Kotono: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 4:
[[File:Cotton plant, Ware County, GA, US.jpg|right|thumb|Kotonplanto.]]
[[File:Cotton field, late in season.jpg|thumb|Kotonkampo en fino de la sezono.]]
'''Kotono''' estas milda, kuzenecakuseneca planta [[fibro]] kiu kreskiĝaskreskas en semoŝelo aŭ protektujo, kiu formiĝas ĉirkaŭ la semojnsemoj de kotonaj plantoj de la genro ''[[Gossypium]]'' en la familio ''[[Malvacoj]]''. Tiu fibro estas preskaŭ pura [[celulozo]]. En naturaj kondiĉoj, la kotonaj semujoj tendencas pliigi la disigon de la semoj. Kotono estas tiu silkeca [[lanugo]], kiu kovras la semon de [[kotonujo]] kaj el kiu oni [[teksado|teksas]] diversajn ŝtofojn (kardita, kombita kotono).
 
La planto estas [[arbusto]] indiĝena de tropikaj kaj subtropikaj regionoj ĉirkaŭ la mondo, inklude Amerikon, Afrikon kaj Baraton. La plej granda diverseco de specioj de natura kotono troviĝas en Meksiko, sekveposte deen Aŭstralio kaj Afriko.<ref>[http://web.archive.org/web/20080625045134/http://www.ogtr.gov.au/pdf/ir/biologycotton08.pdf The Biology of ''Gossypium hirsutum'' L. and ''Gossypium barbadense'' L. (cotton)]. ogtr.gov.au</ref> Kotono estis sendepende aldomigita kaj en la Malnova kaj en la Nova Mondoj. [[Ekologio|Ekologie]] la [[intensa agrikulturo]] de kotono estas la plej problema, ĉar ĝi uzas multe da [[irigacio]] kaj de [[agrotoksaĵo]]j. De kelkaj jaroj kelkaj provoj pri komercigokomercado de kotonaĵoj ekologie kultivitaj estas faritaj.
 
La fibra kotono estas plej ofte spinitaŝpinita en fadeno kaj uzata por fari mildan, spireblanaertralasan tekstilontekstaĵon. La uzado de kotono por fabrikado estas konata el prahistoriaj tempoj; fragmentoj de kotonfabriko datitaj el 5000 a.K. estis elfositaj en Meksiko kaj en la [[Induso-civilizacio]] de Antikva Hindio (moderntempa Pakistano kaj kelkaj partoj de Barato). Kvankam la planto estas kultivata ekde antikveco, estis la invento de la [[kotonseparilo]] estis tio, kio malaltigis la koston de produktado, kio kondukis al tiesĝia disvastigita uzado, kaj ĝi esta tlala plej amplekse uzata natura vestofibrovvestofibro en la nuntempa vestaĵaro.
 
Oni nomas brilkotono, al kiu oni donas per kemia traktado silkecan aspekton. Fulmokotono estas celuloza [[nitrato]], preparata per nitrado de kotona [[celulozo]] kaj flagrante kiel pulvo. Puriga kotono estas fasko el kotonaj fadenoj por purigi kaj poluri malpurajn objektojn. La lum- kaj varmo-bezono de la planto estas granda.