Kremlo de Novgorod: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto |
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) esperantigita ŝablono (Referencoj), Commonscat el Vikidatumoj, uzo de ŝablono, pli bona ŝablono (Projektoj), formatigo de titoloj, kosmetikaj ŝanĝoj |
||
Linio 1:
{{Informkesto Monda Heredaĵo
|Nomo = Kremlo de Novgorod<br /> Новгородский кремль
|Bildo = [[
|Priskribo =
|Lando = Rusio
|Subdivido = [[Novgoroda provinco|Novgoroda]]<br />[[Velikij Novgorod]]
|Subdividotipo = [[Administra divido de Rusio|Provinco]]<br />[[Urbo]]
|Surfaco = 12,1 ha
|Tipo = kultura heredaĵo
|Kriterioj = ii, iv, vi
|Latitudo=58/31/18/N
|Longitudo=31/16/34/E
|regiono-ISO=RU-NGR
|Regiono = Eŭropo kaj Nordameriko
Linio 16:
|Plie =
|Danĝero =
|ID = 604
|Mapo=Ruslando Novgoroda provinco Velikij Novgorod/Ruslando eŭropa parto
}}
Linio 22:
== Historio ==
[[Dosiero:Fragments Mihaylovskaya icon (Novgorod).png|eta|maldekstra|220px|<small>La novgoroda kremlo sur la fragmento de ikono de la fino de [[17-a jarcento]].</small>]]
{{Projektoj}}
La ligna fortikaĵo estis konstruita dum regado de la princo [[Vladimiro Jaroslavoviĉ (novgoroda princo)|Vladimiro Jaroslavoviĉ]] kiu estis filo de [[Jaroslavo la Saĝa]]. En [[1045]] la princo Vladimiro komencigis konstruadon de la [[Katedralo Sankta Sofio de Novgorod|Katedralo Sankta Sofio]], la ĉefa preĝejo de Novgorod.<ref>La [http://litopys.org.ua/novglet/novg.htm Unua Novgoroda kroniko], la aĝa kaj malaĝa versioj, serĉi la jaron 1045.</ref> Oni konstruis la katedralon dum sep jaroj kaj en [[1052]] konsekris ĝin. Post tio la princo vivis malpli ol unu monato kaj estis entombigita en la ĵus konstruita katedralo.<ref>La [http://litopys.org.ua/novglet/novg.htm Unua Novgoroda kroniko], la aĝa kaj malaĝa versioj, serĉi la jaron 1052.</ref>
Linio 41 ⟶ 40:
== La vortoj “''kremlj''” kaj “''detinec''” ==
La vorto “''detinec''” signifas la centran parton de urbo en Rusjo,<ref>Ruse: ''Русь''. En frua mezepoko teritorio loĝata de orientslavaj gentoj; heredintoj de '''''Rusjo''''' estas nuntempaj Rusio, Ukrainio kaj Belorusio; la vorto estas difinita en [http://vortaro.ukrainio.org.ua la vortaro] de [[Volodimir Pacjurko]]</ref>, enan urban fortikaĵon. En kronikoj la vorto “''detinec''” aperadis ekde [[1097]]<ref>[http://litopys.org.ua/novglet/novg.htm La Unua Novgoroda kroniko], la aĝa versio, serĉi la jaron 1097.</ref> kaj estis vaste uzata ĝis [[14-a jarcento]], kiam ĝin anstataŭis la vorto “''kremlj''”.<ref>{{GSE|ID=024544|titolo=Детинец|eldono=3-a}}</ref> Ekde 14-a jarcento la vorto “''detinec''” estis uzata nur en novgorodaj kaj pskovaj fontoj, do ekde tiam oni povas rigardi tiun vorton novgoroda dialektaĵo.<ref> Секретарь Л. А., Трояновский С. В. Детинец в градостроительной терминологии Древней Руси //Древняя Русь. Вопросы медиевистики. 2003. № 4 (14). С. 64.</ref> Por la [[kremlo de Pskov]] oni ofte uzas la trian vorton — “Krom”.
== Arkitekturo ==
La kremlo havas formon de neregula ovalo, etendiĝinta de nordo al sudo kaj iom konkava flanke de la rivero. La eksteraperimetro de la muroj estas 1487 m, la plej granda longo estas 565 m, la larĝo — 220 m. La tuta areo interne de la kremlo estas 12,1 hektaroj.
Linio 51 ⟶ 48:
=== Mapo de la kremlo ===
Per nombroj sur la mapo estas indikitaj:
Linio 84 ⟶ 80:
</gallery>
=== La muroj kaj la turoj de la kremlo ===
La muroj estas konstruitaj el ŝtonoj kaj kunigitaj per mortero. La larĝo de muroj estas de 3,6 ĝis 6,5 m, la alto de 8 ĝis 15 m.
