Koncentrejo Dachau: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kozyra (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 10:
|Titolo=<center>koncentrejo Dachau en [[Germanio]]
}}
 
[[dosiero:Dachau watchtower b 1945-04.jpg|eta|<center>gardoturo B de la koncentrejo, aprile 1945]]
La '''koncentrejo Dachau''' {{prononco|DAĥaŭ}} - [[germane]] ''Konzentrationslager Dachau'', mallonge '''KZ Dachau''', ekzistis inter la 22-a de marto 1933 ĝis la liberiĝo de la tie malliberigitoj fare de la 7-a, "eŭropa", unuego de la [[usona armeo]] la 29-an de aprilo 1945. La [[naziismo|nazia]] reĝimo de [[Adolf Hitler]] ĝin starigis jam malmultajn semajnojn post akaparo de la potenco en Germanio. Estis la unua seninterrope aktiva [[nazia koncentrejo]] kaj tial iĝis unu el la plej konataj [[koncentrejo]]j de la diktatura reĝimo. Per sia aktiva periodo de pli ol 12 jaroj ĝi funkciis pli ol duoble longan tempon ol la plej multaj [[Listo de naziaj koncentrejoj|pli postaj naziaj koncentrejoj]].
[[dosieroDosiero:Dachau watchtower b 1945-04.jpg|eta|<center>150px|maldekstra|La gardoturo B de la koncentrejo, aprile 1945]]
 
La instalaĵo situis proksimume 20 kilometrojn nordokcidente de [[Munkeno]]. Unue ĝi servis al malliberigo de politikaj kontraŭuloj de la nazia sistemo. [[Heinrich Himmler]], en 1933 la ''[[Reichsführer SS]]'' kaj policestro de Munkeno, ordonis ĝian konstruon oriente de la urbo [[Dachau]] sur la areo de eksa [[municio|municia]] fabrikejo.
 
Post la disbato de la konkurenca nazia organizaĵo [[SA]] en 1934 kadre de la [[nokto de la longaj tranĉiloj]], Himmler planis pligrandigon de la koncentrejo. En 1937 komencis la pligrandigaj konstrulaboroj. La organiza strukturo estis modelo por multaj aliaj pli postaj naziaj koncentrejoj. La reĝimo prezentis ĝin kiel "modelan koncentrejon", ekzemple per plibeligitaj fotoj.
Linio 23:
El la sume almenaŭ 200 000 malliberigitoj en Dachau surloke mortis proksimume 41 500.<ref name="ZahlGedenkstätte">[http://www.kz-gedenkstaette-dachau.de/ informo pri la surlokaj murditoj per la nuna koncentreja memorejo]</ref> Multaj pliaj tamen fortransportiĝis al la [[ekstermejo]]j kaj tie mortis.
 
== Esperantistoj mortigitaj en Koncentrejo Dachau ==
[[Dosiero:Jan Kowalski-arcybiskup (1926-27).jpg|eta|150px|maldekstra|La [[mariavitismo|mariavita]] arĥiepiskopo d-ro [[Johano Mario Miĥaelo Kowalski]] aŭ [[Maria Michał Kowalski]], [[Martiro]] kaj Doktoro de la Eklezio; [[esperantisto]]]]
 
* Pola kristana episkopo-esperantisto, [[Johano Mario Miĥaelo Kowalski]], aŭ [[Maria Michał Kowalski]] tamen la ĝusta nomo estis: Jan Kowalski (naskiĝis la {{daton|25|decembro|1871}}, mortis la 26-an de majo [[1942]] en [[Hartheim]] / [[Dachau]]) estis [[arĥiepiskopo]], ĉefulo de la [[mariavitismo|kristana mariavita religio]], loĝis en [[Płock]], [[Pollando]].
 
Laŭ lia ordono ĉiuj mariavitaj pastroj devas posedi [[Esperanto]]n kaj en ĉiuj mariavitaj lernejoj Esperanto estas instruata. Postmorte nomita la Santo Subito (Tuja [[Sanktulo]]) kaj estas la '''[[Martiro]] kaj Doktoro de la Eklezio''', plu legu en [[Mariavitismo]].
{|
|[[dosiero:Bundesarchiv Bild 152-21-05, KZ Dachau, Häftlinge beim Appell.jpg|eta|<center>150px|dekstra|La propaganda foto: koncentrejo Dachau, malliberuloj dum la nomalvoko la 28-an de junio 1938]]
|[[dosiero:Bundesarchiv Bild 152-08-35, Dachau, Konzentrationslager, Besuch Himmlers.jpg|eta|<center>150px|maldekstra|La propaganda foto: [[Heinrich Himmler]] (dua de maldekstre) kaj – apud li – [[Rudolf Heß]] (dua de dekstre) dum inspektado de la koncentrejo en 1936]]
|}