kelkaj jaroj poste.<ref name=GKJTPI2002:255>[[#GKJTPI2002|Kepel, ''Jihad'', 2002]]: p.255</ref>
 
Tiu milito estis foje referencata kiel 'La malpura milito’ (''la sale guerre''),<ref name=FPIF>{{citecitaĵo journalel gazeto|last1=Prince|first1=Rob|titletitolo=Algerians Shed Few Tears for Deceased President Chadli Bendjedid|journalgazeto=FOREIGN POLICY IN FOCUS|datedato=October 16, 2012|url=http://fpif.org/algerians_shed_few_tears_for_deceased_president_chadli_bendjedid/|accessdatealirdato=17a de Junio 2015}}</ref> ĉar ĝi konsistis el ekstrema violento kaj brutaleco uzita kontraŭ civiluloj.<ref name=Cavatorta>{{citecitaĵo el journalgazeto|last1=Cavatorta|first1=Francesco|titletitolo=Alternative Lessons from the 'Algerian Scenario'|url=http://www.terrorismanalysts.com/pt/index.php/pot/article/view/28/html|journalgazeto=Perspectives on Terrorism |volumevolumo=2|issue=1|datedato=2008|accessdatealirdato=14a de Junio 2015}}</ref><ref name=GKJTPI2002:254>[[#GKJTPI2002|Kepel, ''Jihad'', 2002]]: p.254</ref> Islamistoj celis ĉefe [[ĵurnalisto]]jn, el kiuj ĉirkaŭ 70 estis mortigitaj, kaj eksterlandanojn, el kiuj ĉirkaŭ 100 estis mortigitaj,<ref name=nyt-5-24-1996>{{citecitaĵo news|last1=WHITNEY|first1=CRAIG R.|title=7 French Monks Reported Killed By Islamic Militants in Algeria|url=http://www.nytimes.com/1996/05/24/world/7-french-monks-reported-killed-by-islamic-militants-in-algeria.html|accessdate=14a de Junio 2015|agency=New York Times|date=24a de Majo, 1996}}</ref>
kvankam oni supozas ke same la sekurecaj fortoj kiel la Islamistoj estis kulpaj pri tio, ĉar la [[registaro]] enfiltrigis la insurekciantojn.<ref>[http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=1543&l=2 Entre menace, censure et liberté: La presse privé algérienne se bat pour survivre], 31a de Marto, 1998 [https://web.archive.org/web/20070214113744/http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=1543&l=2] 14a de Februaro 2007.</ref>
Totalo de perdoj estis ĉirkaŭkalkulitaj en gamo de diferencaj valoroj el 44,000<ref name="2008Study"> Explaining the Violence Pattern of the Algerian Civil War, Roman Hagelstein, Households in Conflict Network, pp. 9, 17 [http://www.hicn.org/wordpress/wp-content/uploads/2012/06/wp43.pdf] Alirita la 19a de Decembro 2016.</ref> al inter 100,000 kaj 200,000.<ref name=Ajami-2010>{{citecitaĵo el journalgazeto|last1=Ajami|first1=Fouad|titletitolo=The Furrows of Algeria|journalgazeto=New Republic|datedato=27a de Januaro, 2010|url=http://www.newrepublic.com/article/books-and-arts/the-furrows-algeria|accessdatealirdato=4a de Junio 2015}}</ref>
 
La konflikto ekis en Decembro 1991, kiam la nova kaj tre populara partio [[Islama Savofronto]] (FIS) kiu aspektis kiel venkonto super la reganta partio [[Nacia Liberiga Fronto (Alĝerio)|Nacia Liberiga Fronto]] (FLN) en la landa parlamenta balotado de 1991. La balotadoi estis nuligita post la unua vico kaj la militistaro efektive ekhavis kontrolon de la registaro, devigante la proreforman prezidenton [[Chadli Bendjedid]] elposteniĝi. Post la FIS estis malpermestia kaj miloj da ties membroj arestitaj, islamismaj [[gerilo|geriloj]]j rapide aperis kaj ekis armita kampanjo kontraŭ la registaro kaj ties subtenantoj.
 
Ili formiĝis en variaj armitaj grupoj, ĉefe en la Islama Armita Movado (MIA), bazita ĉefe sur la montaroj, kaj la pli akra [[Armita Islama Grupo de Alĝerio|Armita Islama Grupo]] (GIA), bazita ĉefe en la urboj. La GIA motoo estis "nek interkonsento, nek batalpaŭzo, nek dialogo" kaj deklaris la militon kontraŭ la FIS en 1994 post ĝi faris progrezon en negocado kun la registaro. La MIA kaj variaj pli malgrandaj insurekciantaj bandoj regrupiĝis, iĝante la organizon de la [[Islama Savarmeo]] (AIS) fidela al FIS.