Vikipedio

Metodo Paderborn: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
e Listo de lernejoj antaŭ la modelo Paderborn
referencoj mankas plurloke
Linio 1:
La '''Metodo de Paderborn''' aŭ '''Metodo Paderborn''' aŭ '''Sistemo Paderborn''' estas metodo de Lingvo-Orientiga Instruado (LOI) laŭ sciencaj esploroj en Paderborn, Germanio por instruado de fremdaj lingvoj celita poral infanoj aŭen elementaj knabojlernejoj. Ĝi konsistas en instruado de tre simpla lingvo (kia [[Esperanto]]) antaŭ instruado de pli malfacila lingvo. La efikeco de tia metodo estis plurfoje empirie rimarkita dum la 20-a jarcento inter alie en italaj lernejoj<ref name="bollettinoUfficiale">(it) [http://parracomumangi.altervista.org/BollettinoUfficiale.pdf Bollettino ufficiale de la Ministerio della Republica italiano, Romo, la 25-an de majo - la 1-a de junio 1995, n-ro. 21–22] raportas pri eksperimentoj.</ref>, tamen, sciencan pruvon faris nur profesoro [[Helmar Frank]] ĉe la Instituto de Pedagogia Kibernetiko en la Universitato de Paderborn (Germanio), de kiu devenas la nomo de la metodo.
 
== Lingvo-Orientiga Instruado (LOI) laŭ sciencaj esploroj en Paderborn (Germanio) ==
La efikeco de tia metodo estis plurfoje empirie rimarkita dum la 20-a jarcento<ref name = bollettinoUfficiale>[http://parracomumangi.altervista.org/BollettinoUfficiale.pdf BOLLETTINO UFFICIALE. MINISTERO DELLA PUBBLICA ISTRUZIONE ANNO 122°, ROMA, 25 MAGGIO - 1° GIUGNO 1995, N. 21–22] enhavas multajn eksperimentojn (itale)</ref>, tamen, sciencan pruvon faris nur profesoro [[Helmar Frank]] ĉe Instituto de Pedagogia Kibernetiko de [[Universitato de Paderborn]] (Germanujo), de kiu devenas ĝia nomo.
'''Dua duono de 1970-aj jaroj kaj komenco de 1980-aj jaroj'''
 
La unua vera eksperimento laŭ la [[Paderborn|Paderborna]] modelo kun preciza mezurado kaj kalkulado laŭ formuloj de la kibernetika [[pedagogio]] estis entreprenita de prof. [[Helmar Frank]] en Paderbornaj elementaj [[Lernejo|lernejoj]] en 1975 kaj 1976, en kiu Esperanton lernis preskaŭ 300 lernantoj, parte unu jaron kaj parte du jarojn, kaj poste ili daŭrigis lerni la anglan lingvon. Tiu eksperimento montris, ke tiuj, kiuj lernis Esperanton ĉirkaŭe dum 100 lernohoroj en du jaroj, havis je 30% pli bonajn rezultojn ol la nelernintoj, dum tiuj, kiuj lernis nur unu jaron, havis jam je 20% pli bonan rezulton.
== Historio de la metodo ==
Multaj plenkreskuloj rimarkis, ke lerninte Esperanton ili komprenas pli bone ankaŭ gramatikon de sia gepatra lingvo. Do, iuj el ili ekpripensis ĉu eblas, ke tia lingvo helpas en lernado de gramatiko aŭ eĉ lernado de fremdaj lingvoj.▼
 
=== Eksperimentoj antaŭ Paderborn ===
Multaj pedagogiaj eksperimentoj estis faritaj tra la jaroj. Tiuj, kiuj sekvas, estas la plej signifaj. Ekde la 1918-aj jaroj okazis eksperimentoj kiuj estis dokumentitaj:▼
 
* [[1918]]-1921: La mezgrada porvirina lernejo (''Girls’ County School)'' en [[Bishop Auckland]] (Britio) estis la unua lernejo en la mondo kie dokumentita eksperimento sub la gvido de ''HM Inspectors of Schools'' okazis rilate al [[Esperanto]] kiel [[Propedeŭtika valoro de Esperanto|propedeŭtika lingvo]] por la lernado de la lingvoj franca kaj germana<ref>Reports: Dr. Alexandra Fischer, ''Languages by way of Esperanto''. "Eksperimento farita en Bishop Auckland (Britio) en la jaroj 1918–1921" en: ''[[Internacia Pedagogia Revuo]]'', 1931.</ref><ref>(en) Prof. Renato Corsetti, Universitato de Romo, ‘La Sapienza’, novembro 2005: Field studies, in: ''The Rationale of the Springboard Project'', arkivita de la originalo pere de [[Wayback Machine|Waybak Maŝino]], [[Internet Archive]], la 22-an de februaro 2021.</ref>.▼
* [[1920]]: Green Lane School, Eccles, Britio.
* [[1922]]: League of Nations Official Enquiry, Ĝenovo, Svislando▼
* [[1922]]-[[1924]]: Mezlernejo en Bishop Auckland (Britio) <ref>(en) Reports: Dr. Alexandra Fischer, ''Languages by way of Esperanto''. "Eksperimento farita en Bishop Auckland (Britio) en la jaroj 1918–1921" en: ''Internacia Pedagogia Revuo'', 1931.</ref> celis esplori la demandon, ĉu antaŭa studo de Esperanto faciligas postan studon de la franca kaj  germana lingvoj. La konkludoj estas ke: - La pli simpla kaj racia gramatiko de Esperanto konsistigas, precipe por malpli lingve talentaj infanoj, ponton, kiu ebligas pli regeblan paŝon al la komplikaj francaj aŭ germanaj gramatikoj. Ĝi videbligas la signifon de la gramatikaj terminoj; - Esperanto klare helpas kompreni la signifon de la gramatikaj prefiksoj kaj sufiksoj; - Ĝi alkutimigas infanojn al la ideo de rilato inter vortoj, konstruado de vortoj kaj derivaĵoj; - Esperanto estas enkonduko al internacia leksikono.▼
* [[1924]]: Wellesley College, Departamento de psikologio ([[Massachusetts]], [[Usono]]) celis esplori la demandon, ĉu konstruitaj lingvoj estas pli facile kaj rapide lerneblaj ol etnaj lingvoj. Komparo inter Esperanto kaj la dana. Konkludoj: Esperanto-studentoj atingis pli bonajn rezultojn kompare kun tiuj, kiuj studas la danan, parte pro la interna strukturo de Esperanto, kaj ankaŭ pro la intereso kaj entuziasmo por Esperanto en la mensoj de la studentoj. Reporto de Christian Rudmick: "''The Wellesley College Danish-Esperanto experiment"''.▼
* [[1925]] - [[1931]], [[Columbia University]], Novjorko, [[Usono]]: 20 horoj da Esperanto donas pli altan rezulton ol 100 horoj da franca, germana, itala aŭ hispana lingvoj<ref>(en) Raporto de Edward Thorndike, ''Language Learning''. Bureau of Publications of Teachers College, 1933. [[http://www.interlingua.org/ 1]]. Helen S. Eaton, "The Educational Value of an Artificial Language." ''The Modern Language Journal'', #12, paĝoj 87–94 (1927). [https://web.archive.org/web/20090703210156/http://www.blackwellpublishing.com/mlj/newsearchres.asp?contenttype=AA&topic=Artificial%20Language&searchtype=adv Arkivita kopio] de la [http://www.blackwellpublishing.com/mlj/newsearchres.asp?contenttype=AA&topic=Artificial%20Language&searchtype=adv orginalo], la 3-an de julio 2009.</ref>. ''Noto'': la eksperimento estis organizita laŭ mendo de IALA (Internacia Helplingva Asocio) de profesoro E. Thorndike, direktoro de la psikologia sekcio de la instituto pri pedagogia esplorado ĉe Columbia University.▼
* 1934-1935, Public High School, Novjorko, Usono celis esplori la influon de la studo de Esperanto dum semestro por la posta studado de la franca kaj, paralele, la gepatra lingvo, la angla, dokumentita en la raporto Helen S. Eaton: "''An Experiment in Language Learning".''▼
 
