Nagarĝuno: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 6:
| grandeco de dosiero= 200px
| sanskrita nomo = नागार्जुन (''Nāgārjuna'')
| tibeta nomo = ཀླུ་སྒྲུབ "''klu sgrub"''
| japana nomo = 龍樹 (''Ryūju'')
| skolo = ''[[MadjamakoMadhyamaka]]''
| instruisto =
| disĉiploj = [[Arjadevo]]
Linio 20:
}}
 
'''Nagarĝuno''' (ĉ. 150 - 250){{sfn|Kalupahana|1992|p=160}} estas unu el la plej gravaj [[budhismo|budhismaj]] [[filozofo]]j,{{sfn|Cheng|1981}}{{sfn|Jones|2014}}{{sfn|Garfield|1994|pp=219-50}} kaj estas konsiderita la iniciatinto de la skolo ''[[MadjamakoMadhyamaka]]'', aŭ skolo de la Meza Vojo —unu el la skoloj de [[Mahajano|Mahajana budhismo]]—,{{sfn|Cheng|1981}}{{sfn|Garfield|1994|pp=219-50}} kune kun sia disĉiplo [[Arjadevo]]. Nagarĝuno estas ankaŭ atribuita la ellaboron de la filozofio de la sutroj de la [[perfekteco de saĝo]]. Laŭ tradicio, li estis la [[bikŝuo|ĉefbikŝuo]] kaj [[dekano]] de la [[bikŝuejo|bikŝuejego]] [[Nalando]].{{sfn|Xīng​Xīng Yún|2010}}{{sfn|Cornu|2006}}
 
==Biografio==
Linio 32:
[[Dosiero:Tsapa Namgyal - The Teacher and Philosopher Nagarjuna - Walters 543008.jpg|eta|Tibeta statuo de Nagarĝuno, 17-a jarcento.]]
 
La verkaro de Nagarĝuno inkluzivas tekstojn adresitajn al grupo de lajkoj, konsilajn leterojn al raĝoj kaj epistemologiajn traktatojn kiuj reprezentas la fundamenton de la skeptika kaj dialektikoanaliza filozofia skolo Madjamako''Madhyamaka''.{{sfn|Garfield|1994|pp=219-50}} Estas pluraj influplenaj tekstoj atribuitaj al li, kvankam ĉar ankaŭ estas multaj [[pseŭdoepigrafio]]j atribuitaj al li, ekzistas polemiko pri kiuj aŭtente estas liaj verkoj.
 
===''Mūlamadhyamakakārikā''===
Linio 76:
#''Nītiśāstraprajñādaṇḍa''
 
Aliaj verkoj nur ekzistas en la ĉina, kiel la ''Dvādaśanikāyaśastra'' (''Dekdutema traktato''), unu el la tri fundamentaj traktatoj de la skolo ''Sanlun'' (Orientazia Madjamako''Madhyamaka'').{{sfn|Ruegg|1981|p=28}}
 
Aliaj verkoj atribuitaj al Nagarĝuno estas:{{sfn|Ruegg|1981|p=28-46}}
Linio 99:
Nagarĝuno uzis la teorion de la budho Gotamo pri [[dependa ekesto]] (''pratītyasamutpāda'') por demonstri la vanecon de metafizika spekulativado. Tiu ĉi metodo trakti metafizikon estas nomita ''meza vojo'' (''madhyama pratipada''), kaj per tiu ĉi meza vojo li evitis kaj la substancismon de la skolo [[Sarvastivada]] kaj la nominalismon de la skolo [[Sautrāntika]].{{sfn|Kalupahana|1992|p=120}}} Laŭ Nagarĝuno, fenomenoj estas kiel revoj aŭ projektaĵoj de konscio, kiuj povas esti spertita, tial ili ne estas nur nominalaj (''prajñāpti''),{{sfn|Kalupahana|1994|p=120}} kiel opiniis la skolo ''[[Prajñāptivāda]]'', aŭ [[Bahuŝrutijo|Bahuŝrutijo-Vibaĝjavado]].
 
Laŭ li, ĉiu fenomeno (dharma) estas vakueco (''śūnyatā''). Tio signifas, ke ili estas vakuaj je oesenco (''svabhāva'') ĉar ili havas [[Dependa ekesto|dependan ekeston]] (''pratītyasamutpāda''),{{sfn|BrunnholzlBrunnhölzl|2004|p=590}}{{sfn|Kalupahana|1992|p=120}} kaj tiu vakueco estas ankaŭ vakua.{{sfn|Cheng|1981}}{{sfn|Garfield|1994}}{{sfn|Garfield|2012}}
 
Nagarĝuno kredeble atingis sian perspektivon el deziro krei ekzegezon de la filozofio de la budho Gotamo laŭ la [[Agamoj]].
Linio 162:
 
===Duvereco===
Nagarĝuno estis grava ellaboranto de la teorio de [[duvereco]], kiu asertas ke estas du niveloj de vero—absoluta vero (''paramārthasatya'') kaj konvencia vero (''saṃvṛtisatya'').{{sfn|Urban Dharma|2004}}{{#tag:ref
| ''Relativa vero'', ''vero kiu kaŝas la absolutan veron''.{{sfn|Chattopadhyaya|1976|=103-106}}
| group = "noto"
}} Absoluta vero estas tio, ke ĉio estas vakua je esenco,{{sfn|Garfield|2001|p=91}} eĉ vakueco mem (''la vakueco de vakueco'').
 
