Eduard Lingel: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Giorno2 (diskuto | kontribuoj) |
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) esperantigita ŝablono (Dosiero), pli bona ŝablono (Vivtempo), esperantigita parametro, formatigo de buloj, formatigo de titoloj, +Informkesto, -kategorio, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj |
||
Linio 1:
{{Informkesto homo}}
[[
== Vivo ==
La filo de komercisto de tekstilaĵoj transloĝiĝis, post la morto de la patro, kun la familio kaj la duonpatro en 1864 al [[Erfurto]]. Tie li fintrejnitis kiel komercisto. Estante 23-jaraĝa li fondis ĉe Fischersand nr. 9 (domo: ''Zum Krummen Hecht'') entreprenon por ŝufabrikado. Li mortis estante unu el la plej grandaj entreprenistoj en [[Turingio]].
== Historio de la firmao ==
==== Komencoj ====
La maniero de produktato komence tute ne diferencis de aliaj konkurencantoj: ĝi estas produktejo modeste ekipata per maŝinoj, en kiuj laboris 5-6 personoj kaj disdonis hejmlaboron al ĉ. 50 surlokaj ŝufaristoj. Oni faris averaĝe 36 parojn da botoj potage, por kiuj oni venigis la tibiingonj kaj bototubojn de alie.
==== Ekprospero laŭ amerikaj modeloj ====
La bona konjunkturo dum la [[periodo de spekulanto-kompanioj]] feliĉe subtenis la evoluon de tiu ĉi entrepreno. Jam en 1874 kaj 1876 plietendiĝis ĝi. Oni ŝanĝis la produktadon je ledaj botoj por virinoj kaj infanoj, dungis fakulojn el [[Saksio]] kaj Vieno kaj restrikciis la mendojn por hejma laboro (antaŭ ol tute ĉesigi ilin en 1876).
En 1877 Eduard Lingel sendis sian duonfratron Louis Dreßler Usonon por studi la mekanikan ŝufabrikadon tie. Li laboris ĝis 1878 en usonaj fabrikoj, pligrandigis siajn konojn kaj provizorigis la transportadon de maŝinoj el Ameriko en Erfurton. Tiel fariĝis alistrukturigo de la entrepreno al modernega fabriko kune kun plivastigo de la produktejoj kaj paralela plibonigo de la sortimento. Ĉefe oni faris ŝuojn kaj botojn por infanoj kaj virinoj, sed ankaŭ - malpli grandskale - varojn por viroj. Krom la enlandan komercon oni antaŭenpuŝis ankaŭ eksterlandajn kontaktojn (eksportado aparte vigla al [[Suda Ameriko]]). Por reklami oni laborigis agentojn kaj vojaĝantajn reprezentantojn en la tuta lando.
En la kuro de kelkaj jaroj la entrepreno iĝis de signifa grandeco: en 1886 laboris ĉ. 600 personoj por la firmao. Tiam ŝanĝitis la karaktero jura de la firmao ''(Offene Handelsgesellschaft - malferma komerca kompanio)'' kaj alia duonfratro Friedrich Dreßler iĝis kompaniano de Eduard Lingel. Fajrego malhelpetis la daŭran evoluon nur por mallonga tempo (kompleta detruo de la fabrikejo en 1887): kontraŭe, ĝi estis la kaŭzo por konstrui novajn ejojn en la sudo de la urbo! Tie ĉi oni pliraciigis la produktadon; ĝis 1892 la laboristaro kreskis je 1000 personoj kaj po semajnoj estis faritaj ne malpli ol 12000 paroj da ŝuoj. Intertempe Louis Dreßler iĝis la tria kompaniano de la firmao, kiu estis ŝanĝita en [[akcia kompanio|akcian kompanion]] ĝis 1898: ties direkcian konsilion estris la fratroj Dreßler. La jaroj ĝis la [[Unua mondmilito]] alportis pluajn aŭtomatigojn.
Linio 17 ⟶ 18:
Sen konsideri du mallongajn strikojn en 1874 respektive 1893 la rilato inter laboristoj kaj entreprenposedantoj ĉiam harmoniis, sendube ankaŭ pro la faritaj socialaj mezuroj: en 1894 fonditis asekura kompanio; en 1904 enkondukitis feria semajno por dungitoj kun minimume 10 jarojn longa aparteno al la fabriko.
==== Unua kaj dua mondmilitoj ====
La militojaroj ŝanĝis ĉion profunde pro la rekrutigo de laboristoj kaj perforta enmeto de tiu industribranĉo en la militan ekomonian sistemon. Tamen, danke al mendoj fare de la armeo oni sukcesis daŭrigi kaj eĉ fari profiton.
En 1918 kaj 1921 oni transprenis du aliajn erfurtajn ŝufabrikojn: tiel iĝis konzerno kiel havis - la jaron de la morto de Lingel - 2200 dungitoj fabrikantaj 2 milionojn da paroj ĉiun jaron. Dum la [[Dua mondmilito]] oni iĝis liveranto por [[Wehrmacht]] (i.a. hejteblaj botoj por batalaviadistoj).
==== Ŝtatigo kaj nova ekfloro ====
Post la milito mankis krudmaterialoj kaj teknikoj kaj pluraj maŝinoj devis estis malmuntitaj kiel reparaciaĵo al [[Sovetunio]]
Kiel kvazaŭ ĉiuj turingiaj entreprenoj la konzerno senproprietiĝis post la [[Dua mondmilito]] (1948). La Lingel-fabriko formis - kune kun la [[Alfred Hess|Hess]]-fabriko la [[VEB]] ''Paul Schäfer'' (nomo ekde 1952, por honorigi komunistan laboriston kaj politikiston).
Dum la 1970-aj jaroj oni ekis la modernigon de la entrepreno kaj 10 jarojn pli malfrue komenciĝis la komputile kontrolita produktado. Kvalito kaj oferto pliboniĝis kaj famiĝis ankaŭ ekster de [[GDR]]: ekzemple la okcidentgermana entrepreno ''Salamander'' ricevis altkvalitajn
Je la fino de la 1980-aj jaroj la entrepreno konsistis el 12 fabrikoj sur 28 lokoj.
==== Fino ====
Post la [[Turniĝo]] la entrepreno refonidiĝis kiel ''Lingel s.r.l.'' sed ne sukcesis adaptiĝi al la novaj ekonomiaj cirkonstancoj kaj likviditis en 1992.
La historiaj produktejoj de ĉe Arnstädter-strato makonstruitis en 2000, la iama fabriko de ĉe Magdeburga Avenuo de 2009-11.
== Literaturo ==
Linio 41 ⟶ 42:
== Eksteraj ligiloj ==
* [http://www.deutsche-biographie.de/sfz51653.html Biografio ĉe NDB.]
* [http://www.erfurt-web.de/Eduard_Lingel Pri Lingel ĉe ''erfurt-web''.]
* [http://www.erfurt.ihk.de/www/ihk/service/mmm/band1/kaufmannfabrikant/ Pri Lingel sur la retpaĝaro de la ''[[Ĉambro industria-komerca de Erfurto]]''.]
{{Bibliotekoj}}
▲{{DEFAULTSORT:Lingel, Eduard}}
[[Kategorio:Homoj rilataj al Erfurto]]
[[Kategorio:Germanaj entreprenistoj]]
[[Kategorio:Ŝuindustrio]]
| |||