Hispanio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Roboto: Automata tekst-anstataŭigo: (-http://www.esperanto.be/fel/2004/ +https://www.monato.be/2004/) |
la Z-a vorto estas "edzeco" per AWB |
||
Linio 41:
La nomo de Hispanio ([[Hispana lingvo|hispane]]: ''España'') devenas el ''Hispania'', nomo per kiu la antikvaj romianoj nomis geografie la [[Iberia Duoninsulo|iberian duoninsulon]], kies nomo siavice devenas de ''Iberia'', preferata de la grekaj verkistoj rilate al la sama teritorio. Tamen la fakto, ke la vorto ''Hispania'' ne estas latina kreis plurajn teoriojn pri ĝia deveno, kelkaj el ili kontraŭdiraj.
«Hispania» venas el la [[fenicia lingvo]] ''i-spn-ya'', vorto kies uzado estas dokumentita ekde la 2-a jarmilo antaŭ Kristo, en [[Ugarito|ugaritaj]] skribaĵoj. La fenicoj estis la unua civilizacio ne iberia kiu alvenis al la duoninsulo kaj etendigis ĝian komercon kaj fondis, interalie la urbon ''Gadir'', tio estas la nuna [[Kadizo]], la plej antikva urbo en Okcidenta Eŭropo.<ref
Aliaj hipotezoj supozigis, ke la vortoj ''Hispalis'' kaj ''Hispania'' estis derivaĵoj de la nomoj de du legendaj reĝoj de Iberio, ''Hispalo'' kaj lia filo ''Hispano'' aŭ ''Hispan'', respektive filo kaj nepo de [[Herkulo]].<ref>[descargas.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/35727252323249052754491/003278_3.pdf] Transkribo kaj eldono de la Reĝa Kastilia Katalogo, aŭtografo de Gonzalo Fernández de Oviedo y Valdés. Universitato de Kalifornio</ref>
Linio 179:
La [[Partido Socialista Obrero Español|Hispana Laborista Socialisma Partio]] venkis en la balotado de [[2004]], kaj per ĝi [[José Luis Rodríguez Zapatero]]<ref>https://eo.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9_Luis_Rodr%C3%ADguez_Zapatero</ref> fariĝis la kvina prezidanto de la demokratia Hispanio.
Kun Zapatero kiel prezidanto de la Registaro la hispanaj trupoj kiuj ankoraŭ troviĝis en [[Irako]]<ref>http://www.lavanguardia.es/premium/publica/publica?COMPID=51262791123&ID_PAGINA=22088&ID_FORMATO=9</ref> revenis hejmen. Tio okazigis konsiderindan malvarmiĝon de la diplomatiaj rilatoj kun [[Usono]]. Oni subskribis la Eŭropan Konstitucion kaj realigiĝis referendumo pri la [[Eŭropa Konstitucio]], per kiu la hispanoj aprobis la traktaton, kiu tuteŭrope fiaskis. En tiu ĉi epoko ankaŭ estis
Merkredon la [[22-an de marto]] [[2006]] la terorisma organizo [[ETA]] anoncis sian duan halton, rompita sabate la [[30-an de decembro]] samjare per la metado de kamioneto enhavanta bombon en la ĵus inaŭgurita Terminalo 4 de la [[Flughaveno Madrido-Baraĥo]]<ref>http://www.20minutos.es/noticia/187032/0/aviso/bomba/barajas/</ref>, atenco en kiu estis mortigataj du personoj.
Linio 375:
Krom tiuj, aliaj dialektoj aŭ lingvoj [[latinidaj lingvoj|latinidaj]] kiuj ne havas la oficialan statuson estus la jenaj: [[asturleona lingvo]] parolata en [[Asturio]] (nomata [[asturia lingvo]] aŭ "bable", agnoskata pere de la artikolo 4 de la aŭtonomia statuto de Asturio kiu promocias ĝian uzon kaj protekton), en zonoj de [[Kantabrio]]<ref>http://www.proel.org/lenguas/bable.html Lengua Asturiana</ref> (nomata [[kantabra lingvo]]), [[provinco de Leono|Leono]], [[provinco de Zamoro|Zamoro]], [[Provinco de Salamanko|Salamanko]] (nomata [[leona lingvo|leona]]) kaj [[Ekstremaduro]]<ref>[http://www.proel.org/lenguas/extremeno.htm Lengua Extremeña]</ref> (nomata [[ekstremadura lingvo]]). Same, la [[portugala]] estas parolata en kelkaj ekstremaduraj landlimaj zonoj, sed preskaŭ mortinta.
Krome, en [[Sebto]] oni parolas la araban, kaj en [[Melilo]], la [[berbera lingvaro|tamaziĥta]]n.
Hispanio ratifis la 9-an de aprilo 2001 la [[Eŭropa Ĉarto pri la Regionaj kaj Minoritataj Lingvoj|Eŭropan Ĉarton pri la Regionaj kaj Minoritataj Lingvoj]]<ref>[http://www.boe.es/boe/dias/2001/09/15/pdfs/A34733-34749.pdf Carta Europea de las Lenguas Minoritarias o Regionales].</ref> de la [[Konsilio de Eŭropo]].<ref>[http://web.archive.org/20050527221718/www.coe.int/T/E/Legal_Affairs/Local_and_regional_Democracy/Regional_or_Minority_languages/2_Monitoring/Monitoring_table.asp Monitorización de la aplicación de la Carta]. La informo pri Hispanio estas en kastilia.</ref>
Linio 623:
La folklora muziko estas tiel varia kaj riĉa kiel la regionoj. Tamen, ekzistis aro da ritmoj kaj dancoj etenditaj en la tuta duoninsulo kiuj, kun la paso de la tempo, aŭ en ĉiu regiono fariĝis apartaj aŭ kelkaj malaperis kaj nur restis kiel aldonaĵoj de aliaj, kiel estas la kazo de la [[ĥoto]], kiu estas konsiderata kiel devenanta de [[Aragono]], sed ĝi estas danco interpretata en preskaŭ la tuta duoninsulo. Ĝenerale, la etenditaj kulturaĵoj kiel folklora muziko aŭ je tradicia transdonado de generacio al generacio originiĝas en la periodo inter 1800 kaj 1950. Malfacilas trovi la barokajn kaj renesancajn originojn kiel estas la kazo de pluraj dancoj ligitaj al la religiaj ritoj.
Inter la plej gravaj menciindas la [[flamenko]], [[koplo]], [[kupleo]], [[fandango]], kanaria [[isa (muziko)|isa]], [[ĥoto]], [[munjejro]], [[paloteo]], [[pasodoblo]], <!--[[pardiko]], [[rebolado]],--> [[sardano]] kaj [[verdialo]]. [[Ĉarango (muzika grupo)|Ĉarango]] (hispane ''charanga'' [ĉaRANga]) estas la nomo por strata muzikbando en Hispanujo kun latunaj kaj lignaj blovinstrumentoj, kiu muzikas dum popolfestoj.
La plej konata ĝenro el la folklora muziko hispana estas probable la [[flamenko]], praktikita speciale de la ciganoj kaj ankaŭ de neciganoj ĉefe en Andaluzio. Ĝi estas konata de almenaŭ [[1770]], kaj superis diversajn epokojn de regreso kaj renaskiĝo. La stilo estis reproduktita de multaj de la plej famaj hispanaj muzikistoj, inkludante ''cantaores'', kiaj la popola ''mirinfano'' [[Joselito]] en filmoj de la 1950-aj kaj [[1960-aj jaroj]], aŭ la ciganoj [[Camarón de la Isla]] kaj la gitaristo [[Paco de Lucía]].
| |||