La nomoj de la turoj ne ĉiuj estas historiaj. La nomoj “Palaca”, “Knaĵnaja”, “Kokuj”, “Metropolita” aperis ĉe aŭtoroj de ĉirkaŭ limo inter [[19-a jarcento|19-a]] kaj [[20-a jarcento]]j. Interne de ĉiu turo ekzistis kelkaj etaĝoj, kunigitaj per lignaj ŝtuparoj. El ĉiu turo estis eble eliri sur la muron.<ref name = tur>Великий Новгород. История и культура IX—XVII веков. Энциклопедический словарь. СПб.: Нестор-История, 2007.</ref>
==== La turoj ====
'''La turo “Vladimirskaja”''' ('''5''' sur la mapo) — estas rektangula en la bazo, 12,8 x 13 m. La alto kun kreneloj sen ligna tegmento estas 17,8 m. Havas pordegon. En [[1959]]—[[1961]] estas restaŭrita laŭ la formo de 15-a jarcento. Havas fenestrojn kun brikaj arkoj. Super la pordego situas la restaĵo de fresko de [[Nikolao de Mira|sankta Nikolao]] kaj ambaŭflanke de pordego — du krucoj. Sian nomon la turo ricevis de la situanta en ĝi kaj konstruita en [[1311]] superpordega preĝejo de sankta Vladimiro (nun ne ekzistas). Laŭ la superpordega fresko la turo havas alian nomon — “Nikoljskaja”.<ref name = tur/>
[[Dosiero:Fiodorovskaya tower 2.jpg|eta|maldekstra|250px|<small>La turo “Fjodorovskaja”, la vidaĵo de la horloĝa turo</small>]]
'''La turo “Fjodorovskaja”''' ('''6''' sur la mapo) — estas cilindra turo,
'''La turo “Metropolita”''' ('''7''' sur la mapo) — estas ankaŭ cilindra turo, la diametro estas 13,6 m, la alto (sen la ligna tegmento) — 16,3 m. Neniam havis pordegon. Estas konstruita en 1484—1499-aj, eble sur la pli malnova fundamento. La du cilindraj turoj apudis al la palaco de metropolito kaj estis iusence ĝiaj partoj. Sian nunan nomon la turo ricevis nur en la fino de [[19-a jarcento]], antaŭe oni ofte nomis ĝin “la ronda”, “la ruĝa” aŭ “la ruĝa ronda”. Dum la Dua mondmilito la turo, malsame al ĉiuj aliaj, preskaŭ ne ricevis difektojn. En [[1956]] estas restaŭrita laŭ la formo de 15-a jarcento. Sur la turo estis trovitaj [[Sveda lingvo|svedlingvaj]] skribaĵoj de 17-jarcento.<ref name = tur/>
[[Dosiero:Museum(Detinets).jpg|eta|dekstra|250px|<small>La Novgoroda muzeo de antikvaĵoj sur la poŝtkarto ([[1913]])</small>]]
'''La turo “Zlatoustovskaja”''' ('''8''' sur la mapo) — estas rektangula en la bazo. Sian nomon la turo ricevis de la apuda preĝejo, konstruinta en 14-a jarcento kaj ekzistinta ĝia [[1694]]. Dum rekonstruo en [[1484]]—[[1490]] ĝi estis malkonstruita kaj konstruita denove. Poste oni rekonstruis ĝin plurfoje. En la fino de [[17-a jarcento]] al la turo oni alkonstruis domon kaj komencis uzi ĉiun komplekson kiel vira malliberejo. Pro tio la turo havis aliajn nomojn — “la prizona”. En [[1832]] malliberejo estis fermita. En la fino de [[19-a jarcento]] en la turo kun la alkonstruaĵo estis malfermita ''Novgoroda muzeo de antikvaĵoj''. Dum la Dua mondmilito la turo ricevis multajn difektojn. En 1970-aj ĝi estis restaŭrita (parte) laŭ la formo de 15-a jarcento.<ref name = tur/>
[[Dosiero:NV Kreml 11.jpg|eta|maldekstra|250px|<small>La preĝejo de la Kovro de Dipatrino apud la turo “Pokrovskaja”.</small>]]
Linio 110 ⟶ 105:
'''La turo “Kokuj”''' ('''10''' sur la mapo) — estas rektangula en la bazo, 8,5 x 10,4 m. La alto estas 38,5 m. Pordegon la turo ne havas. Ĝia tegmento estas kovrita per ferlado, super la tegmento estas la orita kaj arĝentita flageto kun la novgoroda blazono, super flageto — la krono, kaj super ĝi — la floro. Ĝia formo estas tre malsimila kun tiu de ĉiu alia turo de novgoroda kremlo kaj tiu ĉi turo estas multe pli granda ol aliaj. En la [[15-a jarcento]] ĉi tie estis malgranda turo, ne pli alta ol muroj. En la [[17-a jarcento]] la turo estas rekonstruita, oni superkonstruis al ĝi tri kvarangulajn kaj pli supre du okangulajn etaĝojn. Supre oni starigis lignan tegmentiton, kovritan per ferlado. Sian nomon la turo ricevis nur en [[1913]]. En 1960-aj ĝi estis restaŭrita laŭ la formo de 17-a jarcento. Nun sur la turo situas [[elrigardplatformo]] kun teleskopoj por rigardi vidindaĵoj de Novgorod kaj ties ĉirkaŭaĵo.<ref name = tur/>
