Sabbioneta: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Alifono (diskuto | kontribuoj) eNeniu resumo de redakto |
Alifono (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 31:
| mapamplekso = 300
}}
'''Sabbioneta''' (en Esperanto: '''Sabloneto''') estas urbo kaj [[komunumo]] en la regiono [[Lombardio]], [[Italio]] kaj unu el la plej gravaj artaj centroj de Italio. En [[2008]], Sabbioneta, kune kun [[Mantuo]], estis listigita de Unesko kiel Monda heredaĵo de Unesko. Ĝi situas ĉirkaŭ 30 kilometrojn (19 mejloj) norde de [[Parmo]]. Ĝi havas 4124 enloĝantojn (31/12/2019).[[File:Sabbioneta-Mura.jpg|thumb|left|Sabbioneta|400x400ra]]Ĝi ricevis la kromnomon ''Malgranda Ateno de Gonzaga''. Laŭ la usona advokato kaj verkisto [[Richard Paul Roe]], la teatraĵo [[Somermeznokta sonĝo]] de [[William Shakespeare]] ne estis lokita en [[Ateno]] sed en Sabbioneta, konata kiel "malgranda Ateno" ekde ĝia fondo.
Sabloneto (it. ''Sabbioneta'') apartenas al la [[regionoj kaj provincoj de Italio|regiono]] [[Lombardio]] kaj al la [[provinco Mantova]] Kristana patrono de la komunumo estas la sanktulo [[sankta Sebastiano|Sebastiano]], kies memortago, la [[20-a de januaro]], sekve ankaŭ estas la komunuma festotago.
== Historio ==
[[Dosiero:Vespasiano I Gonzaga-Colonna.jpg|alternative=Statuo de Vespasiano I Gonzaga
La Sabbionetta estis fondita sur la sabla bordo de la [[rivero Po]] en [[1556]] fare de la duko Vespasiano I Gonzaga<ref>Noto: En 1571, imperiestro Rudolfo la Duan, kiu ĝenerale favoris Vespasianon, permesis al li nomi sin Duko de Sabbioneta.</ref>, kiu volis konstrui tie idealan renesancan urbon duonvoje inter Mantuo kaj [[Parmo]]. Tamen li vidis ĝis ĉefe ankaŭ kiel fortikaĵo. Artistoj el la tuta norda Italio estis invititaj konstrui sian propran palacon, artan galerion kaj templojn, inkluzive la faman familion Campi el Kremono. La teatrokonstruaĵo estis projektita de Vincenzo Scamozzi.
En 1550 Gonzaga apelaciis al la arkitekto Domenico Giunti, sed li rifuzis pro aliaj projektoj. Poste Gonzaga mem desegnis la stratplanon kaj projektis preskaŭ ĉiujn konstruaĵojn. Ofte temas pri simpligitaj adaptaĵoj de konstruaĵoj, kiujn li admiris. Sendube ankaŭ la plano de Giunti en la proksima komunumo [[Guastalla]] provizis inspiron.
En 1551 komencigis la konstruado de la ''Duka Palaco'' kaj en 1554 komenciĝis la konstruado de la urbomuroj.
En la periodo 1568-1578 Gonzaga estis plejparte en [[Hispanio]], kie li okupiĝis pri fortikaĵa konstruado. Dume, la ''Grande Galleria'' estis komencita en Sabbioneta kaj dum la lastaj jaroj de Gonzaga finiĝis la preĝejo ''Incoronata'' (1588) kaj la Teatro all'antica (1590).
== Monda heredaĵo de Unesko ==
La 7-an de julio 2008, Sabbioneta, kune kun Mantuo, estis deklarita de Unesko kiel Monda heredaĵo pro sia escepta eco kiel nove fondita urbo konstruita en iom pli ol 30 jaroj laŭ la volo de duko Vespasiano I Gonzaga. Laŭ Unesko, Sabbioneta reprezentas perfektan ekzemplon de la apliko de
Male al Mantuo, kiu havas konstruaĵojn kaj kvartalojn de malsamaj periodoj, Sabbioneta apartenas al nur unu periodo, la [[Renesanco]]. Ĝia urba plano estas regula. La defendaj muroj, la krado de stratoj, la rolo de publikaj spacoj kaj monumentoj, ĉio ĉi faras Sabbioneta unu el la plej bonaj ekzemploj de idealaj urboj konstruitaj en Eŭropo, kun influo sur
== Vidindaĵoj ==
Sabbioneta estas membro de la asocio ''I borghi più belli d’Italia'' (La plej belaj lokoj de Italio)<ref name=":0" />.
La ''Palaco Ducale'' estis la unua strukturo konstruita en la urbo.
Linio 56 ⟶ 60:
Aliaj monumentoj en la urbo estas la preĝejo ''Incoronata'', la ''Teatro all'antica'' de Vincenzo Scamozzi (la plej malnova memstara teatrejo en la mondo), la ''Palazzo del Giardino'' kaj la placo ''Piazza d'Armi'' .
Sabbioneta ankaŭ estas konata pro sia historia juda geto kaj [[sinagogo]], kaj precipe pro sia hebrea presejo<ref>(it) [http://www.sabbioneta.org/menu-ebr.htm Sabbioneta ebraica]</ref>.
Sabbioneta ankaŭ havas la plej malnovan poŝtoficejon en la mondo. == Kinematografio ==
Linio 62 ⟶ 68:
== Famuloj ==
[[Dosiero:Plan der Stadt nach einem historischen Grundriss.jpg|alternative=La tuta urba komplekso kun siaj historiaj konstruaĵoj laŭ urba plano surbaze de historia horizontal projekciaĵo.|maldekstra|eta|La tuta urba komplekso kun siaj historiaj konstruaĵoj laŭ urba plano surbaze de historia horizontal projekciaĵo.]]
Mario Nizoglio (1498-1576), itala filozofo kaj humanisto.
Linio 68 ⟶ 75:
== Bibliografio ==
(it) Chiara Tellini Perina, ''Sabbioneta'', 1991. <nowiki>ISBN 884353470X</nowiki>
(de) Gerrit Confurius
== Vidu ankaŭ ==
Linio 82 ⟶ 89:
== Bildgalerio ==
<gallery widths="250" heights="250">
Dosiero:Sabbioneta-galleria degli antichi.jpg|Galerio de la antikvoj
Dosiero:Sabbioneta01.jpg|La Duka Palaco
Dosiero:Sabbioneta-Piazza Ducale.JPG|Centro de la urbo.
Dosiero:Sabbioneta Teatro2.jpg|La antikva teatrejo de Sobloneto/Sabbioneta
</gallery>
| |||