|
> >
== >nomio ==
Post la unua priskribo de Karolo Lineo, en 1753, en sia ''[[Species Plantarum]]'', ĝi jam en 1803 estis aljuĝita al la genro ''Scilo'', de [[Listo de botanikistoj laŭ mallongigoj (H)|Johann Centurius van Hoffmansegg]] kaj Johann Heinrich Friedrich Link kaj en 1849 al ''Endymion'' de Christian August Friedrich Garcke (la genro Endimiono nun estas konsiderata sinonimo de Hiacintoideso). En 1934 ĝi estis de Pierre Chouard transloĝigita al la genro ''Hiacintoideso''.<ref>{{cite journal |author=Pierre Chouard |year=1934 |title=Les noms linnéens des Scilla et des Endymion et leur véritable signification |language=French |trans-title=The Linnaean names in ''Scilla'' and ''Endymion'' and their true identities |journal=[[Bulletin de la Société Botanique de France]] |volume=81 |issue=4 |pages=620–630 |url=http://bibdigital.rjb.csic.es/Imagenes/P0055_81/P0055_81_0671.pdf |format=[[Portable Document Format|PDF]] excerpt |doi=10.1080/00378941.1934.10834006}}</ref>
La tipa specio de Hiacintoideso estas la ''Hispana hiacintoideso'' kaj la tipa specio por Endimiono estas la ''Scilla nutans'', priskribita de [[James Edward Smith]] en sia ''Angla Botaniko'' en 1797, kiu do nun estas sinonimo por la arbarhiacinto. Smith argumentis ke ''nutans'' (kapjesi, saluti, balanci la kapon) estis pli taŭga ol ''non-scripta'' (senlitera), ĉar tiu laste havas sencon nur en kombino kun hiacinto (eĉ se tiu hiacinto.... estis irido...), sed la [[Internacia Kodo de Nomenklaturo por algoj, fungoj kaj plantoj]] decidis ke la malnova nomo estu valida neatentante la sencon. ''Nutans'' (-anta formo de latina verbo "nutare; nūtō" kun signifo: saluti; kapjesi) estus pli logika adjektivo. Estas ja strange difini ion per "ne-havado/manko" de io. La latinecaj nomoj ofte estas nelogikaj, sed... iel ja oficialaj.
==
== Ekologiaj konsideroj ==
La [[polenado]] de la planto okazas precipe per [[burdo|burdoj]] kaj [[sirfedoj]].
Minacoj por la planto estas jena duopo:
.
La [[Arbarekspluatado|senarbigo]]: la specio kreskas nur en malnovaj arbaroj kaj, pro la grandeco de la semoj, tiuj atingas nur la tujan apudecon.
.
La ĝardenoj: Pro plantado, en ĝardenoj, de la hispana hiacinto (''Hyacinthus hispanica'') pli kaj pli okazas ''[[hibridiĝo]].'' Kaj...
== Protekto ==
La ''Hyacinthoides non-scripta'' ne estas protektita per internacia leĝo, kiel [[Vaŝingtona Specioprotekta Konvencio|CITES]] aŭ la EŬ Habitats Directive (Priskriboj pri Eŭropaj Habitatoj).<ref>{{cite web |url=http://your.caerphilly.gov.uk/countryside/sites/your.caerphilly.gov.uk.countryside/files/pdf/actionplan/vol2-10-bluebell.pdf |title=Bluebell ''Hyacinthoides non-scripta'' species action plan |publisher=[[Caerphilly County Borough Council]] |format=[[Portable Document Format|PDF]] |accessdate=March 29, 2012}}</ref>
En Britujo ĝi estas protektita per la leĝo pri bestoj kaj teritorio el 1981 (Wildlife and Countryside Act 1981). Estas malpermesate al terposedantoj vendi naturajn arbarhiacintojn kaj estas konsiderata krimo, la forigo de bulboj.<ref>{{cite web|url=http://www.croxteth.liverpool.gov.uk/news/2007/blue.asp |archive-url=https://archive.is/20120805050351/http://www.croxteth.liverpool.gov.uk/news/2007/blue.asp |dead-url=yes |archive-date=2012-08-05 |title=Bluebells at Croxteth |publisher=[[Liverpool City Council]] |date=April 2007 |accessdate=April 1, 2012 }}</ref> La leĝo eĉ estis severigita en 1998 per aldono al ĝi, kiu deklaras ke la vendado de la floroj aŭ semoj estas punebla per monpuno ĝis 5000 pundoj je bulbo.<ref name="Kew">{{cite web |url=http://www.kew.org/plants-fungi/Hyacinthoides-non-scripta.htm |publisher=[[Royal Botanic Gardens, Kew]] |title=''Hyacinthoides non-scripta'' (bluebell) |author1=Steve Davis |author2=Anna Trias-Blasi |accessdate=March 25, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120323131916/http://www.kew.org/plants-fungi/Hyacinthoides-non-scripta.htm |archivedate=March 23, 2012 |df= }}</ref><ref name="BBC240807">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/6962312.stm |publisher=[[BBC News]] |title=Men fined for bluebell bulbs sale |date=August 24, 2007 |accessdate=July 14, 2012}}</ref> En Irlando la specio ne estas protektata.<ref>{{cite web |url=http://www.thewildflowersociety.com/wfs_new_pages/1f_countryside_act.htm |title=Republic of Ireland |publisher=[[Botanical Society of the British Isles]] |accessdate=March 28, 2012}}</ref>
En Francujo, kie la floro limiĝas al la norda duono de la lando<ref name="INPN">{{cite web |url=http://inpn.mnhn.fr/espece/cd_nom/103057 |title=''Hyacinthoides non-scripta'' (L.) Chouard ex Rothm., 1944: Jacinthe sauvage, Jacinthe des bois (Français) |work=Inventaire national du Patrimoine naturel |language=French |publisher=[[Muséum national d'Histoire naturelle]] |accessdate=March 28, 2012}}</ref>, ĝi ne estas protektita je nacia nivelo, sed en pluraj [[Departementoj de Francujo|departementoj]], precipe ĉe la limo de la florteritorio ĝi estas (Corrèze, Loiret, Gironde, Lot-et-Garonne, Dordogne, Cher, Eure-et-Loir, Indre-et-Loire and Loir-et-Cher).
En [[Valonio]] la arbarhiacinto estas protektita per Anekso VII de la leĝo pri konservado de la naturo.<ref>{{cite web |url=http://observatoire.biodiversite.wallonie.be/especes/flore/LR2010/fiche2.aspx?id=458 |title=''Hyacinthoides non-scripta'' (L.) Chouard ex Rothm., jacinthe des bois |accessdate=April 6, 2012 |publisher= |work=La biodiversité en Wallonie |language=French}}</ref>
==Rilataj Specioj==
== Noto ==
La teksto de la artikolo baziĝas sur diversaj nacilingvaj artikoloj: angla, germana, franca, nederlanda, hispana sed ankaŭ aldoniĝis faktoj kaj donitaĵoj el personaj esploroj. Jaron post jaro mi vizitadis la arbaron de Halle por admiri (adori ?) la hiacintojn, sed la "non-scripta" estis kaj restis osto en mia gorĝo... kiu nun finfine englutiĝis! <ref>La "non-scripta" havas sencon nur se estas konata iu "Hyacintus scriptus" kaj tio ja ne estas! El la teksto vi povos konkludi ke la "Hiacinto kunlitera - Hyacinthus scriptus" estas mita, aŭ nesolvebla kaŝita sekreto. Ĉevalo estas senstria zebro nur se zebro havas striojn!</ref>
== Referencoj ==
|
