Totala ordo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Tuteca → totala, laŭ NPIV kaj la Matematika Vortaro de Jan Werner; vd Diskuto:Totala ordo
orda aro → ordita aro laŭ NPIV http://vortaro.net/#ordi "Provizi aron per ordo 5: ekz. ordita vektora spaco"
Linio 8:
: ''a'' ≤ ''b'' aŭ ''b'' ≤ ''a'' ([[Tuteca rilato|tuteco]])
 
Aro parigita kun asociita totala ordo sur ĝi nomiĝas '''totale ordaordita aro''', '''linie ordaordita aro''', '''simple ordaordita aro''', aŭ '''ĉeno'''.
 
Rilata propraĵo de [[tuteca rilato|tuteco]] povas esti priskribita tiamaniere: ke ĉiu paro de eroj en la aro estas '''reciproke komparebla''' sub la rilato.
Linio 18:
: { ''a'' ∨ ''b'', ''a'' ∧ ''b'' } = { ''a'', ''b'' } por ĉiuj ''a'', ''b''.
 
Ni tiam skribas ''a'' ≤ ''b'' se kaj nur se ''a = a ∧ b''. Sekvas, ke totale ordaordita aro estas [[distribueca latiso]].
 
Se ''a'' kaj ''b'' estas membroj de aro kiu estas totale ordigita per ≤, tiam ni povas difini duargumentan rilaton ''a'' < ''b'' kiel: ''a'' ≤ ''b'' kaj ''a'' ≠ ''b''. Ĉi tiu rilato estas transitiva (''a'' < ''b'' kaj ''b'' < ''c'' implicas ke ''a'' < ''c'') kaj, malkiel ≤, [[triĥotomo|triĥotoma]] <!--nePIVa vorto analoga al PIVa diĥotoma/dikotoma--> (t.e., ekzakte unu de ''a'' < ''b'', ''b'' < ''a'' kaj ''a'' = ''b'' veras). Ni povas procedi laŭ la alia vojo kaj starti per ekelekti < kiel transitivan triĥotoman duargumentan rilaton; tiam se ni difinas ''a'' ≤ ''b'' signifi ''a'' < ''b'' aŭ ''a'' = ''b'' , tiam ≤ povas esti montrita esti totala ordo.
Linio 28:
==Ekzemploj==
* La literoj de la alfabeto orditaj laŭ la norma vortara ordo, e.g., ''A'' < ''B'' < ''C'' kaj tiel plu.
* Iu ajn subaro de totale ordaordita aro, kun la limigo de la ordo super la tuta aro.
* Iu ajn parte ordaordita aro ''X'' kie ĉiuj du eroj estas kompareblaj (tio estas se ''a'',''b'' estas membroj de ''X'', aŭ ''a''≤''b'' aŭ ''b''≤''a'' aŭ ambaŭ.
* Iu ajn aro de [[kardinala nombro|kardinalo]]j aŭ [[numero (matematiko)|ordaj numeroj]] (pli forte, tiuj estas [[Bona ordo|bonaj ordoj]]).
* Se <math>X</math> estas iu ajn aro kaj <math>f</math> reciproke unuvalora surĵeto de iu ajn totale ordaordita aro al <math>X</math> tiam <math>f</math> produktas totalan ordon sur <math>X</math> per tio fari <math>x_1 < x_2</math> se kaj nur se <math>x_1 = f(n_1)</math> kaj <math>x_2 = f(n_2)</math> kaj <math>n_1 < n_2</math>.
* La [[leksikografia ordo|leksikographia (vortara, alfabeta) ordo]] sur la [[kartezia produto]] de aro de totale ordaj aroj indicita per orda numero, mem estas totala ordo. Ekzemple, iu ajn aro de vortoj ordita alfabete estas totala ordo, rigardata kiel subaro de kartezia produto de kalkulebla kvanto de kopioj de aro formita per aldonado de la spaco-simbolo al la alfabeto (kaj difinado spacon esti malpli ol iu ajn litero).
* ''[[Naturaj nombroj]]'', ''[[entjeraj nombroj]]'', ''[[racionalaj nombroj]]'', kaj ''[[reelaj nombroj]]'' orditaj per la kutimaj malpli ol (<) aŭ pli granda ol (>) rilatoj estas ĉiuj totalaj ordoj. Ĉiu el ĉi tiuj povas esti montrita esti la unika (al en izomorfio) ''plej malgranda'' ekzemplo de totale ordaordita aro kun certa propraĵo, (totala ordo ''A'' estas la ''plej malgranda'' kun certa propraĵo se kiam ajn ''B'' havas la propraĵon, tiam estas orda izomorfio de ''A'' al subaro de ''B'').:
**La ''naturaj nombroj'' konstituas la plej malgrandan totale ordan aron sen [[supera limo]].
**La ''entjeroj'' konstituas la plej malgrandan totale ordan aron kun neniu supra nek [[suba limo]].
Linio 41:
==Pluaj konceptoj==
===Topologio de ordo===
Por ĉiu totale ordaordita aro ''X'' ni povas difini la '''malfermitajn [[Intervalo (matematiko)|intervalojn]]''' (''a'', ''b'') = {''x'' : ''a'' < ''x'' kaj ''x'' < ''b''}, (−∞, ''b'') = {''x'' : ''x'' < ''b''}, (''a'', ∞) = {''x'' : ''a'' < ''x''} kaj (−∞, ∞) = ''X''. Ni povas uzi malfermitajn intervalojn por difini [[topologio]]n sur ĉiuordaĉiu totale ordita aro, la [[topologioorda detopologio|ordan ordotopologion]].
 
