Vikipedio

4-a de januaro: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
(Rigardi ŝanĝojn inter stabila kaj nuna versioj)
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
maldikigo
Linio 11:
* [[1248]]: Germana urbo [[Neubrandenburg]] fondiĝis
* [[1248]]: [[Alfonso la 3-a (Portugalio)|Alfonso la 3-a]] iĝis reĝo de Portugalio
* [[1254]]: Reprezentanta francan reĝon [[Ludoviko la 9-a (Francio)|Ludovikon la 9-an]]''' [[Vilhelmo de Rubruk]], [[Flandrujo|flandra]] misiisto kaj [[vojaĝisto]], renkontiĝis en la ĉefurbo de [[Mongola imperio]] [[Karakorumo (Mongolio)|Karakorumo]] kun granda [[ĥano]] Mongka'''
* [[1503]]: Reĝo de Pollando kaj litova grandduko [[Aleksandro (Pollando-Litovio)|Aleksandro]] donis [[urborajto]]n al [[Wysokie Mazowieckie]]
* [[1698]]: [[Londono]]: precipa loĝejo de la [[brita monarkio]] [[Palaco Whitehall]] forbruliĝis
Linio 22:
* [[1798]]: [[Mulhouse]], ĝis tiam ligita kun [[Svislando]], aliĝis al [[Francio]]
* [[1801]]: En [[Vroclavo]] oni fondis [[industrio|Industrian]] Lernejon por Malriĉaj Judaj Knabinoj - funkciis ĝis 1920
* [[1847]]: '''[[Samuel Colt]] vendis al usona registaro unuajn mil [[revolvero]]jn''' de la propra konstruo, kiujn ricevis polico en [[Teksaso]]
* [[1854]]: [[Hinda Oceano]]: [[Insulo Herdo kaj insuloj Makdonaldaj]] malkovritaj
* [[1880]]: [[ Ekvadoro]]: grimpisto [[Edward Whymper]] unuafoje atingis [[Ĉimborazo]]-pinton
Linio 29:
* [[Unua mondmilito]]:
** [[1918]]: [[Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko]] agnoskis sendependecon de [[Finnlando]], kies deklaracion pri [[sendependeco]] ankaŭ agnoskis [[Svedio]], [[Germanio]] kaj [[Francio]]
* [[1923]]: '''[[Lenin]] pretigis [[testamento]]n, en kiu sugestis deflankigi [[Stalino]]n de la regopovo''' kaj esprimis negativan opinion pri siaj eventulaj posteuloj: [[Lev Trockij]], [[Grigorij Zinovjev]], [[Lev Kamenev]], [[Nikolaj Buĥarin]] kaj Iurij Pjatakov
* [[1927]]: [[Dua Pola Respubliko]]: al konstruata [[havenurbo]] [[Gdynia]] eniris unua pola komerca ŝipo ''SS Wilno'', konstruita en franca [[ŝipfarejo]]
* [[1932]]: [[Brita Hindio]]: partio [[Barata Nacia Kongreso]] estis agnoskita neleĝa - aresto de [[Mahatma Gandhi]]
* [[1933]]: '''En [[Kolonjo]] okazis sekreta negocado de [[Adolf Hitler]] kun estinta kanceliero [[Franz von Papen]], peranto de la prezidento [[Paul von Hindenburg]]''', rezulte Hitler iĝis kanceliero de koalicia registaro [[Nacisocialisma Germana Laborista Partio]] kaj [[Deutschnationale Volkspartei|German-nacia popolpartio]].
