Gvatemala Enlanda Milito: Malsamoj inter versioj

La '''Gvatemala Enlanda Milito''' estis [[interna milito]] en [[Gvatemalo]] luktita el 1960 ĝis 1996 inter la registaro de [[Gvatemalo]] kaj variaj [[Politika maldekstro|maldekstremaj]] ribelaj grupoj. Tiuj estis subtenitaj dekomence fare de etnaj [[Majaoj|majaaj]] indiĝenoj kaj de "ladino" mestizaj kamparanoj, kiuj kune formas la kamparanan malriĉularon. La registaraj fortoj estis kondamnitaj pro la misfaro de [[genocido]] kontraŭ la majaoj de Gvatemalo dum la enlanda milito kaj pro ampleksa perforto kontraŭ la [[homaj rajtoj]].<ref>{{cite news|last=Navarro|first=Mireya|date=26a de februaro 1999|title=Guatemalan Army Waged 'Genocide,' New Report Finds|url=https://www.nytimes.com/1999/02/26/world/guatemalan-army-waged-genocide-new-report-finds.html|work=[[The New York Times]]|access-date=10a de novembro 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227215408/http://www.nytimes.com/1999/02/26/world/guatemalan-army-waged-genocide-new-report-finds.html|archive-date=27a de februaro 2017|url-status=live}}</ref> La kunteksto de la lukto estis bazita sur longdaŭraj aferoj de malĝustomaljusteco de la terdistribuado; Europeaneŭrop-descendeddevenaj residentsloĝantoj andkaj foreigneksterlandaj companieskompanioj, suchkiel as thela Americanusona [[United Fruit Company]], hadestis dominateddominantaj withla controlkontrolon oversuper muchmulto ofde thela landtero, conflictingkonflikte withkontraŭ thela ruralkamparanaj poormalriĉuloj.

DemocraticDemokrataj electionsbalotadoj duringdum thela [[GuatemalanGvatemala Revolution]]Revolucio inen 1944 andkaj 1951 hadenkondukis broughtpopularajn popularmaldekstrismajn leftistregistarojn governmentsal tola powerpovo. ATamen [[1954Operaco Guatemalan coup d'étatPBSUCCESS|United StatesUson-backed coupestrita d'étatpuĉo]] inen 1954 installedinstalis thela militarymilitistan regimereĝimon ofde [[Carlos Castillo Armas]], whokiu wasestis followedsekvita byde aserio seriesde of right-wingdekstremaj militarymilitistaj dictatorsdiktatoroj.

InEn 1970, Colonella kolonelo [[Carlos Manuel Arana Osorio]] becameiĝis thela firstunua ofel aserio seriesde ofmilitistaj militarydiktatoroj dictatorskiuj representingestis thereprezentantoj [[Institutionalde Democraticla Party]]''Partido Institucional Democrático'' oraŭ PID. TheLa PID dominateddominis Guatemalanen politicsla forpolitiko twelvede yearsGvatemalo throughdum electoraldekdu fraudsjaroj favoringpere twode ofbalotaj Colfraŭdoj kiuj favoris du protektitojn de la kol. Carlos Arana's protégés (nome Gen. [[Kjell Eugenio Laugerud Garcia]]García inen 1974 andkaj Gen. [[Romeo Lucas Garcia]]García inen 1978). TheLa PID lostperdis itssian gripmonopolon onen Guatemalanla politicspolitiko whende GeneralGvatemalo kiam la Generalo [[Efraín Ríos Montt]], together with akun groupgrupo ofde juniorjunaj army officersarmeoficiroj, seizedkaptis powerla inpovon aper militarymilitista coup[[puĉo]] onla 2323an Marchde marto [[1982]]. InEn thela 1970s1970-aj socialjaroj discontentla continuedsocia amongmalkontento thepluis largeinter populationsla ofampleksaj indigenousloĝantaroj peoplede andindiĝenoj peasantskaj aliaj kamparanoj, whokiuj traditionallytradicie boresuferis thela bruntpezon ofde unequalla landmalegaleca tenureterposedado. ManyMultaj el organizedili intoorganiziĝis insurgenten groupsinsurekciaj andgrupoj begankaj toekrezistis resistkontraŭ thela governmentregistaraj forcesfortoj. {{sfn|Uppsala Conflict Data Program|n.d.|p=}}