Preskaŭ paralele kun tiu eksperimento okazis de 1975-1977 eksperimento organizita de [[ILEI]] (Internacia Ligo de Esperanto-Instruistoj) kaj gvidata de [[Helmut Sonnabend|H. Sonnabend]] en Belgio, Francio, Germanio, Greklando kaj Nederlando. Ĝi ne estis tre unuece kaj sammetode farita. E. Geisler faris en 1979 finan esploron pri la angla scio de germana grupo kaj atingis la serĉatajn rezultojn. La faktoro de kaŝita transfero K, nur post 36 horoj da angla instruado, estis 1.16279, do je 14 % pli bona ĉe infanoj, kiuj antaŭe lernis Esperanton ol en grupoj, kiuj ne lernis Esperanton. La postaj mezuradoj montris daŭran pligrandigadon de la diferenco inter la LOI-lernantoj kaj la ne-LOI-lernantoj. Ŝi kalkulis, ke la LOI-lernantoj ŝparas 129 horojn da lernado, se la tuta lernotempo estas 960 horoj. (Vd. Eŭropa dokumentaro, n-ro 25/1980, paĝo 4). Oni analizis la rezultojn de tiuj infanoj ankaŭ per la notoj en aliaj studobjektoj kaj konstatis pli bonajn rezultojn ankaŭ en jenaj lernobjektoj: gepatra lingvo (la germana), [[matematiko]] kaj [[geografio]]<ref>(de) Frank: Kybernetische Pädagogik, Band 6, p. 424-436).</ref>.
* [[1947]]-[[1951]], County Grammar School, [[Sheffield]], [[Unuiĝinta Reĝlando|Britio]] (ekde 1948 ankaŭ en [[Manchester]]): infano lernas tiom da E-o dum 6 monatoj, kiom da franca lingvo dum 4 - 5 jaroj; post iom da monatoj de E-o oni akiras pli bonajn rezultojn en la lernado de aliaj lingvoj. Ĝi estis dokumentita i.a. en raporto de J. H. Halloran ([[lektoro]] en Pedagogio ĉe la Universitato de Sheffield): "''A four year experiment in Esperanto as an introduction to French''"<ref>(en) Halloran, J.H., 1952: ‘A Four-Year Experiment in Esperanto as an Introduction to French’, in British Journal of Educational Psychology, 22 (3), 200–204.</ref>.▼
* [[1948]]-[[1965]], Egerton Park School, Denton, Manchester (Britio) celis pristudi ĉu la antaŭa studado de Esperanto fare de malpli intelekte talentemaj lernantoj faciligas la studadon de la franca lingvo. Dokumentis ĝin la lernejestro Norman Williams: "''Report on the teaching of Esperanto from 1948 to 1965''".▼
 
En la jaroj 1983-1985 instruistino Elizabeta Formaggio el [[Italio]] havis dujaran kurson de Esperanto kun 25 lernantoj en tria kaj kvara klaso de la baza itala lernejo Scuola Elementare "Rocca" en San Salvatore de Cogorno kaj faris ampleksan ekzamenon en majo 1985. En marto 1988 ŝi faris samtipan ekzamenon pri la franca kun la sama grupo kaj egale granda alia grupo, kiu ne estis antaŭe lerninta Esperanton. Ŝia rezulto meze montris kaŝitan transferon k = 1,3 - do pli-malpli ekvivalentan al la aliaj esploroj<ref>(de) E. Formaggio en revuo Humankybernetik, Band 30, Kajero 4 (1989), p. 141-151.</ref>.
* [[1958|1950]]-[[1963]], mezlernejo de [[Somero (urbo)|Somero]], [[Finnlando]]: sub kontrolo de la finna Ministerio pri Instruado oni eltrovis, ke post kurso de Esperanto la lernantoj povis atingi pli altan nivelon en la germana lingvo ol tiuj, kiuj lernis nur la germanan, eĉ post pli longa studado. Rezultiĝis inter alie ke la rapidaj rezultoj atingitaj en la lernado de Esperanto altigis la kuraĝon kaj la memfidon de la studentoj kaj ke la kapablo akcepti novajn manierojn por esprimi sin jam konsistigis helpon, subkonscie, por asimili novan lingvon. Dokumentitaj studoj:▼
** J. Vilkki, V. Setälä, La eksperimenta instruado de Esperanto en la geknaba mezgrada lernejo de Somero (Suomio)
** V. Setälä, Vizito al la eksperimenta lernejo en Somero, Finnlando.
* [[1962]]–[[1963]]: Universitato Eötvös Lorand, Budapeŝto (Hungario) celis kompari la rezultojn akiritajn per la lernado de Esperanto kun tiuj akiritaj per la lernado de la rusa, angla kaj germana lingvoj en tri mezlernejaj klasoj. La konkludoj estis ke por la hungaraj infanoj, la koeficientoj de la rezulto, laŭ antaŭdifinitaj edukaj celoj, montriĝas jene: 30% por la rusa, 40% por la germana, 60% por la angla kaj 130% por Esperanto. "Tiaj indikoj perfekte konfirmas la komencajn observojn faritajn de prof. Barczi: en lernejaj lingvoinstruaj cirkonstancoj, Esperanto estas la sola fremda lingvo por kiu edukaj celoj povas esti plenumitaj." (Szerdahelyi, 1970, citita en Lobin, p. 39)<ref>[[István Szerdahelyi|István SZERDAHELYI]]: "La didaktika loko de la internacia lingvo en la sistemo de lernejaj studobjektoj"</ref><ref>(de) Günter LOBIN, ''Die Internacia Lingvo als Bildungskybernetisches Sprachmodell'', p. 59.</ref>. Konkludoj estis ke eblas ke la averaĝa lernatoj komprenu skriban kaj parolan Esperanton en 20 horoj pli bone ol ili povas kompreni la francan, germanan, italan aŭ hispanan post 100 horoj. Krome, 5 horoj da studado por lerni la germanan donas preskaŭ neniujn rezultojn kaj 5 horoj da studado de Esperanto sufiĉas por doni ĝeneralan ideon pri la gramatiko de la tuta lingvo. Ĝenerale, en tempolimo de 10 ĝis 100 horoj da studado, la rezultoj akiritaj en la studo de konstruita lingvo estas preskaŭ 5 ĝis 15 fojojn pli bonaj ol tiuj akiritaj post la studo de etna lingvo, laŭ la malfacileco de la lasta (Eaton, p. 6-7).  Por denaskaj anglalingvaj studentoj, la rezultoj de studado de la latina, germana aŭ franca lingvoj estas pli bonaj se la studado de tiuj lingvoj antaŭas tiun de planlingvo, kiel prepara enkonduko (Eaton, p. 27-30).▼
 
