Biblido: Malsamoj inter versioj

|nomo = biblisoBibliso ‘’ ''Byblis ’’''

|regno = [[Planto]]j “Plantae”''Plantae''

|divizio = [[Dukotiledonoj]] ''Dukotyledonae''

|klaso =[[Magnoliopsidoj]] ‘’Magnoliopsidae ’’''Magnoliopsidae''

|ordo = [[Laminaloj ]] “ ''Lamiales'' “

|familio = [[Biblidacoj]] “ ''Byblidaceae “''

|genro = Bibliso ’’Byblis'’Protea'Byblis''

'''Bibliso''' (''Byblis'') estas la sola [[genro (biologio)|genro]] en la [[familio (biologio)|familio]] de la [[Biblisacoj]] (''Byblidaceae''); ĝi apartenas al la [[Laminaloj]] (''Lamiales''). La unua specio de la genro, ''Byblis liniflora'', estis priskribita en la jaro [[1808]] fare de la angla botanikisto [[Richard Anthony Salisbury]], hodiaŭ sep specioj estas konataj.

== KarakterizaĵojKarakteroj ==

Ĉiuj specioj kreskas vertikale, ili estas apenaŭ ligigitajligitaj kaj disbranĉiĝisdisbranĉiĝas malmulte.

La folio de ĉiu specio estas oblonge rondaj kaj estas kovrataj de fajnajnfajnaj [[glando]]haroj kiuj eligas gluan sekreciaĵon. Malgrandaj [[insekto]]j estas allogitaj ; se ili tuŝas la gluaĵon, ili estas kaptitaj kaj mortas pro elĉerpiĝo. Kontraste al la [[drosero]]-speciojlaspecioj la biblisoj ne povas movi iliajnsiajn [[tentaklo]]jn kaj foliojfoliojn. Temas pri „pasiva„pasivaj glukaptiloj“.

Ankaŭ la surfaco de folioj inter la glandaj haroj elligas sekreciaĵon, eĉ kvin- ĝis dekobledek-oble pli.

La [[floro]] de la biblisoj staras unuope apekse. Ili estas kvinnombraj, purpuraj ĝis violaj, ĉe ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis filifolia'' malofte blankaj . ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis lamellata'' liberigas iliajnsiajn polenojn nur dum sonfrekvenco de alfluganta poleniganto ([[vibracipolenigado]]). Krom ''Byblis liniflora'' ĉiuj bibliso-specioj estas fremdpolenigatoj.

La [[kapsulfrukto|semkapsuloj]] estas ovoformaj kaj dufakaj, post la sekigado la semoj falisfalas teren ([[baroĥorio]]). La semoj estas nigraj kaj havas rondan formon. La ĝermado de multaj specioj okazas post [[arbara incendio|arbaraj incendioj]] post la sektempo. La fumo havas la decidan rolon ([[pirofilio]]).

Ĉiuj biblisoj hejmiĝas en [[Aŭstralio]]. ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis lamellata'' hejmiĝas nur hejmiĝas en la regiono de [[Perth]] en suda Aŭstralio, la specioj de la ''Byblis liniflora''-komplekso nur en NordaŭstalioNordaŭstralio ĝis en la sudo de Indonezio kaj [[Papua-Novgvineo]]. Ili krekaskreskas en [[marĉo|sfagnomarĉoj]] kaj en [[aluvia grundo]]. Ili preferas sablaksablajn grundojgrundojn kaj sunasunajn kaj iom ombrajombrajn grundojgrundojn, malsekaj kreskejojmalsekajn kreskejojn kun temperaturo inter 5 kaj 40 °C.

Ĉiuj specioj de biblisoj staras en Aŭstralio sub ĝenerala protekto. La okcidentaŭstraliaj specioj ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis lamellata'' estas endanĝerigitaj pro la pligrandigado de setlejoj kaj pro la sekigado de la kultuvatajkultivataj arealoj.

== SistenatikoSistematiko ==

Molekulaj-genetikaj esploroj montras, ke la genro apartenas al la ordo de la [[Laminaloj]] (''Lamiales''). La plej parenca grupo ene de tiu ordo, ne certas. Povas esti ''[[Martyniaceae]]'', ''[[Lentibulariaceae]]'' aŭ ''[[Gesneriaceae]]''.

Tradicie la genro estis dividita en nur du genrojspecioj, nome ''Byblis gigantea'' kaj ''Byblis liniflora''. La aŭstralia [[botanikisto]]j [[Allen Lowrie]] kaj [[John Godfrey Conran]] priskribis en la [[1980aj]]1980- aj jaroj]] pliajn genrojn. Hodiaŭ oni konas sep speciojn, kiuj povas esti dividitaj en du kompleksoj, la ''Byblis liniflora''-komplekso kaj la ''Byblis gigantea''-komplekso.

* ''[[Byblis filifolia]]'' PLANCH.: La [[kromosomo|kromosom]]nombro estas 2n = 16. * ''[[Byblis gigantea]]'LINDL.

=== ''Byblis liniflora''-Kompleksokomplekso ===

La kvin specioj de tiu ĉi komplekso , ''Byblis liniflora'', ''Byblis rorida'', ''Byblis filifolia'', ''Byblis aquatica'' kaj ''Byblis guehoi'' estas [[unujara planto|unujaraj ]] [[herba planto|herbaj plantoj]], kiuj kreskas de 15 ĝis 60 (100) cm kaj larĝas inter 4 kaj 15 cm. La plantoj rapide kreskas. Nur en kelkaj monatoj ili kreskas de la ĝermo al floranta planto. La plantoj supervivas kiel semoj.

La ''Byblis gigantea''-komplekso havas du speciojn: ''Byblis lamellata'' kaj ''Byblis gigantea''. Estas ddu multjaraj [[duonarbusto]]j kun alteco de 45 ĝis 70 cm. La planntojplantoj supervivas la [[seka sezono|sekan sezonon]] kiel subtera [[rizomo]]. IlaIliaj folioj longas ĝis 20 cm.

La scienca nomo rilatas al ulo en la greka [[mitologio]], pri kiu [[Ovido]] rakontis en siaj in seinen ''[[Metamorfozoj]]'' (IX, a.K9a. 454-664): nome [[ByblisBibliso (mitologio)|ByblisBibliso]], nepino de [[Apolono]],

* [[Allen Lowrie]]: ''Carnivorous Plants of Australia.'' Band 3. University of Western Australia Press, Nedlands 1998, ISBN 1-875560-59-9.

* John G. Conran, Roger Carolin: ''Byblidaceae.'' Inen: [[Klaus Kubitzki]] (HrsgEld.): ''The families and genera of vascular plants.'' Band 7: [[Joachim W. Kadereit]] (HrsgEld.): ''Flowering plants – Dicotyledons, Lamiales (except Acanthaceae including Avicenniaceae).'' Springer, Berlin u. a. 2004, ISBN 3-540-40593-3, S. 45–49.

<references/>

[[Kategorio:karnovoraj insektojplantoj]]