Karl May: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
eNeniu resumo de redakto
Linio 1:
{{ Informkesto verkisto
| nomo = Karl May
| dosiero = [[Dosiero:KarlMay Raupp.jpg|200px]]
| priskribo = Karl May en 1907
| datoloko de naskiĝo = [[25Hohenstein-an de februaroErnstthal|Ernstthal]], {{Reĝlando Saksio}} ([[1842Germana Federacio]])
| nacieco = [[germano]]
| loko de naskiĝo = [[Hohenstein-Ernstthal|Ernstthal]], {{Reĝlando Saksio}} ([[Germana Federacio]])
| loko de morto = [[Radebeul]], [[Reĝlando Saksio|Saksio]], {{Germana Regno}}
| nacieco = [[germano]]
|ĝenro dato de morto = [[30-an de marto]]aventuraj [[1912]]romanoj
| notindaj verkoj = [[Winnetou]], [[Old Shatterhand]], [[Kara ben Nemsi]]
| loko de morto = [[Radebeul]], [[Reĝlando Saksio|Saksio]], {{Germana Regno}}
| ttt = http://www.karl-may-gesellschaft.de/index.php?seite=esperanto&sprache=fremdsprachen
| ĝenro = aventuraj romanoj
| notindaj verkoj = [[Winnetou]], [[Old Shatterhand]], [[Kara ben Nemsi]]
| ttt = http://www.karl-may-gesellschaft.de/index.php?seite=esperanto&sprache=fremdsprachen
}}
'''Karl MAY''' {{prononco|karl '''maj'''}} (naskiĝis la [[25-a de februaro|25-an de februaro]] [[1842]], mortis la [[30-a de marto|30-an de marto]] [[1912]]) estis [[Germanio|germana]] [[verkisto]].
 
La 30-an de marto 1912 en [[Radebeul]] apud [[Dresdeno]] mortis Karl May en la "[[Vilao Shatterhand]]", de unu jarcento unu el la plej multe legataj germanaj verkistoj. Multaj figuroj de lia fantazio – [[Winnetou]], [[Old Shatterhand]], [[Kara ben Nemsi]] kaj [[Haĝi Halef Omar]] – atingis tian popularecon, ke la plejmulto de germanlingvaj gelegantojlegantoj estas ekde la junaĝo profunde intimaj kun ili.
 
Lia ampleksa verkaro rezultis el eksterordinare malfavora kaj eventoplena vivo. Karl May naskiĝis la [[25-an de februaro]] [[1842]] kiel kvina el dek kvar infanoj de [[ercmontaro|ercmontara]] teksisto en la [[Saksio|saksa]] urbo Ernstthal (poste [[Hohenstein-Ernstthal]]), en ekstrema povreco. Li fariĝis instruisto en popollernejo, perdis kiel deknaŭjarulo jam kelkajn semajnojn poste pro negrava mispaŝo sian postenon. Pro mizero kaj obstineco li per malgrandaj friponaĵoj klopodis kontentigi siajn eksterordinaran fantazion kaj humiligitan prestiĝavidon. Sekve de tiuj misagadoj li estis devigita trasuferi malliberecon dum ok jaroj.
Linio 22 ⟶ 20:
Post la komenco de la [[20-a jarcento]] Karl May venis en la fokuson de multnombraj procesoj kaj gazetaraj kvereladoj. La malkovro de liaj krimaj junulpekoj, la nerajtigitaj publikaĵoj pri liaj primitivaj romanĉoj kaj atakoj kontraŭ la literatura kritiko metis lin en senfinajn batalojn pri honoro, aŭtoraj rajtoj kaj verkista agnosko kaj kaŭzis finfine iom-post-iom la elĉerpiĝon de lia sanstato. Dum tiu tempo tamen ekestis signifoplena, nun ne plu al la rakonto de aventuroj dediĉita malfrua verko, kiu en bildigitaj vizioj kaj utopioj evoluigas la transkonfesian kristanecon kaj pacajn ideojn de la aŭtoro ("Kaj paco sur tero"; "En la regno de la arĝenta leono"; "Ardistan kaj Ĝinistan").
 
La 22-an de marto 1912, ok tagojn antaŭ sia morto, Karl May prelegis, aplaŭdite de pli ol 2000 geaŭskultantojaŭskultantoj en [[Vieno|Viena]] salonego, defendante siajn vivon kaj verkaron kaj samtempe propagandante la pacifismajn ideojn de la Nobel-premiito [[Bertha von Suttner]], Nobelpremiitino. Ŝi skribis en nekrologo pri Karl May: "Kiu aŭskultis tiun belan maljunulon tiun 22-an de marto dum plenaj du horoj, kiu entuziasme parolis en la plej altaj regionoj de la imagoj, tiu devis havi la konvinkon, ke en lia animo flamegas la fajro de boneco".
<!-- Ĉu tie ĉi iam estis bildo de poŝtmarko?
(Teksto de speciala poŝtmarko okaze de la 75-a datreveno de la morto de Karl May fare de profesoro doktoro Claus Roxin, universitato de [[Munkeno]], prezidanto de la Karl-May-Societo (Karl-May-Gesellschaft). Eldontago: 12-a de februaro 1987.)
Linio 34 ⟶ 32:
== Vidu ankaŭ ==
* [[B. Traven]]
* [[Franz Treller]], konkurenca porjunulara verkisto el [[Kaselo]]
 
== Eksteraj ligiloj ==