* [[1936]]: '''En [[Novjorko]] oni publikigis en la revuo "[[Billboard (revuo)|Billboard]]" unuan liston de [[furorkanto]]j bazitan sur nombro de venditaj [[gramofondisko]]j'''
* [[1939]]: Prezidento de Usono [[Franklin D. Roosevelt]] anoncis finon de la programo [[New Deal]], kies celo estis kontraŭstaro al efikoj de la [[Granda Depresio]] el la jaroj 1929–33
* [[Dua mondmilito]] en [[Pollando]] kaj la mondo:
** [[1940]]: En [[Poznań]] [[Pola Rezistomovado|rezista movado]] malbonigis en kelkaj lokoj armeajn liniojn de [[telefono|telefonado]]; supera komandanto de [[SS (organizo)|SS]] kaj de polico en Poznań informis pri distribuado de [[flugfolio]]j en [[Lodzo]], [[Kalisz]], [[Września]] kaj pri apero de [[afiŝo]] en [[Wolsztyn]] apelacianta pri konservo de [[pola|poleco]]; "Warschauer Zeitung" informas ke en la distrikto de [[Radom]] estas 200 mil [[senlaborulo]]j antaŭvidataj por ilia sendo al trudlaboro en Nazian Germanion kaj "Nowy Kurier Warszawski" komunikas pri manko de [[karbo]], kaj laŭ [[taglibro]] de Emanuel Ringelblum [[kuracisto]]j restas sen enspezo, ĉar homoj ne havas [[mono]]n por kuraci sin, kaj [[instruisto]]j serĉas ajnan laboron; '''al [[Varsovio]] venas kuriero de [[Parizo]] kun ordono al brigada generalo [[Michał Tokarzewski-Karaszewicz]] de forveturo sub la sovetan okupadon''', komandanto de la [[Asocio de Armita Batalado]] por Varsovio iĝas diplomita kolonelo [[Stefan Rowecki]]
** '''Pola kaj franca [[registaro]]j subskribis interkonsentojn pri kreo de [[Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento|Polaj Armitaj Fortoj en Francio]]''' - junie 1940 ĝi nombris jam 85 mil soldatojn; [[Nov-Jorko]]: "Nowy Świat" ([[Nova Mondo]]) en korespondo de [[Jerusalemo]] skribas pri ''[[Reprezalio]] de pola loĝantaro sub la [[soveta invado en Pollandon|soveta okupado]]'', kaj de [[Kopenhago]] pri ''Sub la [[slogano]] "ekstermi ĉion, kio pola"'' (koncerne polajn teritoriojn enkorpigitajn al [[Nazia Germanio]]) kaj ankaŭ represas [[apelacio]]n el [[Bonaero]] ne pri [[almozo]], sed pri Nacia [[Imposto]], kiun ĉiu [[poloj|polo]] kaj polino devus oferi; letero do [[Benito Mussolini]] al [[Adolf Hitler]] kun kritiko de lia politiko kaj pri rekonstruo de Pollando
** [[1941]]: Germanaj regopovoj en [[Ĉefgubernio|Ĝenerala Gubernio]] decidis energie kuraci [[trakomo]]n disvastiĝantan ĉe poloj; en [[Varsovio]] estis 3 [[kinejo]]j por [[germanoj]] kaj 14 por [[poloj]]
** '''[[Batalo de Anglio]]: la plej peza 12-hora [[bombo|bombado]] de antaŭurbo de [[Bristolo]]''' per 103 aviadiloj, nokte de la 4-a/5-a de januaro; en [[Montrealo]] fondiĝis [[Klubo]] de Virin-Komitato de [[Poloj|Polinoj]] - Militaj [[Rifuĝinto]]j; en [[Budapeŝto]] "[[Wieści Polskie]]" citis [[opinio]]n de [[kanibalo|kanibalestro]] el [[Salomonoj]] - laŭ represita en [[Zuriko|Zurika]] gazeto rakonto de pola esploristo [[Bronisław Malinowski]] - kiu ne povis imagi kiel eŭropanoj povas manĝi tiom da homa [[viando]] liverata de la [[milito]], kaj post apenaŭa persvado, ke ili ne manĝas siajn malamikojn, li kun ekmiro kaj abomeno konstatis [[barbaro|barbarecon]] de blankuloj, kiuj mortigas sin reciproke sen kaŭzo; en [[Francio]] [[Britio]] atakis germanajn [[militŝipo]]jn en [[Brest (Francio)|Brest]]
** [[1942]]: '''Ĝenerala [[guberniestro]] [[Hans Frank]] anoncis kolektadon de [[pelto]]j, [[skio]]j kaj varmaj [[vesto]]j''' ĝis la 15-a de januaro por germanaj soldatoj ĉe la [[Orienta Fronto (Dua mondmilito)|Orienta Fronto]]; en [[Krakovo]], [[Tarnów]] kaj aliaj urboj de ĜG aktiviĝis informejoj pri varbado de poloj por laboroj en [[Nazia Germanio]]; estro de [[distrikto Chrzanowski]] dependigis akcepton de poloj al [[malsanulejo]]j laŭ sia konsento
** [[1943]]: '''[[Ordnungspolizei|Germana polico]], ĝendarmoj kaj