Kvar noblaj veroj: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
e Pligrandigis iomete la enkondukon de la artikolo, aldonis referencojn, eksterajn ligilojn kaj unu bildon.
Linio 1:
{{polurinda}}
{{Budhismo}}
La '''kvar noblaj veroj''' ([[sanskrito]]: ''catvary āryasatyāni'', [[palia lingvo|pali]]: ''cattari āriya saccani'' [[japana lingvo]]: ''shisotai'') estas unurigardata kiel la centra kaj fundamenta instruo de [[Budho]]. Ĝi enhavas la plej gravajgravajn konceptojkonceptojn de [[budhismo]] kiel [[filozofio]] kaj kiel [[religio]].<ref>Edward J. Thomas. ''La vida de Buda''. Ĉapitro XIII: ''El budismo como religión'' (Budhismo kiel religio), kaj Ĉapitro XIV: ''El budismo como filosofía'' (Budhismo kiel filozofio). Eldonis Editorial Lectorum, S.A. de C.V., Meksikurbo, 2007. ISBN 10: 970-732-196-2. partoISBN 13: 978-970-732-196-0.</ref> La instruo de la unuakvar instruonoblaj veroj troviĝas en multaj partoj de la [[BudhoPalia Kanono]], ensed la diskurso, kiu verŝajne registris la unuan fojon de la parolado de ĉi tiu diskurso fare de Budho estas la diskurso nomita ''Unua Prediko de [[Varanasi]]'', aŭ la ''Darmo-rada Ekmova Diskurso'' (''Dhamma-cakka-ppavatthana-sutta'' en [[Palia lingvo|palio]]).<ref>Jean Boisselier. ''La instruosabiduría kiude enmoviĝasBuda. Testimonios y Documentos: La Puesta en Movimiento de la radonRueda de la [[dharmo]]Ley''. p.130-132. Eldonis Ediciones B, S.A. Barcelono, 1998. ISBN: 84-406-8820-2.</ref>
 
En la Palia Kanono la kvar noblaj veroj estas menciitaj aŭ priskribitaj en multaj lokoj, ekzemple en ''Digha Nikaya 16'', ''Majjhima Nikaya 18'' kaj ''Samyutta Nikaya 56.11''.<ref>[https://www.accesstoinsight.org/ptf/dhamma/sacca/index.html "Four Noble Truths: ''cattari ariya saccani''"], redaktita de Access to Insight. ''Access to Insight (BCBS Edition)'', la 5-an de novembero 2013.</ref>
 
== La kvar noblaj veroj ==
 
#[[Dosiero:Gradigita instruo de Budho Kvar Noblaj Veroj.png|alternative=La Kvar Noblaj Veroj laŭ la Palia Kanono.|eta|La Kvar Noblaj Veroj laŭ la Palia Kanono.]]La '''unua''' nobla vero estas la vero pri [[dukkha]] aŭ la [[sufero]]. Ĝi instruas ke la kondiĉita ekzisto, la ekzistado kiel oni konas ĝin, estas sufero : naskiĝo estas sufero, kaj same maljunuleco, malsano kaj morto estas sufero, esti unuigita kun io kion oni malamas estas sufero, esti separita de io kion oni amas estas sufero, malatingo de sia celo estas sufero - kaj, fine, la ĉiam ŝanĝantaj kvin [[skandhas|agregaĵoj]] de aligeteco, kune kreantaj nian personon (nome la formo, la sentoj, la perceptoj, la voluntoj kaj la konsciencoj) estas la sufero per sia malcerteco. La vorto "sufero" povas ankaŭ esti utile tradukita kiej ''nekontenteco'', ĉar ĝi iras pli profonde ol la fizika doloro.
# La '''dua''' nobla vero estas la vero pri la [[origino de la sufero]] ([[samudaja]]). Ĝi estas la volupto kaj kaj nekonateco kiuj kreas la tri radikojn de la malo: la avidon, la haton kaj la eraron; ĉiu akto (de la mento, de la korpo aŭ de la parolo), bona aŭ malbona, produktas sian frukton ([[phala]]), pozitivan aŭ negativan por sia aŭtoro.
# La '''tria''' nobla vero estas la vero pri la [[halto de la sufero]] ([[nirodha]]). Ĝi vortiĝas ke ekzistas fino de volupteco, kiu nomiĝas [[nirvano]].
Linio 17 ⟶ 19:
La sermo (aŭ sutta) kiu enhavas la unuan instruon de la Buddho estas konita laŭ la palia nomo ''[[Dhamma-cakka-ppavatthana-sutta]]'', aŭ ''La instruo kiu enmoviĝas la radon de la [[dharmo]]'', kaj troveblas en la sekcio ''[[Samyutta-nikaya]]'' de la kolekto ''[[Sutta-pitaka]]''.
 
== Eksteraj ligiloj ==
 
* [http://www.budhano.cn/vikio/index.php/BONA_DEMANDO_KAJ_BONA_RESPONDO Bona demando kaj bona respondo]. Libro de Res. S. Dhammika, kiu respondas la plej oftajn demandojn pri la instruoj de Budho.
* [http://www.budhano.cn/vikio/index.php/La_vivo_de_la_Budho La vivo de la Budho]. Biografia libro pri la Budho Gotamo verkita de Res. Miaohui.
* [https://www.accesstoinsight.org/ptf/dhamma/sacca/index.html La kvar noblaj veroj: citaĵoj de la Palia Kanono en la portalo ''Access to Insight''] (anglalingve).
 
== Referencoj ==
[[Kategorio:Terminaro de Budhismo]]