[[Zlatko Tišljar]] magistriĝis je tiu temo ĉe la Akademio Internacia de Sciencoj San Marino ([[AIS]]) en 1995 per eksperimento organizita inter 1993 kaj 1995 en [[Slovenio]], [[Aŭstrio]] kaj [[Kroatio]]. En kvin elementaj lernejoj unue lernis Esperanton 40 lernantoj dum 70 horoj; kaj poste en kvar lernejoj ili lernis la anglan kaj en unu la germanan kiel fremdlingvon. Tišljar tri fojojn testis tiujn infanojn kaj paralelan samgrandan 40-personan grupon kiu ne estis lerninta Esperanton kaj liaj mezaj rezultoj pri la kaŝita transfero estas tre similaj al la antaŭaj (K03 = 1.3415, P03 = 25.5% kaj K13 = 1.398, P13 = 28.5%). Eblas konkludi, ke efektive tiuj, kiuj estas lernintaj 70 horojn la internacian lingvon, plirapidiĝas poste en la lernado de la angla, respektive al la germana, je proksimume 25-30%, kio signifas, ke post du jaroj da lernado de la fremda lingvo ili ĝin scias je 50-60 % pli bone ol tiuj, kiuj antaŭe ne estas lernintaj Esperanton. Ĉar la fremdan lingvon oni lernas tri horojn semajne, do 120 horojn jare aŭ 240 horojn dum du jaroj, la ŝparo estas pli ol 120 horoj. Sekve la investitaj 70 horoj de la Internacia Lingvo kompensiĝas jam post malpli ol du jaroj de fremdlingva lernado.
* [[1970]]-[[1974]] - Eksperimento efektivigita de prof. István Szerdahelyi en [[Budapeŝto]], [[Hungario]]<ref>(eo) Sonnabend, G.H. (1979): ''Esperanto: lerneja eksperimento.'' Pisa: [[Edistudio]]</ref><ref>(eo) [[Renato Corsetti]] pri la eksperimento, en: [[Ilona Koutny]], "''Abunda Fonto.'' ''Memorlibro omagxe al prof. Istvan Szerdahelyi", eld. ProDruk & Steleto, Poznan, 2009., 407 paĝoj.''</ref><ref>(eo) Szerdahelyi, [https://www.ilei.info/pdf/Corsetti_SzI.pdf Frank kaj Springboard: kion komunan ili havas?], Kontribuo prezentita dum la Simpozio "La pedagogio de Esperanto antaŭ la defioj de interkultura komunikado", organizita en Krakovo, Pollando, la 23-an de julio 2009, de la Internacia Ligo de Instruistoj de Esperanto kaj la Fakultato de Interkulturaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz de Poznano.</ref>. Klaso de infanoj lernis unue Esperanton kaj poste, dispartiĝinte, lernis la rusan, la anglan, germanan aŭ francan. Liaj konstatoj estis, ke la rusan oni lernis je 25% pli sukcese ol se oni ne estis antaŭe lerninta Esperanton; la germanan je 30%, la anglan je 40% kaj la francan je 50%. Dokumentitaj studoj:▼
** Marta KOVÁCS, Internacia didaktika eksperimento kvinlanda;▼
** Johano INGUSZ, Instruspertoj en esperantfakaj klasoj (en Hungario).▼
** Günter LOBIN, ''Internacia Lingvo als Bildungskybernetisches Sprachmodell,'' p. 59.▼
* [[1971]]–[[1974]]: 22 klasoj de Italio, Jugoslavio, Hungario kaj Bulgario<ref name=":2">(en) Prof. Renato Corsetti, Universitato de Romo, ‘La Sapienza’, novembro 2005: Field studies, in: ''The Rationale of the Springboard Project'', [https://web.archive.org/web/20111126153530/http://www.springboard2languages.org/documents/springboard_rationale.pdf arkivita] de la originalo pere de [[Wayback Machine|Waybak Maŝino]], [[Internet Archive]], la 22-an de februaro 2021.</ref>.▼
* [[1972]]–[[1973]] Scuola Elementare Dante, Forlì, Italio (Ministerio de Edukado)<ref name=":2" />▼
 
