Vikipedio

Lipogramo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[kontrolita revizio][nekontrolita versio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Addbot (diskuto | kontribuoj)
Patrolantoj
193 405 redaktoj
e Roboto: Forigo de 18 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q836165)
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Patrolantoj
161 570 redaktoj
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
'''Eszperente''' (el la [[hungara lingvo|hungara]]: ''eszperente'', prononcu: esperente) estas tipa [[Hungario|hungara]] lingva [[ludo]], en kiu oni devas formi sencohavajn [[frazo]]jn, sed uzante nur la [[vokalo]]n „e”. (Verŝajne tiun lingvan lertaĵon oni ne povas produkti en aliaj [[lingvo]]j.)
'''Lipogramo''' estas [[vortludo]] en kiu oni limigas al si la uzadon de certaj literoj.
 
'''Eszperente''' aperas ofte por difini konatajn [[koncepto]]jn. Ekz.:
Anekdota ekzemplo: estas tute bone imageble ke esperantistoj pro teknikaj kialoj evitis uzi la literojn kun supersignoj, do uzis vortojn sen ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ, ŭ. Tia frazo aŭ eĉ tuta teksto estas '''lipogramo'''. La malo de tiu ĉi vortspeco estas [[ĉiuliteraĵo]], frazo en kiu '''ĉiuj''' literoj estas uzataj.
 
== Esperanto ==
 
En Esperanto verki tutan lipograman poemon aŭ libron estas malfacile pro la strukturo de Esperanto mem kaj ĝiaj finaĵoj -is, -as, -os, -a, -e, -i kaj -o.
 
Kelkaj ekzemploj:
* Vere, ekstere en heĝ'! (e-lipogramo)
* Post komodojn, Jorgo fotos domojn. (o-lipogramo)
* Mi insistis ĝiskisi ilin. (i-lipogramo)
 
== Hungara lingvo: ''Eszperente'' ==
El la [[Hungara lingvo|hungara lingvo]], ''eszperente'' estas [[vortludo]] en kiu oni uzu nur la vokalon „e”. Tio povas okazi en poemo, sed ankaŭ en la (amuza) difino de konataj konceptoj. Ekzemple:
*''Étterem = Kellemetes hely, melyben kedvedre ehetsz eleget, ellenben e nevezetes helyen teljes keresetedet elverheted.'' <br>Laŭvorta traduko: Restoracio = Agrabla loko, en kiu vi povas manĝi sufiĉe laŭ via plaĉo, sed en tiu fama loko vi povas elspezi vian tutan salajron.
 
Alia vortludo, inspirita de infankanto:
*''Boci, boci tarka, se füle, se farka (komenco de infankanto) / "Bovido, bovido bunta, [havas] nek orelon, nek voston" = Tehenek gyermeke, tehenek gyermeke fekete pettyes, se szerve, mellyel zengezeteket fejbe vehetne, se szerve, mellyel legyeket elhessegethetne.'' <br>Laŭvorta traduko: Infanoj de bovinoj, infano de bovinoj kun nigraj punktoj, havas nek organon, per kiu ĝi povus preni en kapon sonoraĵojn, nek organon, per kiu ĝi povus forpeladi muŝojn.
 
Unu el la plej riĉaj kolektoj[[kolekto]]j de ''eszperente''-difinoj troveblas en la [[libro]] "''Sicc – Szórakoztató időtöltések, cseles csalafintaságok"'' verkita de [[József Grätzer]] (kiu cetere estis persona [[sekretario]] de la lanĉinto de la lingvo, [[Frigyes Karinthy]]).
 
Frigyes Karinthy kreis la lingvon ''Eszperente'' , surbaze de [[Esperanto]], kun kieskiu lingvo kaj movado li simpatiis. Li estis [[prezidanto]] de la [[Hungara Esperanto-Societo]] ekde [[1932]]. Pluraj el liaj verkoj[[verko]]j estas tradukitaj al Esperanto.
 
Kiel variaĵoj de la ludo estas konataj ankaŭ „aszparanta” kaj „oszporonto”, en kiuj oni rajtas uzi nur la nomdonantajn vokalojn.
 
== Franca lingvo ==
En la [[Franca lingvo|franca]] la sama vortludo ekzistas, hazarde ankaŭ kun la e-litero, sed ne nur.
 
Lingva virtuozulo [[Georges Perec]] post ofta ludado de tiu ludo, verkis romanon ''La disparition (1969)'' (La malapero) en kiu la litero „e” 'malaperis'. Kelkajn jarojn poste li verkis alian romanon, ''Revenente'' (Revenante) - kun ioma fonetikaj libereco, en kiu aperas - kiel jam denuncas la titolo - nur la vokalo „e”.
 
==Eksteraj ligiloj==
Linio 36 ⟶ 17:
 
[[Kategorio:Vortaj ludoj]]
[[Kategorio:Kulturokulturo de Hungario]]
[[Kategorio:Hungaraj ludoj]]
 
[[hu:Eszperente]]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Lipogramo"