Rusa carlando: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Vidu ankaŭ: Bolĉevikismo
Enkonduko reverkita
Linio 30:
| pereo =
}}
Vidu sub "[[Rusia Imperio|Rusa Imperio]]" por la ĉefa artikolo pri ĉi tiu temo.{{Historio de Rusio|faldebla=jes}}
 
'''Rusa carlandon''' aŭ '''Carisma Rusio''' ({{lang-ru|Московское Царство}}, ''Московия'' aŭ ''Русское царство'', transskribite: ''Russkoje zarstwo;'' oficiala nomo ekde 1654), foje ankaŭ nomata la rusa regno aŭ la moskovia regno (ruse: Царство Русское, transliterite: ''Tsarstvo Russkoje'') estis la nomo de la centralizita rusa ŝtato ekde la alpreno de la titolo de '[[caro]]' fare de [[Ivano la Terura|Ivano la Kvara de Rusio]] en [[1547]] ĝis la fondo en 1721 de la [[Rusia Imperio|Rusa Imperio]] fare de [[Petro la Granda]],.kiu proklamis la [[Rusia Imperio|Rusan Imperion]] (''Российская Империя'') en 1721 post kiam li transformis la carlandon en grandan eŭropan potencon kaj enkondukis profundajn reformojn post milita venko super Svedio kaj Pollando.
'''La rusa regno, aŭ la rusa regno, Rusujo''' ({{lang-ru|Царство Русское}}, {{lang-ru|Московское Царство}}, {{lang-ru|Московия}}) (oficiala nomo ekde 1654), ankaŭ la Moskva regno — la nomo de la rusa ŝtato inter 1547 kaj 1721.
 
''Oficala nomo: '''Русское царство''''', transskribite: ''Russkoje zarstwo'' estis la oficiala nomo de la rusa ŝtato inter 1547 kaj 1721. 1547, kiam Ivan IV. la [[caro]], estis kronita, kaj en 1721, kiam Peter I, la latina titolo de Imperiestro prenis kaj renomis sian landon [[Rusia Imperio|Rusa Imperio]] (ruse Российская империя - transskiribite: ''Rossijskaja Imperija'' ).
 
Carisma Rusio estis absoluta monarkio kaj estis tute regata de la caro sen iu parlamento .
 
En 1547 la suvereno de la tuta Rusio kaj la granda princo de Moskvo Ivan la 4-a la Terura estis kronita kiel caro kaj prenis la plenan titolon: Vjatskij, bulgaro kaj aliaj ", poste, post la konkeroj, al la titolo estis aldonita" Caro de Kazano, Caro de Astrahanano, Caro de Siberio "," kaj la reganto de ĉiuj Nordaj landoj. "
Linio 40 ⟶ 44:
La ideo kunigi rusajn landojn (inkluzive de tiuj, kiuj alvenis en la Granda Duklando de Litovio kaj Pollando post la mongola invado) kaj restarigi la malnovan rusan ŝtaton, estis spurita tra la tuta historio de la rusa ŝtato kaj estis heredita de la Rusia imperio.
 
== NomoTerminologio ==
Kiel skribas A. Hororoŝkeviĉ kaj A. Milnikov, la oficiala nomo de la lando post la geedziĝo al la regno de Ivan la Terura en 1547 fariĝis "rusa regno". En la titolo de la reĝo, la lando nomiĝis "Rus (s) іja" aŭ "Ros (s) іja". Komence la rusa reĝlando estis rigardata kiel konglomeraĵo de diversaj ŝtatoj, kies trono estis okupita de unu monarko kaj kiuj estis listigitaj en lia titolo. La Moskva princlando estis unu el ili, kune kun [[Novgoroda Respubliko]], Kazana ĥanujo, Astrahana ĥanujo kaj aliaj aneksitaj, iam sendependaj politikaj unuoj. Tial, en historiaj dokumentoj, ofte troviĝas la frazo "Moskva ŝtato de la rusa regno", ekzemple, en la Katedralo-Kodo de 1649. Precipe S.F. Platonov atentigis:
 
Linio 57 ⟶ 61:
Ivan la 4-a estis kronita kiel reĝo la 16-an de januaro 1547. Laŭ Skrinnikov, ĉi tiu evento okazis ĉefe pro internaj kialoj. La populareco de la suvereno rapide malpliiĝis, ĉar la komenco de lia regado estis markita de malhonoro kaj ekzekutoj. La akcepto de la reĝa titolo supozeble devintus levi la aŭtoritaton de la potenco de la monarko. En Eŭropo la sinteno al ĉi tiu evento estis ambigua. La polaj ambasadoroj postulis skribajn pravigojn por la akcepto fare de Ivan IV de la reĝa titolo. Responde, ili aŭdis la jenan klarigon de la rusaj mesaĝistoj: nun nia suvereno sole posedas la rusan landon, tial la metropolito kronis lin per la krono Monomaĥ (kiel rakontis Skrinnikov). Anglujo volonte agnoskis la novan titolon de Ivan kaj eĉ nomis lin "Imperiestro". En katolikaj landoj, rekono venis poste: en 1576, la imperiestro de la Sankta Romia Imperio Maksimiliano la 2-a agnoskis Ivanon kiel caron de la tuta Rusio.
 
En Okcidenta Eŭropo, en tiu epoko, kunekzistis la terminoj RusujoRusio kaj '''Moscovia'''. La esprimo "Rusio" estas disvastigita en Centra kaj Suda Eŭropo en la ŝtatoj, kiuj ricevis informojn per la Litova Litovio kaj la Regno de Pollando.
 
"Rossija" (Ruĝa Rusio, lat. Rossia Rossa) — suda kaj sudokcidenta Rusio;
Linio 94 ⟶ 98:
=== La regado de Boris Godunov ===
Post la morto de Ivano la 4-a la Terura, sekvis kelkaj jaroj de regado de lia filo Fjodor, por kiu reale regis la bojaro [[Boris Godunov]], kiu leviĝis per la geedzeco de sia fratino kun Fjodor. Kun la morto de Fedor, la Rurik-dinastio, kiu regis Rusion pli ol 700 jarojn, finiĝis. Onidiroj pri la savo de carido Dimitrij, filo de Ivan la Terura, akompanis la regadon de Godunov kaj varmigis la situacion en la lando. Malbonaj rikoltoj en la fruaj 1600-aj jaroj kaŭzis severan ekonomian kaj socian krizon.
 
== Bibliografio ==
 
* (germana) Martin Aust: ''Russland und Europa in der Epoche des Zarenreiches (1547–1917)'', in: ''Europäische Geschichte Online'', hrsg. vom Institut für Europäische Geschichte (Mainz), 2015, Zugriff am 15. März 2021 (pdf).
* (germana) Richard Pipes: ''Russland vor der Revolution. Staat und Gesellschaft im Zarenreich.'' C. H. Beck, München 1977, <nowiki>ISBN 3-406-06720-4</nowiki>.
{{projektoj}}
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[Historio de Rusio]]
*[[Rusia Imperio|Rusa Imperio]]
*[[Bolŝevikismo]]
*[[Listo de Regantoj de Rusio|Listo de regantoj de Rusio]]
 
{{projektoj}}
 
[[Kategorio:Moskva Regno| ]]