'''La turo “Knjaĵnaja”''' ('''11''' sur la mapo) — estas rektangula en la bazo, 9 x 9,8 m. La alto kun kreneloj sen ligna tegmento estas 18,5 m. La turo ne havas pordegon. Eliroj sur la murojn nun ne plu ekzistas. Estis konstruita en [[1484]]—[[1499]], verŝajne, anstataŭ la pli malnova. Sian nunan nomon ricevis nur en la komenco de [[20-a jarcento]]. La nomon oni povas traduki kiel “La princa”. Dum la dua mondmilito la turo estis deŝirita de la muroj, sed ne falis.<ref name = tur/>
[[Dosiero:Velikiy Novgorod Detinets 09.jpg|eta|dekstra|250px|<small>La turo “Spaskaja”, vidaĵo de la turo “Kokuj”.</small>]]
'''La turo “Spaskaja”''' ('''12''' sur la mapo) — estas rektangula en la bazo, 15 x 8,3 m. La alto kun kreneloj sen ligna tegmento estas 19 m. La larĝo de pordego estas 3 m. Ĝin kronas la restaŭritan laŭ priskriboj de la [[17-a jarcento]] ligna tegmento alta je 15 m, kun la observeja tureto. La ekstera fasado havas la tri rondajn ornamaĵojn kaj la zono el rombtoj. Sian nomon la turo ricevis de la superpordega preĝejo de la [[Transfiguriĝo]] de la Savanto (ruse: Savanto = Spas). Tiu preĝejo estis unuafoje konstruita en [[1297]] (aŭ [[1294]]) kaj situis en la turo, kiu ekzistis en la sama loko. La nuna turo estas konstruita en la fino de 15-a jarcento. Dum la dua mondmilito estis detruita la ligna tegmento de turo, sed la turo mem preskaŭ ne estis difektita. En [[1946]]—[[1947]], oni malkonstruis ĉiuj apudturaj alkonstruiaĵoj kaj restaŭris la turon kaj ĝian tegmenton laŭ la formo de 15-a jarcento.<ref name = tur/>
[[Dosiero: Дворцовая_башня.JPG|eta|maldekstra|250px|<small>La interna flanko de la turo “Palaca</small>]]
Linio 120 ⟶ 115:
'''La turo “Palaca”''' ('''13''' sur la mapo) — estas rektangula en la bazo, 10,2 x 11,2 m. La alto kun kreneloj sen ligna tegmento estas 20 m. Ĝi havas pordegon ekstere, sed la pordego ne estas traa, flanke de la interno de la kremlo situis alkonstruaĵo, kiu havas nur malgrandan pordon, do la turo ne estis traveturebla. Sian nomon la turo ricevis nur en 1913 laŭ ne tre klaraj kialoj. La turo estis konstruita en 1484—1499 sur la pli malnova fundamento. La interna alkonstruaĵo estis pli malnova la turo mem. En 1966—1967 estas restaŭrita laŭ la formo de 15-a jarcento, kaj oni rekonstruis la alkonstruaĵon laŭ arkeologiaj donitaĵoj.<ref name = tur/>
'''La turoj “Borisoglebskaja”''', '''“Preĉistenskaja”''' kaj '''“Voskresenskaja”''' ('''14''', '''15''' kaj '''16''' sur la mapo respektive) ne plu ekzistas, anstataŭ la du lastaj nun estas la grandaj arkoj, tra kiu nun oni plej ofte eniras en la kremlon. Ekzistis proponoj denove konstrui la turon “Borisoglebskaja” en 1960, sed tiu propono ne estis efektivigita.<ref name = tur/>
==== La muroj ====
La longoj de ĉiuj muroj estas jenaj:<ref name = tur/>
Linio 131 ⟶ 125:
!N||De||Ĝis||Longo (m)
|-
|1||La arko “Preĉistenskaja”||“La turo Palaca”||! align="center" |286
|-
|2||La turo “Palaca”||La turo “Spaskaja”||! align="center" |59
|-
|3||La turo “Spaskaja”||La turo “Knjaĵnaja”||! align="center" |75
Linio 155 ⟶ 149:
=== La internaj objektoj ===
La monumento '''[[Jarmilo de Rusio]]''' ('''1''' sur la mapo) estas monumento konstruita en [[1862]] je honoro de la miljara jubileo de la [[legendo|legenda]] alvoko de [[Varengoj]] en Rusjon.
