Reĝlando de Judujo: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Kingdoms of Israel and Judah map 830-es.svg|thumb|300px|Regno dividita: Regno de Jehuda (sude, flave) kaj [[Izraela reĝlando]] (norde., Flavkoloreblue).]]

* La Reĝlando de Judujo en la sudo inkluzivante la teritoriojn de la [[tribo de Jehuda|triboj de Jehuda]], de [[Simeon]] kaj la plejgrandan parton de la tribo de [[Benjamen]] krom diversaj membroj de la tribo de [[Levi]], kiu ne posedis teritoeionteritorion.

En tiu lasta ŝtato sinsekvissinsekve regnisregis diversaj hebreaj reĝoj (entute 36). Ĝi gravitis ĉirkaŭ la ĉefurbo <jerusaslemoJerusalemo kaj ties Templo. Ĉiuj reĝoj estis de la davida dinastio. Ĝi estis detruita en 587 a.K., kiam la babilonia reĝo [[Nebukadnecar la 2-a]] konkeris Jerusalemon kaj deportis grandan parton de la hebrea popolo. Dum la [[Makabeoj fratoj|makabea dinastio]] kaj [[Herodo|heroda]] epoko ĝi estis nomata [[regno de Judujo]].

Sekve de nestabila periodo dirata de la [[Juĝistoj (libro)|Juĝistoj]] dum kiu unuopa izraela tribo agadis sendepende unu de la alia, la dek du triboj trovis interkonsenton por krei unu reĝlandon regatan de [[Ŝaul]] kiu, milite venkita, sin mortigis, poste antataŭigita de reĝo [[Davido]]: el kiu posteuisposteulis la filo [[Salomono]]: post kies morto la triboj dividiĝis originante la du regnojn: la Juduja reĝlando kaj la [[izraela reĝlando]].

La kadukiĝo estis ĉiukaze konstanta, kaj unu fazo de la historio konkludiĝis kun la morto de [[JoiŝijaJoŝija]], lasta granda reĝo, en la [[batalo de Megido]] (609 a.K. ([[Armagedono]]), alkurinta helpi la egiptan faraonon kiu, male, estis venkita. Nemalmulte poste okazis la unua babilona deportado (597 a.K.), sekve la detruo de [[Jerusalemo]] kaj de la Templo samtempe kun la dua deportado efektigita de [[Nebukadnecar la 2-a]] en 587 a.K, dato en kiu oni igas finita la Judujan regnon.

Fontoj precipaj de tiu aparta historio de tiu regno estas la bibliaj libroj koncernantaj la regadon de la reĝoj, spite de ilia foje malklareco kaj nekoerecojnekoherecoj inter la rakontoj. Sed, almenaŭ parte, helpas la historio de la najbaraj popoloj.

Sekve de la [[batalo de Karkemiŝ]] de 605 a.K. inter [[Egiptio]] kaj [[Babilonio]], venkita de tiu lasta, la regiono sira-palestina falis sub la babilonia dominado. En 601 la reĝo de Judujo [Ioakim]] (609-598 a.K.) ekribelis fidante la egiptan helpon. La baliloniababilonia reĝo [[Nebukadnecar la 2-a]] movis la armeon kontraŭ la Juduja regno kaj konkeris [[Jerusalemo]]n (597 a.K.) kaj deportis reĝon [[IoiachinJojaĥim]] (598-597 a.K.) kaj parton de la reganta klaso kaj elektigis al reĝo [[CidkijaCedekija]]n, kiu, spite de kontraŭeco de profeto [[Jeremia]] kaj de [[Baruĥ]], kiuj konsilis la submeton al Babilonio, ekribelis kontraŭ la granda reĝo en 589 a.K., kaj Nebukadnecar la 2-a revenis kaj konkeris Jerusalemon en 587 a.K. La templo estis detruita kaj granda parto de la reganta klaso ekzilita. La Juduja teritorio suferis la dominadojn babilonian, persan, egiptan, ptolomean kaj siransirian, periodo en kiu eksplodis la juda naciiisma ribelo de [[Jehuda Makabeo]].

[[Makabeoj fratoj]], dirataj ankaŭ [[Asmoneoj]], sukcesis reakirisreakiri sendependon, post longa domonadodominado en PalestonoPalestino de Egiptio kaj Sirio, komencante novan dinastion de hebreaj reĝoj, kontestatan tamen de iuj hebreoj ĉar ne davidan, ankaŭ se descendantan el la heroo Jehuda Makabeo. Ĝi regnisregis sur Judujo, sed ankaŭ sur [[Samario (geografio)|Samario]] (teritorioj de la malaperinta [[Izraela reĝlando]]. Post ili okazis la romia dominado kaj la vasalaj herodaj reĝoj.

La lastaj du reĝoj estis demetitaj de la romia generalo [[Pompeo]], kaj en jaro [[50]]-a [[Julio Cezaro]] konfidis la vasalan regnon de Judujo al [[Edomo|Edomitoj]] subtenataj de la romiaj prokuroroj de Judujo, entronigante la [[Herodo la Granda|herodan dinastion]] ĉar fremdan kaj kontrastatan de membroj de la antaŭaj dinastioj.

** [[Simon Bar KokhebaKoĥba]], pretendanto al la trono (sinproklamanto mesio, princo de Izraelo, reĝo de Judujo kaj descendanto de [[Davido]] (132-135)

* [[Cezareo de Filipo]]

* [[Judujo (romia provinco)|Judujo, romia provinco]]