Aratingoj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
eNeniu resumo de redakto
Linio 18:
'''Aratingoj''' (''Aratinga'') aŭ '''veraj konuroj''' estas [[genro (biologio)|genro]] de [[neotropisaj papagoj]] indiĝenaj en [[Sudameriko]]. Plimulto de la specioj en la genro havas plejparte verdan [[plumaro]]n, sed kelkaj estas tre brile flavaj aŭ oranĝkoloraj. Multaj specioj bone adaptiĝis al vivo en kapteco kaj troveblas en birdejoj kaj homaj hejmoj tra tuta la mondo. Estiel karismaj kaj intilegentaj birdoj ili estas sufiĉe popularaj kiel dombirdoj, kvankam ilia bezono de relative granda spaco kaj tre laŭtaj voĉoj igas ilin taŭgaj ne por ĉiu posedanto.
 
==Etimologio==
La scienca nomo de la genro devenas de la indiĝena nomo por la birdoj, kiu konsistas je [[tupia lingvo|antikvaj tupiaj]] vortoj ''ará'' (brua birdo, [[arao]]) kaj ''tinga'' (brila aŭ brilkolora).<ref>{{cite book|last=Jobling|title=Helm Dictionary of Scientific Bird Names|url=https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling|year=2009|publisher=Christopher Helm Publishers Ltd.}}</ref> Vere aratingoj havas ĝenerale pli brilkolorajn plumarojn kaj pli kuraĝan kaj aŭdacan kondutmanieron ol aliaj membroj de ''[[Arinae]]''.
 
 
==Taksonomio==
La [[taksonomio]] de la genro dum longa tempo estis problema ĉar ĝi estis evidente [[parafiletika]]. Uzante metodojn de [[Molekula filogenetiko|molekula sistematiko]] oni sukcesis solvi la problemon per disigo de iama genro je kvar apartaj genroj.<ref name=revision/><ref name=Solitaris>{{cite journal|title=Molecular systematics in ''Aratinga'' parakeets: species limits and historical biogeography in the 'solstitialis' group, and the systematic position of ''Nandayus nenday''|doi=10.1016/S1055-7903(03)00223-9|pmid=15012946|year=2004|last1=Ribas|first1=Camila C.|last2=Miyaki|first2=Cristina Y.|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=30|issue=3|pages=663–75}}</ref><ref name=Apintoi/><ref>{{cite journal|author1=Tavares ES |author2=Baker AJ |author3=Pereira SL |author4=Miyaki CY |year=2006|title=Phylogenetic relationships and historical biogeography of Neotropical parrots (Psittaciformes : Psittacidae : Arini) inferred from mitochondrial and nuclear DNA sequences|journal=Systematic Biology|volume=55|pages=454–470|doi=10.1080/10635150600697390|pmid=16861209|issue=3|doi-access=free}}</ref><ref name=HBW>{{cite book|last=Collar|first=N.J.|title=Family Psittacidae|editor=J. del Hoyo |editor2=A. Elliot |editor3=J. Sargatal|publisher=Lynx Edicions|location=Barcelona, Spain|year=1997|series=Handbook of the Birds of the World|volume=4|pages=280–479}}</ref> Nur la branĉo de la [[suna aratingo]] (''[[Aratinga solstitialis]]'') kaj parencaj specioj restas en genro ''Aratinga''.<ref name=Solitaris/><ref name=Apintoi>{{cite journal | last1 = Silverira | first1 = L. | last2 = Höfling | first2 = E. | year = 2005 | title = A new species of Aratinga Parakeet (Psittaformes: Psittacidae) from Brazil, with taxonomical remarks on the Aratinga solstitialis complex. | journal = The Auk | volume = 122 | issue = 1| pages = 292–305 | doi = 10.1642/0004-8038(2005)122[0292:ANSOAP]2.0.CO;2 }}</ref>
Aliaj aratingaj specioj nun estas konsiderataj en genroj ''[[Eupsittula]]'' ([[brungorĝaj aratingoj]]), ''[[Psittacara]]'' ([[palbekaj aratingoj]]) kaj ''[[Thectocercus]]'' (unu specio, la [[blukrona aratingo]]).<ref name=revision/> Aliflanke, al genro ''Aratinga'' estas movigitaj specioj [[nendaj-aratingo]] (''A. nenday'') kaj [[aratingo de Weddell]] (''A. weddellii''). Antaŭe la nendaj-aratingo estis konsiderata sia propra genro pro malsimilaĵoj en formo kaj koloro de la supra [[Beko#Makzeloj|makzelo]], sed [[filogenetiko|filogenetikaj]] studoj montris ĝian pli proksiman rilaton kun la branĉo de ''A. solstitialis''.<ref name=revision>Remsen, Jr., J.V.; Schirtzinger, E.E.; Ferraroni, Anna; Silveira, Luís Fábio; & Wright, Timothy F. (24 April 2013). ''DNA-sequence data require revision of the parrot genus Aratinga (Aves: Psittacidae)''. ''[[Zootaxa]]'' 3641(3) 296–300. {{doi: 10.11646/zootaxa.3641.3.9}}</ref>
 
===Specioj===
{| width = 70% class="wikitable"
! align="center" style="background-color: #D3D3A4" colspan ="4" |Aratinga