Oceano (mitologio): Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Anstataŭigo de ne plu uzota Ŝablono:EL; vidu VP:DT en Marto 2017; kosmetikaj ŝanĝoj
Commonscat el Vikidatumoj, esperantigita parametro, uzo de ŝablono Lang-xx, pli bona ŝablono (Projektoj), +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1:
{{Informkesto greka dio
|Portreto=Pergamon Museum Berlin 2007034.jpg}}
'''Oceano''' (el la [[antikva greka lingvo|greka]] Ὠκεανός ''Ōkeanós'' aŭ Ωγενος ''Ōgenos'' (rivero-oceano, de kiu devenas nia moderna vorto "[[oceano]]") kaj [[latina lingvo{{Lang-la|latine]] ''Oceanus''}} aŭ ''Ogenus'') estis [[helena mitologio|helena dio]] kiun la [[helenoj]] kaj poste la [[romianoj]] pripensas kiel grandega [[rivero]] ĉirkaŭiganta la mondon. Pli precize, ĝi estis la ekvatora mara fluo sur kiu la loĝata mondo (οἰκουμένη ''oikoumene'') flosis<ref> [http://www.metrum.org/mapping/cosmol.htm Livio Stecchini, ''Ancient Cosmology''], eseo kiu rilatas Oceanon al rivero Nilo (angle).</ref>, pro tio oni devas ankaŭ trapasi ĝin por atingi la [[Hadeso]]n, la subteran mondon.<ref> Homero, ''Odiseado'', 10.510.</ref>
 
== Oceano en la helena mitologio ==
Linio 7:
 
Li komence simbolis ĉiujn marajn fluojn, inkluzive la maron [[Mediteraneo]] kaj [[Atlantiko|Atlantikan]] oceanon, la du plej grandaj akvaj masoj kiujn la helenoj konis. Tamen, kiam geografiaj scioj pli kaj pli divastiĝis, Oceano restis kiel simbolo de la nekonataj kaj timataj atlantikaj akvoj, dum "nova" dio, [[Pozidono]], komencis reprezenti Mediteraneon.
[[Dosiero:Oceanus IstArchMu764c.jpg|leftmaldekstra|thumbeta|Skulptaĵo de '''Oceano''' el [[Efeso]], ([[2-a jarcento]]). Arkeologia Muzeo de [[Istanbulo]].]]
 
La partnero de Oceano estis lia fratino [[Tetiso (titanino)|Tetiso]], kaj el ilia unuiĝo devenis oceanaj [[nimfoj]] (la 3000 [[oceanidino]]j) kaj ĉiuj la [[oceanido|riveroj]], fontoj kaj lagoj de la mondo.<ref>La poeto [[Nono]] mencias «la Limnojn (''lagoj''), filinoj de Oceano» (''Dionizaj'' vi.352).</ref>, inter ili: [[Nilo]], [[Alfeo]], [[Eridano (mitologio)|Eridano]], [[Strimono]], [[Istro]], [[Faziso]], [[Aĥeloo]], [[Simoizo]], [[Skamandro #Skamandro, la oceanido|Skamandro]] k.a.
Linio 18:
 
Kiel ''protogenos'', aŭ ''baza dio'', Oceano okupiĝis ankaŭ pri la movoj de la astroj, kiuj leviĝis aŭ malleviĝis el Oceana akvo dum iliaj vojoj. Tiamaniere li similas al [[Ofiono]], la [[orfeismo|orfea]] titano kiu regis sur la ĉielo ĝis kiam [[Ĥrono (dio)|Krono]] detronigis sin. La pelasgoj kredis ke Oceano, kaj la ceteraj titanoj, estis kreitaj de [[Eŭrinomo]]. Li kaj sia edzino Tetiso rilatis al la planedo [[Venuso]], laŭ tiu rakonto.
 
 
{| class="wikitable" style="background:Lavender;" align="center"
! colspan="4" style="background:CornflowerBlue;" | Partneroj kaj idaro
|-
! colspan="1" style="background:PowderBlue;" | [[Geo]]
! colspan="1" style="background:PowderBlue;" | [[Tetiso (titanino)|Tetiso]]
! colspan="1" style="background:PowderBlue;" | [[Tejo (mitologio)|Tejo, filino de Memnono]]
! colspan="1" style="background:PowderBlue;" | Nekonatulino
|- valign="top"
|
Linio 48 ⟶ 47:
== Oceano en Kosmografio ==
En la helena kosmografio Oceano rolas same kiel en ĝia mitologio. Kartografoj daŭre prezentis la ekvatoran ĉirkaŭantan fluon same kiel ĝi aperis en la fama ŝildo de Aĥilo. Tamen, [[Herodoto]] estis skeptika pri la ekzisto de tiu rivero, kaj li rifuzis ke degelado generis la ĉiujaran superbordiĝon de la Nilo. Laŭ lia trakukisto kaj interpretisto [[Livio Stecchini]], Herodoto ne sukcesis solvi la enigmon pri iu ekvatora Nilo, tial kial tiatempaj geografiistoj ankoraŭ ne sufiĉe konis Subsaharan [[Afriko]]n. Malgraŭ tio, kaj Homero<ref>Homero, ''[[Odiseado]],'' XII.1.</ref> kaj [[Heziodo]]<ref>Heziodo, ''[[Teogonio]]'', v.242. 959.</ref> rakontas pri ''Okeanos Potamos'', tio estas, la oceana akva fluo.
[[Dosiero:Lightmatter trevifountain.jpg|thumbeta|Skulptaĵo de '''Oceano''' ĉe la [[Fontano de Trevi]] ([[Romo]]).]]
 
[[Apolonio el Rodiso]] nomas la malaltan [[Danubo]]n ''Keras Okeanoio'', (tio estas ''Golfo de Oceano'')<ref>Apolonio de Rodiso, ''Pri Argonaŭtiko'' (IV.282).</ref>, kaj la vorto ''Accion'' (Oceano) estis uzata de la 4-a jarcentaj gaŭloj por nomi grandajn lagojn<ref>[[Rufus Avienus]], ''Ora Maritima'', menciita de Mullerus ĉe ''Ptolemaei Geographia'', Eld. Didot, p.235).</ref>. Krome, [[Hekateo]] el Abdero asertis ke tiu Oceano de la [[Hiperboreoj]] estis nek la [[Arkta Oceano]] nek la [[Atlantika Oceano|Okcidenta Oceano]], sed tiu kiu troviĝis norde de la helene loĝata mondo, kiun Herodoto nomis ''«la plej mirinda el ĉiuj maroj»''<ref>Herodoto, Libro IV, 85.</ref>, [[Pomponio Mela]]<ref>Pomponio Mela, Libro I.c.19.</ref> kaj [[Dionizo Periegetes]]<ref>Dionizo Periegetes, ''Orbis Descriptio'', v.165.</ref> «''senlima maro''» kaj poste, sur mezepokaj mapoj, «''Mare majus''».
Linio 58 ⟶ 57:
 
== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
{{Commonscat|Oceanus}}
* {{en}} [http://www.maicar.com/GML/Oceanus.html Oceano ĉe Greek Mythology Link]
* {{en}} [http://www.theoi.com/Titan/TitanOkeanos.html Oceano ĉe Theoi.com]
 
== Notoj kaj referencoj ==
{{referencojReferencoj|2}}
{{Bibliotekoj}}
 
[[Kategorio:Personigoj de la helena mitologio]]