De septembro 1994 ĝis julio 1995 instruistino Ines Frank en Germanio la samon faris en elementa lernejo en [[Oberndorf am Neckar|Oberndorf]] am [[Neckar]] kun komence 38 kaj fine 20 lernantoj de kvara klaso. La rezultoj ne estis publikigitaj.
* [[1975]]–[[1977|1977:]] Internacia pedagogia eksperimento (Belgio - Francio - Grekio - Germanio): 302 gelernantoj sekvis en siaj lokaj lernejoj kurson de Esperanto: 16 en Belgio, 45 en Francio, 90 en Grekio, 77 en (okcidenta) Germanio, kaj 74 en Nederlando. Dum fina semajno (1977) ili kuniĝis en [[Saint-Gérard|Saint- Gérard]] ([[Mettet]], Belgio) por kune sekvi kurson de Esperanto mem, sed ankaŭ kursojn en matematiko, geografio ("Eŭropo kaj Ni"), desegnado, kaj kune muziki kaj sporti en Esperanto. Tiu internacia eksperimento celis - montri la pli grandan instruefikecon kaj ekonomion de Esperanto-instruado kompare kun aliaj fremdaj lingvoj; - studi la influon de Esperanto sur plibonigita studado de la gepatra lingvo; - fari esplorojn pri la ebleco plibonigi legadajn kaj literumajn kapablojn ĉe infanoj, precipe tiuj, kiuj prezentas problemojn tiurilate; - esplori kiomgrade la lingva kompreno de Esperanto helpas al la infanoj pli facile lerni aliajn fremdajn lingvojn; - kiel Esperanto kontribuas al eŭropa edukado kaj humanisma internaciismo. Laŭ la opinio de la ne-esperantista belga ĝenerala inspektoro: "Esperanto estas la ĝusta baza lingvo por tiuj, kiuj planas studi aliajn fremdajn lingvojn." Pozitiva progreso estis farita en la evoluo al kompleta internaciigo. Cetere Esperanto montris sin taŭga instrumento por komuna reciproka kompreno kaj bonega veturilo por aliaj instruaj temoj. [[Helmut Sonnabend]] verkis dokumentitan raporton: "Esperanto, lerneja eksperimento" (ref?).▼
* [[1975]]-[[1983]]: esploroj sub la gvido de prof.dr. H. Frank de la Instituto pri Kibernetika Pedagogio de la Universitato de [[Paderborn|Paderborn,]] [[Germanio]]; eksperimentoj laŭ la modelo de la Lingvo-Orientiga Instruado (LOI). Vidu pli malsupre: Lingvo-Orientiga Instruado (LOI) laŭ sciencaj esploroj en Paderborn, Germanio▼
* [[1983]]–[[1988]]: elementa lernejo 'Rocca" en San Salvatore ([[Cogorno]], Italio)<ref>(en) ''Study'' ''International Language (known as Esperanto) Commission, Interministerial Decree April 29/October 5 1993'', Italia ministerio pri edukado, la 22-an de decembro 1993, [http://www.internacialingvo.org/public/study.pdf arkivita] la 25-an de februaro 2021</ref>: al gelernantoj inter 9 kaj 11-jaraĝaj (kiuj studis Esperanton), kaj gelernantoj inter 11 kaj14-jaraĝaj (kiuj studis la francan). Ĝi celis: - rapide provizi utilan instrumenton de lingva komunikado por tuja uzo (korespondado, internaciaj renkontiĝoj; - disponi pri facile komparebla modelo por pli efika instruado de la gepatra lingvo; - prepari praktikan bazon por posta studado de fremdaj lingvoj; - riĉigi la lernejan programon per pli vasta uzo de aliaj temoj. Laŭ la fina analizo, la infanoj spontanee interparolis pri diversaj temoj, ilia prononco estis ĝusta, ili foje renkontis gramatikajn kaj vortfaradajn erarojn, sed sen ĝeni la reciprokan komprenon. Komparante la rezultojn de la samaj studentoj en Esperanto kaj en la franca donis indikojn pri la lernoprocentoj por la du lingvoj. Komparinte la francajn ekzercojn de tiuj infanoj, kiuj antaŭe studis Esperanton, kun tiuj, kiuj ne ricevis tian preparan preparadon, montris indikojn pri la enkonduka valoro de la Internacia Lingvo. Dokumentita raporto de [[Elisabetta Vilisics Formaggio|Elisabetta FORMAGGIO]], ''Lerneja eksperimento pri lernfacileco kaj transfero en la fremdlingvoinstruado''.▼
* [[1993]]-[[1997]]: en la lernejo Gaetano Salvemini de [[Torino]], [[Italio]], oni eksperimentis pri Esperanto kiel "lingvo propedeŭtika al la studado de fremdaj lingvoj en la bazlernejo". Partoprenas tri klasoj. En la dua kaj tria jaroj la lernantoj lernis elementan Esperanton kaj uzis ĝin por internacie komuniki kun aliaj lernejoj. En la kvara kaj kvina jaroj unu klaso transiris al la studado de la angla kaj alia al tiu de la franca. Ekde la lernojaro 1994/95 tia ĉi eksperimentado estas rajtigita de la itala Ministerio pri Publika Instruado. La evaluado konfirmas la propedeŭtikan efikon de Esperanto-instruado al italaj infanoj por pli bona kaj pli rapida posta lernado de la franca kaj de la angla.▼
* [[1994]]–[[1997|1997:]] Faculty of Education, Monash University, Victoria, Aŭstralio (Prof. Alan Bishop)<ref name=":2" />▼
* [[1994]]–[[2000]]: projekto EKPAROLU (Melbourne, Australio) al gelernantoj inter 9 kaj 11-jaraĝaj (kiuj studis Esperanton), kaj gelernantoj inter 11 kaj14-jaraĝaj (kiuj studis la francan). De la resumo pri la projekto: "''In 1994 the Government of the State of Victoria proposed that every primary school (6–12 yrs) should begin to teach at least one LOTE (Language other than English) for at least 2.5 hours per week... It was clear from Esperanto experiments in Europe that Esperanto helped learners make a good, quick start in learning their second European language. However no research had been done on whether the early learning of Esperanto helped with the later learning of East-Asian Languages. The situation unfolding in Victoria seemed to offer an ideal opportunity to do some research on that idea''." Ĝi celis esplori ĉu antaŭa studado de Esperanto helpus infanojn en la posta lernado de orientaziaj lingvoj (precipe la japanan). La konkludoj estis ke la Esperanto-lernantoj taksis la lernado de LOTE (''Language other than English -'' lingvo alia ol la angla) kaj ankaŭ la lernadon de Esperanton kiel unu el siaj plej ŝatataj fakoj. La atingo-nivelo de la lernantoj en Esperanto, taksita de la instruistoj (de 1 ĝis 5), estis impresa, ĉar 96% estis taksitaj 3,4 aŭ 5. Pri la motiviĝo de la lernantoj por LOTE-lernado, denove taksita de la instruistoj denove taksis ĝin de 1 ĝis 5, 86% de la lernantoj de Esperanto estis taksitaj 4 aŭ 5 kompare kun 55% de la neesperantistoj. Pri la parolkapablo de LOTE, neniu esperanta lernanto estis taksita malpli ol 3 en ĉi tiu kapablo.▼
 
Aldone al tio necesas mencii studon de prof. Yukio Fukuda el [[Japanio]] "''Zur rationalisierten Fremdsprach-Lehrplanung unter Berücksichtigung der (z.B. deutschen oder japanischen) Muttersprache''", Grundlagenstudien aus der Kybernetik und Geisteswissenschaft 21, 1980 (paĝo 1-16), kiu argumentas, ke la LOI por lerni la anglan pli utilas al infanoj, kies gepatra lingvo pli diferencas de la angla.
 