SS-anoj pafmortigis 22 loĝantojn de vilaĝo Nielisz apud [[Zamość]]''' - precize unu jaron poste murdis 59 personojn; ĝendarmoj [[murdo|murdis]] en Krzak 28 polojn; en [[Poznań]] germanoj [[ekzekuto|ekzekutis]] 6 personojn; en eta [[geto]] de [[Częstochowa]] okazis surstrata homkaptado - pro armita rezisto de 2 judoj germana polico murdis ilin kun 25 aliaj [[judoj]], krome 300 judojn deportis al [[koncentrejo]]
** '''Germanoj [[pafekzekutado|pafekzekutis]] en [[Ateno]] [[Jerzy Iwanow-Szajnowicz]], [[heroo]]n de la [[greka rezistomovado]], la plej grandan [[sabotado|sabotiston]] de la milito''', polan sportiston kaj britan [[spionado|spionon]], kies grupo interalie sinkigis kelke da malamikaj [[ŝipo]]j kaj detruis ĉ. 400 germanajn kaj italajn aviadilojn; usona revuo "[[Time]]" resumis rezultojn de 1942 kaj nomis Stalin "Viro de la jaro"
** [[1944]]: Nokte de la 3-a/4-a de januaro [[Ruĝa Armeo]] postkurante [[germanoj]]n transpaŝis [[landlimo]]n de la [[Dua Pola Respubliko]] sur la linio Rokitno (nun [[Rivna provinco]])-Olewsk (nun [[Ĵitomira provinco]]), konkerante Ĵaŝkiv ([[Ĉerkasa provinco]]) kaj [[Bila Cerkva]], soveta taĉmento batalis kun [[bataliono]] de [[Pola Enlanda Armeo]] - '''la dua soveta [[okupado]] de Pollando komenciĝis''', [[Sovetunio]] agnoskis (uzurpan) Provizoran Registaron de la Pola Respubliko; [[Pola ekzila registaro]] ofertis kunlaboron en komuna batalo kontraŭ [[Nazia Germanio]] kaj esperis, ke [[Sovetunio]] estimos rajtojn kaj interesojn de la [[Pola Respubliko]] kaj ties civitanojn sur okupataj teritorioj; '''soveta [[NKVD]] amase [[deportado|deportis]] [[poloj]]n el [[Lvovo]]''' - [[reprezalio]]j koncernis 17 000 personojn (en la urbo loĝis pli ol 66% de poloj); ukraina polico laŭ postulo de [[gestapo]] arestis 20 membrojn de [[Pola Enlanda Armeo]] kaj de [[kamparano|Kamparanaj]] Batalionoj en Ameryka, Lasków kaj Mircze ([[distrikto Hrubieszowski]])
** Unua [[batalo de Monte Cassino]] komencita, kies kulmino estos detruo de la [[abatejo]] [[Monto Kasino]] fare de [[Aliancanoj]]
** [[1945]]: Profesoroj de [[Lviva Politekniko|Politekniko de Lvovo]] rifuzis subskribi prezentitan al ili de sovetaj regopovoj rezolucion kondamnantan la [[pola ekzila registaro|polan ekzilan registaron]] kaj la [[Pola Enlanda Armeo|Enlandan Armeon]]
** [[Sudokcidenta Pacifiko]]: [[kamikazo]]j atakis usonan armeon moviĝantan al [[Luzono]]; [[Hinda Oceano]]: [[britoj]] atakis [[nafta rafinejo|naftan rafinejon]] sur nordorienta [[Sumatro]]; [[Birmo]]: brita armeo konkeris [[Sitŭe|Akjab]]
* [[1947]]: [[Stalinismo]]: '''politika proceso de polaj aktivuloj de la [[Libero kaj Sendependo]] komenciĝis''' - inter 10 akuzitoj troviĝis ties fondinto kaj la lasta prezidanto kolonelo [[Łukasz Ciepliński]]
* [[1947]]: Germana semajna gazeto "[[Der Spiegel]]" aperis
* [[1948]]: '''[[Birmo]] fariĝis sendependa''' de Britio.
* [[1951]]: [[Korea milito]]: ĉina kaj nordkorea armeoj konkeris [[Seulo]]n
* [[1954]]: En [[Duisburg]] oni instalis unuajn en Germanio [[parkhorloĝo]]jn
Linio 58:
* [[1960]]: [[Aŭstrio]], [[Britio]], [[Danio]], [[Norvegio]], [[Portugalio]], [[Svislando]] kaj [[Svedio]] subskribis [[Konvencio]]n de [[Stokholmo]], fondigantan [[Eŭropa Liber-Komerca Asocio|Eŭropan Liber-Komercan Asocion]]
* [[1962]]: [[Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj]] nuligis diplomatiajn sankciojn kontraŭ [[Domingo]]
* [[1964]]: '''[[Paŭlo la 6-a]] kiel unua [[papo]] alvenis al [[Israelo]]'''
* [[1970]]: '''[[The Beatles]] surbendigis lastan kanton por sia lasta albumo [[Let It Be|''Preterlasu'']]'''
* [[1979]]: Sur [[Gvadelupo]] okazis [[konferenco]] de ŝtatgvidantoj de [[Francio]], [[Usono]], [[Germana Federacia Respubliko]] kaj [[Britio]] dediĉita al [[Irana revolucio|krizo en Irano]].