Linio 162 ⟶ 155:
[[Dosiero:Sofiyskaya Zvonnica 04.jpg|eta|maldekstra|250px|<small>La sonorilejo kun la alkonstruita dometo</small>]]
[[Dosiero:Звона-Новгород.JPG|eta|dekstra|250px|<small>La ekspozicio de sonoriloj</small>]]
La '''sonorilejo de la Katedralo de Sankta Sofio''' ('''3''' sur la mapo) estas murforma konstruaĵo kun kvin arkoj kaj kupoleto supre. Ĝi estas la specimeno de arkitekturo de [[15-a jarcento|15-a]]—[[18-a jarcento]]j. La longo de sonorilejo estas 22,5 m, la larĝo — 3,4 m. Unufoje estis menciita en kronikoj ĉe [[1437]], kie oni skribis, ke la sonorilejo falis en Volĥov kune kun la apuda kremla muro. En [[1439]] laŭ ordono de ĉefepiskopo oni ĝin rekonstruis en la sama loko. Poste la sonorilejo estis plurfoje rekonstruita, en 17-a jarcento al ĝi oni alkonstruis dometon. En la mezo de la [[18-a jarcento]] la sonorilejo ekhavas sian nunan aspekton. Dum la dua mondmilito la sonorilejo estis difektita, en [[1948]] — restaŭrita. La malnovaj grandaj sonoriloj estis parte perditaj, parte difektitaj kaj nun oni uzas ilin nur kiel eksponaĵoj. La sonorilejo nun estas uzata por sia komenca celo, kaj sur ĝi troviĝas ankaŭ elrigardplatformo. Antaŭ la sonorilejo situas ekspozicio de malnovaj sonoriloj.
[[Dosiero:Vladychnoe Chamber.jpg|eta|maldekstra|250px|<small>La ĉefa halo en [[1881]]—[[1886]]</small>]]
[[Dosiero:Внешний вид (1).JPG|eta|dekstra|250px|<small>La konsruaĵo de la Faceta Ĉambro
La '''Faceta Ĉambro''' ('''4''' sur la mapo) estas domo de 15-a jarcento, konstruita en la brikogotika stilo. La [[Dua Novgoroda kroniko]] informas, ke en la konstruado partoprenis germanaj majstroj. La ĉefa halo estas la ejo por juĝo kaj konsilo de gravuloj de Novgoroda Respubliko. En [[1478 ]] ĝuste tie oni anoncis la edikton de la moskva grandprinco [[Ivano la Tria]] pri anekso de Novgorod. En la postaj jarcentoj la domo estis multfoje rekonstruita kaj sian nunan eksteran aspekton ĝi ricevis nur en 19-a jarcento, sed la ĉefa halo interne malpli ŝanĝiĝis. Nun oni aktive esploras kaj restaŭras la konstruaĵon, do espereble ĝi iam ekhavos sian komencan aspekton.
La '''preĝejo de Andreo Stratilat''' ('''17''' sur la mapo) estas malgranda preĝejo de15-a—17-a jarcentoj kun malgranda unuarka sonorilejo super la enirejo. Ĝin kronis unu kupoleto.
Linio 172 ⟶ 165:
La '''horloĝa turo''' ('''20''' sur la mapo) estis konstruita en [[1673]]. Ĝi estas la plej alta konstruaĵo en la kremlo kaj kutime ĉeestas sur ties tradiciaj vidaĵoj.
== Numismatiko kaj filatelo ==
La novgoroda kremlo estas prezentita sur jenaj [[monero]]j, [[monbileto]]j kaj [[poŝtmarko]]j:
Linio 203 ⟶ 195:
== Notoj kaj referencoj ==
[[Dosiero:Novkremlin.jpg|dekstra|250px]]
{{Referencoj}}
[[Kategorio:Konstruaĵoj en Novgoroda provinco]]
[[Kategorio:Monumentoj en Velikij Novgorod]]
[[Kategorio:Historio de Velikij Novgorod]]
[[Kategorio:
[[Kategorio:
| |||