=== Eksperimento ĉe la Universitato de Paderborn ===▼
Sur tiu hipotezo oni faris pruvojn jam dum fruaj jardekoj de esperanta historio, ekzemple en [[Hungarujo]] kaj [[Britujo]]. La jenaj estas kelkaj el la plej gravaj:
En bazlernejo du grupoj A kaj B estis kreitaj sub direktoreco de profesoro [[Helmar Frank]]<ref name = "paderborn /">.▼
* '''1918–1921''' – La mezgrada porvirina lernejo (''Girls’ County School)'' en [[Bishop Auckland]] (Britio) estis la unua lernejo en la mondo kie dokumentita eksperimento sub la gvido de ''HM Inspectors of Schools'' okazis rilate al [[Esperanto]] kiel [[Propedeŭtika valoro de Esperanto|propedeŭtika lingvo]] por la lernado de la lingvoj franca kaj germana<ref>Reports: Dr. Alexandra Fischer, ''Languages by way of Esperanto''. "Eksperimento farita en Bishop Auckland (Britio) en la jaroj 1918–1921" en: ''[[Internacia Pedagogia Revuo]]'', 1931.</ref><ref>(en) Prof. Renato Corsetti, Universitato de Romo, ‘La Sapienza’, novembro 2005: Field studies, in: ''The Rationale of the Springboard Project'', arkivita de la originalo pere de [[Wayback Machine|Waybak Maŝino]], [[Internet Archive]], la 22-an de februaro 2021.</ref>.
* '''1934–1935''' – Supera publika lernejo en [[Novjorko]]<ref>Helen S. EATON, [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1540-4781.1934.tb00505.x/abstract An Experiment in Language Learning], in The Modern Language Journal Volume 19, Issue 1, pages 1–4, October 1934, in The Modern Language Journal Volume 19, numero 1, paĝoj 1–4, oktobro 1934</ref>
* ''' 1947–1951''' - ''Provincial Grammar School in Sheffield'' (Britujo) <ref>J. H. HALLORAN (instruisto de pedagogio ĉe Universitato de Sheffield), A four year experiment in Esperanto as an introduction to French. En "British Journal of Educational Psychology", vol. 22, n. 3, 1952 (nov.), p. 200–204.</ref>, fokusita pri malpli kapablaj lernantoj
* '''1948–1965''' – ''Egerton Park School'', Denton (Manchester, GB).<ref>Raporto: Norman WILLIAMS (didaktika estro) ''Report on the teaching of Esperanto from 1948 to 1965.'' - El konkludoj: Infano povas lerni tiom da Esperanto dum ĉirkaŭ 6 monatoj kiom da franca dum 3-4 jaroj. (...) se ĉiuj knaboj lernus Esperanton dum la unuaj 6–12 monatoj de kurso de franclingvo, kiu dauras 4–5 jaroj[n], ili gajnus multe sen perdi ion".</ref>
* '''1958–1963''' – Somero (Suomio), studado pri propedeŭtikeco al la germana<ref>J. VILKKI, V. SETÄLÄ, La eksperimenta instruado de Esperanto en la geknaba mezgrada lernejo de Somero (Suomio); V. SETÄLÄ, Vizito al la eksperimenta lernejo en Somero, Finnlando.</ref>
* '''1971–1974<ref>Marta KOVÁCS, Internacia Didaktika Eksperimento Kvinlanda; Johano INGUSZ, Instruspertoj en esperantfakaj klasoj (en Hungario)</ref>, 1975–1977<ref>Helmut SONNABEND, Esperanto, lerneja eksperimento</ref>''' – [[Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj]] (ILEI), rimarkante rezultojn de aliaj studaĵoj, kunordigis internaciajn studojn en iuj eŭropaj nacioj. En 1977 geknaboj renkontiĝis por instrua semajno.
* '''Dua duono de 1970-aj jaroj kaj komenco de 1980-aj jaroj''' – Instruado por lingva orientigo, Paderborn (pri kio temas poste). Por tiu eksperimento, direktita de profesoro [[Helmar Frank]] la lernantoj estis dividitaj en grupoj por pruvi la efikecon de uzo de Esperanto<ref name="paderborn">
Prof. Dr. Helmar Frank, "Das Paderborner Experiment zum Sprachenorientierungsunterricht" in the publication of the Hanns-Seidel Stiftung eV, Verbindungsstelle Brussel/Bruxelles
''e''
Günter LOBIN, Der propedeutische Wert von Plansprachen für den Fremdsprachenunterricht (magistereca tezo), Universität Paderborn, Institut für Kybernetik, Wartburger Strasse 100, D4790 Paderborn
</ref>.Dum la 3-a studjaro la grupo A ekstudis la anglan kaj la grupo B ekstudis Esperanton (160 horoj); post du jaroj, la grupo B ankaŭ ekstudis la anglan (5-a studjaro). Tamen, eĉ se la du grupoj ne lernis la anglan dum la sama tempo, jam dum la 7-a studjaro la grupo B egalis al grupo A en scio pri la angla, kaj dum la 8-a studjaro la grupo B estis eĉ pli bona ol la grupo A en la angla.▼
</ref>
* '''1983–1988''' – Post tiu de Paderborn, aliaj eksperimentoj uzis 2 grupojn. Ekzemple tiu de bazlernejo "Rocca", en San Salvatore di Cogorno (Italujo) por instruado de la franca<ref>Raporto: Elisabetta FORMAGGIO (Chiavari, Italia), Lerneja eksperimento pri lernfacileco kaj transfero en la fremdlingvoinstruado</ref>.
 
▲=== Eksperimento ĉe Universitato de Paderborn ===
▲En bazlernejo du grupoj A kaj B estis kreitaj sub direktoreco de profesoro [[Helmar Frank]]<ref name = paderborn />.
▲Dum la 3-a studjaro la grupo A ekstudis la anglan kaj la grupo B ekstudis Esperanton (160 horoj); post du jaroj, la grupo B ankaŭ ekstudis la anglan (5-a studjaro). Tamen, eĉ se la du grupoj ne lernis la anglan dum la sama tempo, jam dum la 7-a studjaro la grupo B egalis al grupo A en scio pri la angla, kaj dum la 8-a studjaro la grupo B estis eĉ pli bona ol la grupo A en la angla.
 
La jena tabelo resumas la eksperimenton faritan en Paderborn:
Linio 126 ⟶ 91:
Pri la afero skribis [[Claude Piron]] en kelkaj siaj tekstoj<ref>ekzemple [http://claudepiron.free.fr/articlesenitalien/psicopedagogico.htm L'esperanto dal punto di vista psicopedagogico]</ref>.
Verŝajne ne estas nur unu kaŭzo de sukceso de ĉi metodo, sed estas multaj kunkaŭzoj.
 
▲Multaj plenkreskuloj rimarkis, ke lerninte Esperanton ili komprenas pli bone ankaŭ gramatikon de sia gepatra lingvo. Do, iuj el ili ekpripensis ĉu eblas, ke tia lingvo helpas en lernado de gramatiko aŭ eĉ lernado de fremdaj lingvoj.
 
== Historio de eksperimentoj antaŭ la modelo Paderborn ==
▲Multaj pedagogiaj eksperimentoj estis faritaj tra la jaroj. Tiuj, kiuj sekvas, estas la plej signifaj. Ekde la 1918-aj jaroj okazis eksperimentoj kiuj estis dokumentitaj:
 