* [[1979]]: '''[[Kosmosondilo]] [[Voyager 1]] komencis observi [[Jupitero (planedo)|Jupiteron]]'''
* [[1980]]: Post invado de [[Sovetunio]] al [[Afganio]], [[Usono]] enkondukas [[embargo]]n pri [[greno|grenliverado]]
* [[1982]]: [[Milita stato en Pollando]]: '''oni [[samizdato|samizdate]] eldonis unuan numeron de la [[KARTA-Centro|revuo "Karta"]]''' (ĝis falo de [[cenzuro]] en 1990); post trisemajna paŭzo komenciĝis [[leciono]]j en bazaj kaj mezaj [[lernejo]]j, samtempe komunistaj regopovoj komencis pritaksi instruistojn - ĉirkaŭ 1200 maldungis; grupo de intelektuloj kaj artistoj sendis leteron al generalo [[Wojciech Jaruzelski]], en kiu postulis respekton de [[homrajtoj]] garantiitaj en [[konstitucio]] kaj subskribitaj de [[Pola Popola Respubliko]] en internaciaj paktoj; [[primaso]] renkontiĝis en [[Varsovio]] kun reprezentantoj de [[Solidareco (Pollando)|Solidareco]]
* [[1983]]: [[Pop-muziko|Popmuzika]] [[nova ondo (muziko)|novonda]] brita ensemblo [[Eurythmics]] eldonis sian duan [[muzikalbumo]]n ''Sweet Dreams'', kiu famigis ĝin en la mondo
* [[1989]]: [[Mediteraneo]]: 2 usonaj ĉasaviadiloj [[Grumman F-14 Tomcat]] pafalterigis 2 libiajn [[Mikojan-Gureviĉ MiG-23|MiG-23]] super la [[golfo de Sirto]]
Linio 70:
* [[1997]]: Ĉeĥa prezidento [[Vaclav Havel]] nuptis, la duan fojon, aktorinon [[Dagmar Havlová|Dagmar Veškrnová]]
* [[1998]]: [[Valdas Adamkus]] gajnis prezidentan balotadon en Litovio
* [[2004]]: '''[[NASA]]: veturilo ''[[Spirit]]'' grundiĝis sur [[Marso (planedo)|Marson]]''' - unuaj bildoj alvenas al [[Pasadena (Kalifornio)|Pasadena]], al [[Jet Propulsion Laboratory|Reakci-Pelada Laboratorio]]
* [[2004]]: [[Miĥail Saakaŝvili]] gajnis prezidentan balotadon en [[Kartvelio]]
* [[2006]]: Ĉefministro de Israelo [[Ariel Ŝaron]] travivis [[apopleksio]]n, post kiu ektroviĝis en [[komato]] - persono plenumanta la devon de registarestro iĝis vicĉefministro [[Ehud Olmert]]
* [[2007]]: [[Nancy Pelosi]] iĝis unua en la historio virino en la ofico de ''Speaker of the House'' de [[Usona Domo de Reprezentantoj]]
* '''[[2010]]: En [[Dubajo]] oni oficiale malfermis la plej altan en la mondo [[nuboskrapulo]]n [[Burĝ Ĥalifa]]'''
* [[2011]]: Parta [[suna eklipso]] rigardebla en [[Eŭropo]] (escepte de [[Islando]], [[Ferooj]] kaj nordaj partoj de [[Skandinavia Duoninsulo]]), [[Nord-Afriko]], [[Proksima Oriento]], [[Mez-Azio]] kaj okcidenta [[Ĉinio]]
* [[2013]]: Prezidento [[Maĥmud Abbas]] dekrete transformis [[Palestina aŭtonomio|Palestinan Aŭtonomion]] al Ŝtato Palestino
Linio 187:
 
== Specialaj tagoj kaj festoj ==
 
* [[Nacia tago]] en [[Mjanmao]] ([[Birmo]]), tago de la sendependiĝo ([[1948]])
 
== Tagoj de [[semajno]] ==
 
La '''4-a de januaro''' estas (laŭ [[gregoria kalendaro]]):
 
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/4-a_de_januaro"