Grandprinclando Litovio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kozyra (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kozyra (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 43:
| pereo =
}}
[[Dosiero:Polish-Lithuanian Commonwealth (1619) compared with today's borders PL.png|thumb|240px|La teritorio de la [[Pola-Litova Unio]] tio estas [[Krono de la Regno de Pollando]] kaj [[Grandprinclando Litovio]] ([[Litvo]]), dum la jaroj 1619–1622, post la [[armistico]] (batalhalto) en '''Deulino''' (Dywilin), vidata sur la nunaj limoj de la landoj en Eŭropo.
<br />'''Legendo:'''
{{Legendo|#ffaec9|[[Krono de la Regno de Pollando]], 1635}}
Linio 64:
Post kiam [[Vytautas la Granda]] akiris la superan regadon de la grandprinclando Litovio, li gvidis duklandan armeon en la batalon de Grunvald/Žalgiris de la jaro 1410, kiu signifis klaran venkon de la litova kaj pola armeoj kontraŭ la [[Ordeno de germanaj kavaliroj]]. Post la morto de Vytautas, la interrilatoj de Litovio kaj Pollando signife malboniĝis.<ref name=palikimas> J. Kiaupienė: Gediminaičiai ir Jogailaičiai prie Vytauto palikimo. Gimtoji istorija 2: Nuo 7 iki 12 klasės (Lietuvos istorijos vadovėlis). [[lumdiskego]]. (2003) Elektroninės leidybos namai: Vilnius.</ref> Litovaj nobeloj provis rompi la personan union de la samtempa regado de Litovio kaj Pollando.<ref> J. Kiaupienė: Valdžios krizės pabaiga ir Kazimieras Jogailaitis. Gimtoji istorija 2: Nuo 7 iki 12 klasės (Lietuvos istorijos vadovėlis). [[lumdiskego]]. (2003). Elektroninės leidybos namai: Vilnius. </ref> Malsukcesaj militoj kun la grandprinclando Moskvo tamen devigis la union resti funkcia, malgraŭ la opozicio de iuj nobeloj kiel la polaj nobeloj el la dinastio Radvila.
Fine, la [[Unio de Lublino]] dum la jaro 1569 kreis [[Pollando-Litovio|kunan polan-litovan ŝtatounion]] tio estas [[Pola-Litova Unio]]. En tiu [[federacio]], la grandprinclando de Litovio havis apartan registaron, leĝaron, armeon kaj ŝtatan trezoron.<ref> D. Stone. La Polish-Lithuanian state: 1386-1795. University de Washington Press, 2001. p. 63</ref> Dum la tempo de la [[Pola-Litova Unio]], la grandprinclando de Litovio estis involvita en multajn militojn, kiel la Livonia milito, la Norda milito kaj aliaj. La unio kun Pollando ne plenumis la esperon protekti la regnon de teritoriaj perdoj al la kreskiĝanta [[Rusia Imperio]]. Dum la jaro 1795, la [[Pola-Litova Unio]] estis detruita kaj ĝia teritorio dispartigita inter la slava [[Rusia Imperio]] kaj la germanlingvaj imperioj [[Prusio]] kaj [[Aŭstrio]].
Ene de la Rusia Imperio, la teritorio de la eksa litova duklando iĝis tri [[gubernio]]j:
La litova mezepoka ŝtato ekde la 12-a jarcento ne estis konstruita nur sur la fundamento de milita agreso. Ĝia ekzisto ĉiam same multe dependis de diplomatio samkiel de armiloj. La plej multaj urboj aneksitaj de Litovio neniam estis venkitaj en batalo sed proprainiciate konsentis esti [[vasalo]]j de Litovio. Ĉar la plej multaj el tiuj urboj antaŭe estis vasaloj de la [[Ora Hordo]] aŭ de la [[grandprinclando Moskvo]], tia decido ne signifis perdon de suvereneco sed nur interŝanĝo de unu superulo kun alia. Ekzemplo por tiaj urboj estis [[Novgorod]], kiu dumlonge estis en la litova interesosfero kaj okaze iĝis dependa teritorio de Litovio.<ref>Glenn Hinson. The Church Triumphant: A History of Christianity up to 1300. 1995, p. 438</ref> La submeto al Litovio estis la rezulto de internaj tensioj ene de la urbo, kiu provis eskapi el submeto al Rusio. Tiu metodo konstrui la ŝtaton tamen estis malstabila, ĉar la interna politiko ene de urbo povis facile ŝanĝiĝi kaj tiam urboj eventuale devidis remalaliĝi el la litova ŝtato, kio okazis plurfoje rilate al Novgorod kaj aliaj slavaj urboj.
| |||