▲* '''[[1918]]-[[1921]]''': La mezgrada porvirina lernejo (''Girls’ County School)'' en [[Bishop Auckland]] (Britio) estis la unua lernejo en la mondo kie dokumentita eksperimento sub la gvido de ''HM Inspectors of Schools'' okazis rilate al [[Esperanto]] kiel [[Propedeŭtika valoro de Esperanto|propedeŭtika lingvo]] por la lernado de la lingvoj franca kaj germana<ref>Reports: Dr. Alexandra Fischer, ''Languages by way of Esperanto''. "Eksperimento farita en Bishop Auckland (Britio) en la jaroj 1918–1921" en: ''[[Internacia Pedagogia Revuo]]'', 1931.</ref><ref>(en) Prof. Renato Corsetti, Universitato de Romo, ‘La Sapienza’, novembro 2005: Field studies, in: ''The Rationale of the Springboard Project'', arkivita de la originalo pere de [[Wayback Machine|Waybak Maŝino]], [[Internet Archive]], la 22-an de februaro 2021.</ref>.
* '''[[1920]]''': ''Green Lane School'', Eccles ([[Greater Manchester|Greater Mancheste]]<nowiki/>r), Britio.'''(ref?)'''
▲* '''''[[1922]]''': League of Nations Official Enquiry,'' [[Ĝenevo|Ĝenovo]], [[Svislando]] '''(ĉu eksperimento?)'''
▲* '''[[1922]]-[[1924]]: Mezlernejo en Bishop Auckland (Britio) <ref>(en) Reports: Dr. Alexandra Fischer, ''Languages by way of Esperanto''.: "Eksperimento faritaMezlernejo en [[Bishop Auckland]] (Britio) en la jaroj 1918–1921" en: ''Internacia Pedagogia Revuo'', 1931.</ref> celis esplori la demandon, ĉu antaŭa studo de Esperanto faciligas postan studon de la franca kaj  germana lingvoj. La konkludoj estas ke: - La pli simpla kaj racia gramatiko de Esperanto konsistigas, precipe por malpli lingve talentaj infanoj, ponton, kiu ebligas pli regeblan paŝon al la komplikaj francaj aŭ germanaj gramatikoj. Ĝi videbligas la signifon de la gramatikaj terminoj; -. Esperanto klare helpas kompreni la signifon de la gramatikaj prefiksoj kaj sufiksoj; -. Ĝi alkutimigas infanojn al la ideo de rilato inter vortoj, konstruado de vortoj kaj derivaĵoj; -. Esperanto estas enkonduko al internacia leksikono.
▲* '''[[1924]]''': ''Wellesley College'', Departamento de psikologio ([[Massachusetts]], [[Usono]]): Komparo inter Esperanto kaj la [[Dana lingvo|dana]] celis esplori la demandon, ĉu konstruitaj lingvoj estas pli facile kaj rapide lerneblaj ol etnaj lingvoj. Komparo inter Esperanto kaj la dana. Konkludoj: Esperanto-studentoj atingis pli bonajn rezultojn kompare kun tiuj, kiuj studas la danan, parte pro la interna strukturo de Esperanto, kaj ankaŭ pro la intereso kaj entuziasmo por Esperanto en la mensoj de la studentoj. ReportoDokumentita reporto de Christian Rudmick: "''The Wellesley College Danish-Esperanto experiment"''.'''(ref?)'''
▲* '''[[1925]] - [[1931]],:''' [[Columbia University|''Columbia University'']], [[Novjorko]], [[Usono]]: 20 horoj da Esperanto donas pli altan rezulton ol 100 horoj da franca, germana, itala aŭ hispana lingvoj. ''Noto'': la eksperimento estis organizita laŭ mendo de [[IALA]] (Internacia Helplingva Asocio) de profesoro Edward Thorndike, direktoro de la psikologia sekcio de la instituto pri pedagogia esplorado ĉe ''Columbia University''<ref>(en) Raporto de Edward Thorndike, ''Language Learning''. Bureau of Publications of Teachers College, 1933., [[httpen://www.interlingua.org/ 1]]. Helen S. Eaton, "''The Educational Value of an Artificial Language''." ''The Modern Language Journal'', #12, paĝoj 87–94 (1927). [https://web.archive.org/web/20090703210156/http://www.blackwellpublishing.com/mlj/newsearchres.asp?contenttype=AA&topic=Artificial%20Language&searchtype=adv Arkivita kopio] de la [http://www.blackwellpublishing.com/mlj/newsearchres.asp?contenttype=AA&topic=Artificial%20Language&searchtype=adv orginalo], la 3-an de julio 2009.</ref>. ''Noto'': la eksperimento estis organizita laŭ mendo de IALA (Internacia Helplingva Asocio) de profesoro E. Thorndike, direktoro de la psikologia sekcio de la instituto pri pedagogia esplorado ĉe Columbia University.
▲* '''[[1934-]]–[[1935,]]:''' ''Public High School'', publika mezgrada lernejo, en [[Novjorko]], [[Usono]], celis esplori la influon de la studo de Esperanto dum semestro por la posta studado de la franca kaj, paralele, la gepatra lingvo, la angla, dokumentita en la raporto Helen S. Eaton: "''An Experiment in Language Learning"''<ref>Helen S. EATON, [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1540-4781.1934.tb00505.x/abstract An Experiment in Language Learning], in The Modern Language Journal Volume 19, Issue 1, pages 1–4, October 1934, in The Modern Language Journal Volume 19, numero 1, paĝoj 1–4, oktobro 1934</ref>''.''
 
▲* '''[[1947]]-[[1951]],:''' ''County Grammar School'', [[Sheffield]], [[Unuiĝinta Reĝlando|Britio]] (ekde 1948 ankaŭ en [[Manchester]]): infano lernasfokusita pri malpli kapablaj lernantoj kiuj lernis tiom da E-oEsperanto dum 6 monatoj, kiom da franca lingvo dum 4 -ĝis 5 jaroj;. postPost iom da monatojlernado de E-oEsperanto oni akiras pli bonajn rezultojn en la lernado de aliaj lingvoj. Ĝi estis dokumentita i.a. en raporto de J. H. Halloran ([[lektoro]] en Pedagogio ĉe la Universitato de Sheffield): "''A four year experiment in Esperanto as an introduction to French''"<ref>(en) Halloran, J. H. HALLORAN (instruisto de pedagogio ĉe Universitato de Sheffield), 1952:"''A ‘Afour Four-Yearyear Experimentexperiment in Esperanto as an Introductionintroduction to French’,French''". inEn "British Journal of Educational Psychology", vol. 22, n. (3, 1952 (nov.), p. 200–204.</ref>.
▲* '''[[1948]]-[[1965]],:''' ''Egerton Park School'', [[Denton]], [[Manchester]] (Britio) celis pristudi ĉu la antaŭa studado de Esperanto fare de malpli intelekte talentemaj lernantoj faciligas la studadon de la franca lingvo. Dokumentis ĝin la lernejestro Norman Williams: "''Report on the teaching of Esperanto from 1948 to 1965''"<ref>Raporto: Norman WILLIAMS (didaktika estro) ''Report on the teaching of Esperanto from 1948 to 1965.'' - El konkludoj: Infano povas lerni tiom da Esperanto dum ĉirkaŭ 6 monatoj kiom da franca dum 3-4 jaroj. (...) se ĉiuj knaboj lernus Esperanton dum la unuaj 6–12 monatoj de kurso de franclingvo, kiu dauras 4–5 jaroj[n], ili gajnus multe sen perdi ion".</ref>.
 
