Bariono: Malsamoj inter versioj

Plej stabilaj barionoj estas [[protono]] kaj [[neŭtrono]] (kiuj kune estas nomitaj [[nuklono]]j). Protonoj, laŭ modernaj scioj, estas absolute stabila, kaj neŭtrono povas [[disfalo de neŭtrono|disfali]] post [[kvantuma vivdaŭro]] de ĉ.ĉirkaŭ 1000 sek. Pli pezaj barionoj disfalas post tempo de 10⁻²³ ĝis 10⁻¹⁰ sek.

* [[Δ-bariono]]j (Δ⁺⁺, Δ⁺, Δ⁰, Δ⁻), samkiel nuklonoj enhavas nur [[u-kvarko]]j kaj [[d-kvarko]]j, sed ili havas [[spino (fiziko)|spinon]] de 3/2. Ili disfalas al iu nuklono kaj [[piono]] post vivdaŭro de ĉ.ĉirkaŭ 10⁻²³ sek.

* [[Λ-bariono]]j (Λ⁰) estas neŭtre [[ŝargo|ŝargitaj]] partikloj kun [[spino 1/2]] kaj [[strangeco]] -1 (do, validas ankaŭ nomo [[lambda-hiperono]]j). Ili konsistas el u-, d- kaj [[s-kvarko]]j. Ili masas 1117 [[Elektronvolto|MeV]] kaj disafalas laŭ du vojoj: aŭ al [[protono]] kaj negativa [[piono]], aŭ al neŭtrono kaj neŭtra piono. Vivdaŭro estas ĉ.ĉirkaŭ 2,6×10⁻¹⁰ sek. Antaŭnelonge estas trovitaj pezaj ne-hiperonaj Λ-barionoj, el kiuj anstataŭ s-kvarko estas [[c-kvarko]] (Λ⁺_c) aŭ [[b-kvarko]] (Λ⁰_b).

* [[Σ-bariono]]j (Σ⁺, Σ⁰, Σ⁻) havas spinon 1/2 kaj strangecon −1. Samkiel Λ-barionoj, ili konsistas el u-, d- kaj [[s-kvarko]], sed ili havas triopan [[izotopa spino|izotopan spinon]] (''I''=1). Neŭtra Σ⁰-bariono enhavas samajn kvarkojn kiel Λ⁰-bariono (uds), sed estas multe pli multepeza kaj nestabila. Ĝi disfalas al Λ⁰ kaj [[fotono]] post 6×10⁻²⁰ sek. La disfalo okazas per [[elektromagneta forto]]. Barionoj Σ⁺ (uus) kaj Σ⁻ (dds) disfalas al piono kaj nuklono post ĉ.ĉirkaŭ 10⁻¹⁰ sek. Oni notu, ke Σ⁺ kaj Σ⁻ ''ne estas'' [[kontraŭpartiklo]]j unu al la alia. Ĉiu menciata partiklo havas propran kontraŭpartiklon. Maso de Σ-hiperonoj estas ĉ.ĉirkaŭ 1200 MeV. Krome, estas trovitaj pli pezaj ne-hiperonaj Σ-barionoj, kiuj havas pli pezan kvarkon anstataŭ s-kvarko.

* [[Ξ-bariono]]j (Ξ⁰ kaj Ξ⁻) havas spinon 1/2, kaj strangecon −2. Ili ĉiuj havas du [[s-kvarko|strangajn kvarkojn]]: uss (Ξ⁰) aŭ dss (Ξ⁻). Ili masas ĉ.ĉirkaŭ 1,3 GeV kaj disfalas post ĉ.ĉirkaŭ 10⁻¹⁰ sek. al piono kaj Λ⁰-hiperono. Samkiel ĉe Λ- kaj Σ-, ĉe Ξ-barionoj estas trovita pli pezaj ne-hiperonaj variantoj, el kiuj unu el s-kvarkoj estas anstataŭigita per [[c-kvarko]] aŭ [[b-kvarko]].

* [[Ω-bariono]] (nun estas trovita nur unu tipo de tiaj partikloj, la Ω⁻-hiperono) havas spinon 3/2 kaj strangecon −3 - do, konsistas el 3 s-kvarkoj (sss). Partikla maso estas 1,672 GeV. Vivdaŭro ĉ.ĉirkaŭ 10⁻¹⁰ sek, plej oftaj vojoj de disfalo: al Λ⁰-hiperono kaj negativa [[kaono]] aŭ al Ξ⁰ kaj neativa [[piono]] (время жизни около 10⁻¹⁰ с). Eble ekzistas ankaŭ pezaj variantoj de Ω-barionoj, en kiuj unu el s-kvarko estas anstataŭigita per la pli peza.