Graso: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Anstataŭigo de ne plu uzota Ŝablono:EL; vidu VP:DT en Marto 2017; kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 3:
'''Graso''' estas facile ŝmirebla kaj [[fando|fandebla]] [[substanco]], kiu troviĝas en la homaj kaj bestaj [[histo]]j, sed oni konas alidevenajn grasojn kiel [[margarino]] (vegetala), [[vazelino]] (minerala graso).
 
== Priskribo ==
La grasoj estas [[estero]]j de [[glicerino]] kaj saturitaj kaj nesaturitaj unubazaj [[karbonacido]]j.
 
Linio 10:
Kemiaj ecoj: malkonstruiĝas je efiko de lumo, aero kaj kelkaj mikroorganismoj, dumtempe estiĝas karakterize, malagrable odoraj kaj gustaj kombinaĵoj (proceso nomiĝas ranciĝo).
 
Ili estas facile [[hidrolizo|hidrolizeblaj]], malkombiniĝas al [[grasacido]]j kaj glicerino. Tio okazas nature en la korpo de bestoj, je efiko de lipaz-enzimo produktita de [[pankreato]]. La malkombiniĝon helpas eĉ la [[galo|galgalacidoj]]acidoj, ĉar ili emulsias la [[hidrofobo|hidrofobajn]] grasojn.
 
La grasoj estas gravaj nutromaterialoj, ili povas konstruiĝi en la [[korpo (biologio)|korpo]] el [[karbonhidrato]]j kaj proteinoj. La grasoj estas gravaj energiodeponejoj de la korpo.
Linio 16:
La industrio grandkvante uzas porkograson, bovan sebon por produkti [[glicerino]]n, [[sapo]]n, kaj [[ŝmiraĵo]]jn.
 
== Saturitaj grasoj ==
[[Saturita graso]] estas graso en kiu ĉiuj grasacidoj havas simplajn ligojn. [[Duobla ligo|Duoblaj ligoj]] povas reagi kun [[hidrogeno]] por formi simplajn ligojn. Ili estas nomataj saturitaj, ĉar la duobla ligo rompiĝas kaj ĉiu duono de la ligo estas ligata al (saturata per) hidrogena atomo. Plej animalaj grasoj estas saturitaj. La graso de plantoj kaj fiŝoj estas ĝenerale nesaturataj.<ref>Reece, Jane; Campbell, Neil. (2002). Biology. San Francisco: Benjamin Cummings, 69-70. ISBN 0-8053-6624-5.</ref>
 
Linio 32:
 
== Eksteraj ligiloj ==
{{EL}}* http://www.scientificpsychic.com/fitness/fattyacids.html <!-- Ĥemiaĵa Strukturo de Grasaj kaj Grasacidoj -->
{{EL}}* http://www.oph.fi/etalukio/opiskelumodulit/kemia <!-- _Etälukion_ kemio -->
{{EL}}* http://www.oph.fi/etalukio/opiskelumodulit/kemia/kemia2/rasvat.html <!-- _Rasvat_ -->
{{EL}}* http://www.foerstner.org/konrad/bco/grundlagen/lipide.html <!-- Lipido -->
 
== Referencoj ==