▲* '''[[1958|1950]]-[[1963]],:''' mezlernejo deen [[Somero (urbo)|Somero]], [[Finnlando]]: sub kontrolo de la finna Ministerio pri Instruado oni eltrovis, ke post kurso de Esperanto la lernantoj povis atingi pli altan nivelon en la germana lingvo ol tiuj, kiuj lernis nur la germanan, eĉ post pli longa studado. Rezultiĝis inter alie ke la rapidaj rezultoj atingitaj en la lernado de Esperanto altigis la kuraĝon kaj la memfidon de la studentoj kaj ke la kapablo akcepti novajn manierojn por esprimi sin jam konsistigis helpon, subkonscie, por asimili novan lingvon. Dokumentitaj studoj:studo de J. Vilkki kaj V. Setälä en "''La eksperimenta instruado de Esperanto en la geknaba mezgrada lernejo de Somero (Suomio)''"<ref>J. VILKKI, V. SETÄLÄ, ''La eksperimenta instruado de Esperanto en la geknaba mezgrada lernejo de Somero (Suomio)''; V. SETÄLÄ, Vizito al la eksperimenta lernejo en Somero, Finnlando.</ref>.
▲* '''[[1962]]–[[1963]]:''' ''Universitato Eötvös Lorand'', Budapeŝto (Hungario) celis kompari la rezultojn akiritajn per la lernado de Esperanto kun tiuj akiritaj per la lernado de la rusa, angla kaj germana lingvoj en tri mezlernejaj klasoj. La konkludoj estis ke por la hungaraj infanoj, la koeficientoj de la rezulto, laŭ antaŭdifinitaj edukaj celoj, montriĝas jene: 30% por la rusa, 40% por la germana, 60% por la angla kaj 130% por Esperanto. "Tiaj indikoj perfekte konfirmas la komencajn observojn faritajn de prof. Barczi: en lernejaj lingvoinstruaj cirkonstancoj, Esperanto estas la sola fremda lingvo por kiu edukaj celoj povas esti plenumitaj." (Szerdahelyi, 1970, citita en Lobin, p. 39)<ref>[[István Szerdahelyi|István SZERDAHELYI]]: "La didaktika loko de la internacia lingvo en la sistemo de lernejaj studobjektoj"</ref><ref>(de) Günter LOBIN, ''Die Internacia Lingvo als Bildungskybernetisches Sprachmodell'', p. 59.</ref>. Konkludoj estis ke eblas ke la averaĝa lernatoj komprenu skriban kaj parolan Esperanton en 20 horoj pli bone ol ili povas kompreni la francan, germanan, italan aŭ hispanan post 100 horoj. Krome, 5 horoj da studado por lerni la germanan donas preskaŭ neniujn rezultojn kaj 5 horoj da studado de Esperanto sufiĉas por doni ĝeneralan ideon pri la gramatiko de la tuta lingvo. Ĝenerale, en tempolimo de 10 ĝis 100 horoj da studado, la rezultoj akiritaj en la studo de konstruita lingvo estas preskaŭ 5 ĝis 15 fojojn pli bonaj ol tiuj akiritaj post la studo de etna lingvo, laŭ la malfacileco de la lasta (Eaton, p. 6-7).  Por denaskaj anglalingvaj studentoj, la rezultoj de studado de la latina, germana aŭ franca lingvoj estas pli bonaj se la studado de tiuj lingvoj antaŭas tiun de planlingvo, kiel prepara enkonduko <ref>(Eatonen) Helen S. EATON, p[http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1540-4781.1934.tb00505.x/abstract ''An Experiment in Language Learning''], en: The Modern Language Journal Volume 19, Issue 1, paĝoj 27-30), oktobro 1934, </ref>.
 
▲* '''[[1970]]-[[1974]] -''': Eksperimento efektivigita de prof. István Szerdahelyi en [[Budapeŝto]], [[Hungario]]<ref name=":0">(eo) Sonnabend, G.H. (1979): ''Esperanto: lerneja eksperimento.'' Pisa: [[Edistudio]]</ref><ref>(eo) [[Renato Corsetti]] pri la eksperimento, en: [[Ilona Koutny]], "''Abunda Fonto.'' ''Memorlibro omagxe al prof. Istvan Szerdahelyi", eld. ProDruk & Steleto, Poznan, 2009., 407 paĝoj.''</ref><ref>(eo) Szerdahelyi, [https://www.ilei.info/pdf/Corsetti_SzI.pdf Frank kaj Springboard: kion komunan ili havas?], Kontribuo prezentita dum la Simpozio "La pedagogio de Esperanto antaŭ la defioj de interkultura komunikado", organizita en Krakovo, Pollando, la 23-an de julio 2009, de la Internacia Ligo de Instruistoj de Esperanto kaj la Fakultato de Interkulturaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz de Poznano.</ref>. Klaso de infanoj lernis unue Esperanton kaj poste, dispartiĝinte, lernis la rusan, la anglan, germanan aŭ francan. Liaj konstatoj estis, ke la rusan oni lernis je 25% pli sukcese ol se oni ne estis antaŭe lerninta Esperanton; la germanan je 30%, la anglan je 40% kaj la francan je 50%. Dokumentitaj studoj:
▲** Marta KOVÁCS, Internacia didaktika eksperimento kvinlanda; '''(ref?)'''
▲** Johano INGUSZ, Instruspertoj en esperantfakaj klasoj (en Hungario).'''(ref?)'''
▲** Günter LOBIN, ''Internacia Lingvo als Bildungskybernetisches Sprachmodell,'' p. 59.'''(ref?)'''
 
▲* '''[[1971]]–[[1974]]''': 22 klasoj deel kvar landoj ([[Italio]], [[Jugoslavio]], [[Hungario]] kaj [[Bulgario]]) kunordigita de [[Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj]] (ILEI) post kiam tiu rimarkis la rezultojn de aliaj esploroj'''<ref>Marta KOVÁCS, Internacia Didaktika Eksperimento Kvinlanda; Johano INGUSZ, Instruspertoj en esperantfakaj klasoj (en Hungario)</ref>'''<ref name=":2">(en) Prof. Renato Corsetti, Universitato de Romo, ‘La Sapienza’, novembro 2005: Field studies, in: ''The Rationale of the Springboard Project'', [https://web.archive.org/web/20111126153530/http://www.springboard2languages.org/documents/springboard_rationale.pdf arkivita] de la originalo pere de [[Wayback Machine|Waybak Maŝino]], [[Internet Archive]], la 22-an de februaro 2021.</ref>.
*'''[[1975]]–[[1977]]:''' eksperimento kun geknaboj kiuj renkontiĝis por instrua semajno<ref name=":0" />.
▲* '''[[1972]]–[[1973]]''': ''Scuola Elementare Dante'', Forlì, Italio (Ministerio de Edukado)<ref name=":2" />
 