Notu ke la formala difino de ordaordita aro kiel aro parigita kun ordo garantias, ke estasekzistas unika [[ordotopologio]] sur kiuajna ajntotale ordaordita aro. Tamen, en praktiko, la distingo inter aro kiu havas ordon sur ĝi difinitan kaj la paro de la aro kaj asociita ordo estas kutime ignorata. Tial por eviti konfuzon kiam pli ol unu ordo estas uzata en kune kun aro estas ordinare paroli pri la ordotopologio produktita de aparta ordo. Ekzemple, se '''N''' estas la naturaj nombroj, < estas malpli ol kaj > pli granda ol, ni povus paroli pri ordotopologio sur '''N''' produktita de < kaj pri la ordotopologio sur '''N''' produktita de > (en ĉi tiu kazo ili okaze estas identaj, sed tio ne okazos ĝenerale).
 
La ordotopologio povas esti montrita [[herede normala]].
 
=== Kompleteco===
Totale ordaordita aro estas dirata '''kompleta''', se ĉiu subaro kiu havas [[supera limo|superan limon]], ankaŭ havas [[malpleja supera limo|malplejan superan limon]]. Estas nombro de rezultoj rilatantaj propraĵojn de la ordotopologio al la kompleteco de X:
*Se la ordotopologio sur ''X'' estas koneksa, ''X'' estas kompleta.
*''X'' estas koneksa sub la ordotopologio, se kaj nur se ĝi estas kompleta kaj mankas ''breĉo'' en ''X'' (breĉo estas du punktoj ''a'' kaj ''b'' en ''X'' sen ''c'' kontentiganta ''a'' &lt; ''c'' &lt; ''b''.)
Linio 54:
 
=== Ĉenoj ===
Dum el difina vidpunkto, '''ĉeno''' nure estas sinonimo por '''totale ordaordita aro''', la termino kutime priskribas totale orditan subaron de iu [[parta ordo]]. Tial la reelaj nombroj kredeble priskribiĝus kiel '''totale ordaordita aro'''. Tamen, se ni konsiderus ĉiujn subarojn de la entjeroj ''parte orditaj'' per inkludado tiam la totale ordaordita aro sub inkludo { ''I''<sub>''n''</sub> : ''n'' estas natura nombro} difinita supre en ekzemplo ofte nomiĝus ''ĉeno''.
 
La emo uzi la vorton ''ĉeno'' por nomi totale orditan subaron de parta ordo verŝajne estas pro la grava rolo kiun tiaj totale orditaj subaroj ludas en la [[Lemo de Zorn]].