Kelkaj{{sfn|Mūrti|1955}} interpretas tion rigardante Nagarĝunon kiel [[novkantianismo|novkantianon]], traktantan la absolutan veron kiel [[noumeno]]n.{{sfn|Siderits|2003}} Aliaj, kiel Mark Siderits kaj Jay L. Garfield, argumentis ke lia absoluta vero estas tio, ke ne ekzistas absoluta vero, kaj, laŭ Sidertis, ke li estas ''semantika dualisto'', kiu opinias ke nur estas konvenciaj veroj.{{sfn|Siderits|2003}} Laŭ Garfield, se oni analizas konvencian aferon, kiel tablon, por demonstri ties vakuecon, trovante ke ne estas tablo krom ĝiaj partoj, oni povas konkludi, ke ĝi estas vakua. sed poste, se oni analizas tiun vakuecon mem, oni trovos nenion krom la mankon de imanenta ekzistado de la tablo.{{sfn|Garfield|2001|pp=38-39}} Por esprimi tion en la ''Mūlamadhyamakakārikā'', Nagarĝuno uzis kiel fonton la ''Kaccānagottasuttaṃ'',{{sfn|Kalupahana|1986}} kiu distingas inter definitiva kaj interpretebla signifoj:<ref group="noto">Definitiva kaj interpretebla signifoj estas ''nītārtha'' kaj ''neyārtha'', respektive.</ref>{{sfn|Thanissaro Bhikkhu|2013}}
Linio 236 ⟶ 239:
* [[Budhismo]]
* [[Mahajano]]
* ''[[MadjamakoMadhyamaka]]''
* [[Vakueco]]
* [[Arjadevo]]
Linio 252 ⟶ 255:
<!-- B -->
#{{Citaĵo el libro | lasta = Beckwith | unua = Christopher I. | titolo = Greek Buddha: Pyrrho's Encounter with Early Buddhism in Central Asia | eldoninto = Princeton University Press | jaro = 2015 | url = http://press.princeton.edu/chapters/s10500.pdf | isbn = 978-1400866328 | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | lasta = BrunnholzlBrunnhölzl | unua = Karl | jaro = 2004 | titolo = Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the KagyuKagyü Tradition | eldoninto = Snow Lion Publications | lingvo = en}}
<!-- C -->
#{{Citaĵo el libro | lasta = Chattopadhyaya | unua = Debiprasad | jaro = 1976 | titolo = What is Living and What is Dead in Indian Philosophy (5-a eld.) | eldoninto = People's Publishing House| lingvo = en}}
#{{Citaĵo el gazeto | lasta = Cheng | unua = Hsueh-Li | jaro = 1981 | titolo = The Roots of Zen Buddhism | gazeto = Journal of Chinese Philosophy | volumo = 8 |paĝoj = 451–478 | url =http://www.thezensite.com/ZenEssays/Nagarjuna/roots_of_zen.htm | doi = 10.1111/j.1540-6253.1981.tb00267.x | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | aŭtoro = 直勧; 吉迦夜; 曇曜; 鳩摩羅什; 真諦; 道宣; 志磐; 師錬 | titolo =「淨土 2巻」『八祖列全傳記纂』| eldoninto = 秋田屋平左衞門 (NCID: BB20345210)| jaro = 1680 | ncid = BB20345210 | lingvo = jp}}
Linio 282 ⟶ 286:
#{{Citaĵo el libro | lasta = Jones | unua = Richard H. | jaro = 2014 | titolo = Nāgārjuna: Buddhism's Most Important Philosopher | eldono = 2-a | loko = Novjorko | eldoninto = Jackson Square Books | lingvo = en}}
<!-- L -->
#{{Citaĵo el libro | lasta = Lamotte | unua = Éttiene | titolo = Le Traité de la grande Vertu de Sagesse de Nāgārjuna | volumo = I (1944), Vol II (1949), Vol III (1970), Vol IV (1976) | jaro = 1976 | eldoninto = Institut Orientaliste: Louvain-la-Neuve | lingvo = fr | isbn = 978-9042928176 | lingvo = enfr}}
#{{Citaĵo el libro | lasta = Lindtner | unua = Christian | titolo = Master of Wisdom |eldoninto = Dharma Publishing | jaro = 1997 | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | lasta = Lindtner |unua= Christian | jaro = 1982 | titolo = Nagarjuniana: Studies in the Writings and Philosophy of Nāgārjuna | loko = Kopenhageno | eldoninto = Akademisk forlag | lingvo = en}}
Linio 303 ⟶ 307:
#{{Citaĵo el libro | lasta = McEvilley | unua = Thomas | titolo = The Shape of Ancient Thought | jaro = 2002 | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | lasta = Ven. Medawachchiye Dhammajothi Thero | titolo = The Concept of Emptiness in Pali Literature | eldoninto = Corporate Body of the Buddha Educational Foundation | jaro = 2008 | asin = B0055PMRQ0 | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | lasta= Mūrti | unua= Tirupattur R. Veṃkaṭācala | titolo= The Central Philosophy of Buddhism | jaro= 1955 | eldoninto = George Allen and Unwin | loko= Londono | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | lasta= Mūrti | unua= Tirupattur R. Veṃkaṭācala | titolo= Central Philosophy of Buddhism: A Study of Madhyamika System | eldoninto= Munshiram Manoharlal | jaro= 2003 | isbn= 978-8121510806 | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | lasta = Murty | unua = Kotha Satchidananda | jaro = 1971 | titolo = Nāgārjuna | eldoninto = National Book Trust | loko = Novdelhio | lingvo = en}}
Linio 319 ⟶ 323:
<!-- R -->
#{{Citaĵo el libro | lasta = Ramanan | unua = K. Venkata | titolo = Nāgārjuna's Philosophy | eldoninto = Charles E. Tuttle, Vermonto kaj Tokio. Represita de Motilal Banarsidass, Delhio, 1978 | jaro=1966 | isbn = 978-8120801592 | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | eldonintolasta = Sastri, | unua = H. Chatterjee | jaro = 1977 | titolo = The Philosophy of Nāgārjuna as Contained in the Ratnāvalī, Part I | eldoninto = Saraswat Library | loko = Kalkato | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro |lasta= Rādhākṛṣṇan |unua= Sarvepalli |titolo=Indian Philosophy |volumo=1 |jaro=2008 |eldoninto = Oxford |isbn=978-0195698411 | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | lasta = Roer | unua = Edward | titolo = Shankara's Introduction | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | lasta = Rongxi | unua = Li (tr.); Dalia, Albert A. (tr.) | jaro = 2002 | url = https://web.archive.org/web/20150920131638/http://www.bdk.or.jp/pdf/bdk/digitaldl/dBET_LivesGreatMonksNuns_2002.pdf | titolo = The Lives of Great Monks and Nuns | eldoninto = Berkeley CA: Numata Center for Translation and Research | lingvo = en}}
Linio 342 ⟶ 346:
#{{Citaĵo el libro | lasta = Westerhoff | unua = Jan |jaro = 2009 | titolo = The Dispeller of Disputes: Nāgārjuna's Vigrahavyāvartanī | loko = Oxford | eldoninto = Oxford University Press | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro | lasta = Westerhoff | unua = Jan |jaro = 2010 | titolo = Nāgārjuna's Madhyamaka. A Philosophical Introduction | loko = Oxford | eldoninto = Oxford University Press | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro |lasta= Wedemeyer |unua= Christian K. |jaro= 2007 |titolo= Āryadeva's Lamp that Integrates the Practices: The Gradual Path of Vajrayāna Buddhism according to the Esoteric Community Noble Tradition | loko= Novjorko |eldoninto = AIBS/Columbia University Press | lingvo = en}}
#{{Citaĵo el libro |lasta= Westerhoff |unua= Jan |titolo= Nagarjuna's Madhyamaka: A Philosophical Introduction |eldoninto = Oxford University Press |jaro= 2009 | isbn= 978-0195384963 | lingvo = en}}
<!-- Y -->
#{{Citaĵo el libro |lasta= Yìnshùn |titolo= An Investigation into Emptiness (Kōng zhī Tànjìu 空之探究) |eldoninto = Noble Path Buddhist Education Fellowship, Inc. |jaro= 1985 |isbn= 978-0981853130 | lingvo = en}}
<!-- X -->
#{{Citaĵo el libro | lasta = Xīng Yún | jaro = 2010 | titolo = Infinite Compassion, Endless Wisdom: The Practice of the Bodhisattva Path | eldoninto = Buddha's Light Publishing | loko = Hacienda Heights California | lingvo = en}}
Linio 361 ⟶ 365:
*{{Citaĵo el la reto | url = https://kotobank.jp/word/%E4%BB%98%E6%B3%95%E3%81%AE%E5%85%AB%E7%A5%96-620225 | titolo = 「ふほうのはっそ【付法の八祖】」- 大辞林 第三版 | retejo = コトバンク | lingvo = jp}}
*{{Citaĵo el la reto | url = https://kotobank.jp/word/%E9%BE%8D%E6%A8%B9-149660 | titolo = 「「龍樹」 - ブリタニカ国際大百科事典 小項目事典 | retejo = コトバンク | lingvo = jp}}
*{{Citaĵo el la reto | url = http://www.urbandharma.org/udnl2/nl031604.html | titolo = The Urban Dharma Newsletter | dato = 16-a de Marto | jaro = 2004 | lingvo = en}}
 
{{Portalo | budhismo}}