▲* '''[[1975]]–[[1977|]]'''[[1977|:]] Internacia pedagogia eksperimento kun klaroj el 5 landoj ([[Belgio]] - [[Francio]] - [[Grekio]] - [[Germanio]] - [[Nederlando]]): 302 gelernantoj sekvis en siaj lokaj lernejoj kurson de Esperanto: 16 en Belgio, 45 en Francio, 90 en Grekio, 77 en (okcidenta) Germanio, kaj 74 en Nederlando. Dum fina semajno (1977) ili kuniĝis en [[Saint-Gérard|Saint- Gérard]] ([[Mettet]], Belgio) por kune sekvi kurson de Esperanto mem, sed ankaŭ kursojn en matematiko, geografio ("Eŭropo kaj Ni"), desegnado, kaj kune muziki kaj sporti en Esperanto. Tiu internacia eksperimento celis - montri la pli grandan instruefikecon kaj ekonomion de Esperanto-instruado kompare kun aliaj fremdaj lingvoj; - studi la influon de Esperanto sur plibonigita studado de la gepatra lingvo; - fari esplorojn pri la ebleco plibonigi legadajn kaj literumajn kapablojn ĉe infanoj, precipe tiuj, kiuj prezentas problemojn tiurilate; - esplori kiomgrade la lingva kompreno de Esperanto helpas al la infanoj pli facile lerni aliajn fremdajn lingvojn; - kiel Esperanto kontribuas al eŭropa edukado kaj humanisma internaciismo. Laŭ la opinio de la ne-esperantista belga ĝenerala inspektoro: "Esperanto estas la ĝusta baza lingvo por tiuj, kiuj planas studi aliajn fremdajn lingvojn." Pozitiva progreso estis farita en la evoluo al kompleta internaciigo. Cetere Esperanto montris sin taŭga instrumento por komuna reciproka kompreno kaj bonega veturilo por aliaj instruaj temoj. Dokumentita raporto de [[Helmut Sonnabend]] verkis dokumentitan raporton: "''Esperanto, lerneja eksperimento''" (<ref?) name=":0" />.
▲* '''[[1975]]-[[1983]]''': esploroj sub la gvido de prof.dr. H.Helmar Frank de la Instituto pri Kibernetika Pedagogio de la Universitato de [[Paderborn|Paderborn,]] [[Germanio]]; eksperimentoj laŭ la modelo de la Lingvo-Orientiga Instruado (LOI). Vidu pli malsupresupre: Lingvo-Orientiga Instruado (LOI) laŭ sciencaj esploroj en Paderborn, Germanio
▲* '''[[1983]]–[[1988]]:''' ''elementa lernejo 'Rocca''" en San Salvatore di Cogorno ([[Cogorno]], Italio)<ref>(en) ''Study'' ''International Language (known as Esperanto) Commission, Interministerial Decree April 29/October 5 1993'', Italia ministerio pri edukado, la 22-an de decembro 1993, [http://www.internacialingvo.org/public/study.pdf arkivita] la 25-an de februaro 2021</ref>: al gelernantoj inter 9 kaj 11-jaraĝaj (kiuj studis Esperanton), kaj gelernantoj inter 11 kaj14-jaraĝaj (kiuj studis la francan). Ĝi celis: - rapide provizi utilan instrumenton de lingva komunikado por tuja uzo (korespondado, internaciaj renkontiĝoj; - disponi pri facile komparebla modelo por pli efika instruado de la gepatra lingvo; - prepari praktikan bazon por posta studado de fremdaj lingvoj; - riĉigi la lernejan programon per pli vasta uzo de aliaj temoj. Laŭ la fina analizo, la infanoj spontanee interparolis pri diversaj temoj, ilia prononco estis ĝusta, ili foje renkontis gramatikajn kaj vortfaradajn erarojn, sed sen ĝeni la reciprokan komprenon. Komparante la rezultojn de la samaj studentoj en Esperanto kaj en la franca donis indikojn pri la lernoprocentoj por la du lingvoj. Komparinte la francajn ekzercojn de tiuj infanoj, kiuj antaŭe studis Esperanton, kun tiuj, kiuj ne ricevis tian preparan preparadon, montris indikojn pri la enkonduka valoro de la Internacia Lingvo. <ref>Dokumentita raporto de [[Elisabetta Vilisics Formaggio|Elisabetta FORMAGGIO]], Chiavari, Italio, "''Lerneja eksperimento pri lernfacileco kaj transfero en la fremdlingvoinstruado",'' </ref>.
▲* '''[[1993]]-[[1997]]''': en la ''lernejo Gaetano Salvemini'' de [[Torino]], [[Italio]], oni eksperimentis pri Esperanto kiel "lingvo propedeŭtika al la studado de fremdaj lingvoj en la bazlernejo". Partoprenas tri klasoj. En la dua kaj tria jaroj la lernantoj lernis elementan Esperanton kaj uzis ĝin por internacie komuniki kun aliaj lernejoj. En la kvara kaj kvina jaroj unu klaso transiris al la studado de la angla kaj alia al tiu de la franca. Ekde la lernojaro 1994/95 tia ĉi eksperimentado estas rajtigita de la itala Ministerio pri Publika Instruado. La evaluado konfirmas la propedeŭtikan efikon de Esperanto-instruado al italaj infanoj por pli bona kaj pli rapida posta lernado de la franca kaj de la angla.
▲* '''[[1994]]–[[1997|1997:]]''' Faculty of Education, Monash University, Victoria, Aŭstralio (Prof. Alan Bishop)<ref name=":2" />
* '''[[1994]]–[[2000]]''': projekto EKPAROLU ([[Melburno|Melbourne]], [[Aŭstralio|Australio]]) al gelernantoj inter 9 kaj 11-jaraĝaj (kiuj studis Esperanton), kaj gelernantoj inter 11 kaj14-jaraĝaj (kiuj studis la francan). De la resumo pri la projekto:
"''In 1994 the Government of the State of Victoria proposed that every primary school (6–12 yrs) should begin to teach at least one LOTE (Language other than English) for at least 2.5 hours per week... It was clear from Esperanto experiments in Europe that Esperanto helped learners make a good, quick start in learning their second European language. However no research had been done on whether the early learning of Esperanto helped with the later learning of East-Asian Languages. The situation unfolding in Victoria seemed to offer an ideal opportunity to do some research on that idea''."
 
▲* [[1994]]–[[2000]]: projekto EKPAROLU (Melbourne, Australio) al gelernantoj inter 9 kaj 11-jaraĝaj (kiuj studis Esperanton), kaj gelernantoj inter 11 kaj14-jaraĝaj (kiuj studis la francan). De la resumo pri la projekto: "''In 1994 the Government of the State of Victoria proposed that every primary school (6–12 yrs) should begin to teach at least one LOTE (Language other than English) for at least 2.5 hours per week... It was clear from Esperanto experiments in Europe that Esperanto helped learners make a good, quick start in learning their second European language. However no research had been done on whether the early learning of Esperanto helped with the later learning of East-Asian Languages. The situation unfolding in Victoria seemed to offer an ideal opportunity to do some research on that idea''." Ĝi celis esplori ĉu antaŭa studado de Esperanto helpus infanojn en la posta lernado de orientaziaj lingvoj (precipe la japanan). La konkludoj estis ke la Esperanto-lernantoj taksis la lernado de LOTE (''Language other than English -'' lingvo alia ol la angla) kaj ankaŭ la lernadon de Esperanton kiel unu el siaj plej ŝatataj fakoj. La atingo-nivelo de la lernantoj en Esperanto, taksita de la instruistoj (de 1 ĝis 5), estis impresa, ĉar 96% estis taksitaj 3,4 aŭ 5. Pri la motiviĝo de la lernantoj por LOTE-lernado, denove taksita de la instruistoj denove taksis ĝin de 1 ĝis 5, 86% de la lernantoj de Esperanto estis taksitaj 4 aŭ 5 kompare kun 55% de la neesperantistoj. Pri la parolkapablo de LOTE, neniu esperanta lernanto estis taksita malpli ol 3 en ĉi tiu kapablo.
 
== Referencoj ==
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Metodo_Paderborn"