Vikipedio

Ekonomio de Argentino: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
(Rigardi ŝanĝojn inter stabila kaj nuna versioj)
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Rescuing 14 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8
Linio 31:
[[Dosiero:Buenos Aires Cityline at Night - Irargerich.jpg|thumb|right|385px|[[Puerto Madero]], kvartalo de [[Bonaero]], la urbo plej granda, loĝata kaj grava de la Suda Konuso, dua urbo plej etenda kaj loĝata de Sudameriko, urbo de «alfa klaso», kun São Paulo kaj Meksikurbo,<ref name=gawc>http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2010t.html</ref> kaj urbo plej vizitata de Sudameriko.<ref>http://america.infobae.com/notas/52348-Ciudad-de-Mexico-Buenos-Aires-y-San-Pablo-los-destinos-turisticos-favoritos</ref> Posedas krome la porpersonan enspezon plej altan de Latinameriko,<ref>https://archive.is/20120628221639/www.observatoriodegobierno.buenosaires.gob.ar/images/indicadores/2010/indicadorOtrasCiudades2010_Trabajo03.png</ref> kaj troviĝas inter la urboj kun plej alta vivkvalito de la mondoregiono, superita nur de Montevideo en la Suda Konuso.<ref name=clarin>http://edant.clarin.com/diario/2008/06/10/laciudad/h-01690686.htm</ref> Ĝi aperas kiel plej kompetenteca urbo de la tuta Latinameriko.<ref>http://www.emol.com/noticias/economia/2012/03/12/530391/santiago-ocupa-el-lugar-68-entre-las-120-ciudades-mas-competitivas-del-mundo.html</ref>]]
 
[[Dosiero:Exportaciones argentina - rubros - 2007.png|thumb|Argentina eksportado, 2007. La komplekso nafto-kemio-petrokemio-plastoj kunigas 21,9 % de la totala ekŝportado,<ref>http://www.mecon.gov.ar/peconomica/basehome/infoeco.html {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20150525061254/http://www.mecon.gov.ar/peconomica/basehome/infoeco.html |date=2015-05-25 }} Información económica, alirita la 22an de junio de 2008, marto de 2008, xls, Información económica, Ministerio de Economía y Finanzas Públicas (Argentino).</ref> dum la ekonomia ĉeno de [[sojo]]produktado kunigas 16 %, inter diversaj produktoj (semoj kaj fruktoj, oleo, faruno ktp.).<ref> http://www.senasa.gov.ar/estadistica.php# {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20080712011450/http://www.senasa.gov.ar/estadistica.php |date=2008-07-12 }} Estadísticasalirita la 22an de junio de 2008, 2008, xls, SENASA.</ref>]]
 
[[Dosiero:Bolsa de Comercio Rosario.jpg|thumb|[[Komercborso de Rosario]], [[provinco Santa Fe]].]]
Linio 40:
 
==Priskribo==
Argentino estas unu el ĉefaj eksportantoj de [[viando]] en la mondo, kaj ties produktado estis ofte agnoskita kiel tiu plej bonkvalita. Estas la unua monda produktanto de [[sunfloro]], [[matea herbo]], [[Citronujo|citronoj]], kaj sojoleo, dua de [[mielo]] kaj [[pomo]]j, la plej granda produktanto de [[tritiko]] kaj [[lano]]<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.wool.com/Grow.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2014-04-21 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20120505195811/http://www.wool.com/Grow.htm |arkivdato=2012-05-05 }}</ref> en Latinameriko,<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.argentinatradenet.gov.ar/sitio/supermercado/2.htm |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2014-04-21 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20121025215740/http://www.argentinatradenet.gov.ar/sitio/supermercado/2.htm |arkivdato=2012-10-25 }}</ref> inter aliaj produktaĵoj. Estas la plej granda produktanto de [[vino]] en Latinameriko, la kvina en la mondo, kaj la ĉefa produktanto de [[biodizeloleo]] tutmonde.<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.comercioyjusticia.com.ar/2010/11/09/argentina-se-consolida-como-primer-productor-mundial-de-biodiesel/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2014-04-21 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20130515234153/http://www.comercioyjusticia.com.ar/2010/11/09/argentina-se-consolida-como-primer-productor-mundial-de-biodiesel/ |arkivdato=2013-05-15 }}</ref> Ankaŭ la produktado de [[tergaso]] kaj nafto gravas. La kuŝejo Aguilar, en la [[provinco Jujuy]], estas la plej granda koncentro de mineraloj de [[plumbo]] kaj [[zinko]] de Sudameriko, kaj tiu de Bajo de la Alumbrera en la [[provinco Katamarko]], estas unu el la plej grandaj kuŝejoj por elfosado de [[oro]] kaj [[kupro]] en Latinameriok, tiele ke Argentino estas la dektria plej granda produktanto de oro de la mondo.<ref>http://www.bgs.ac.uk/mineralsuk/statistics/worldArchive.html</ref> Posedas la trian plej grandan gasrezervejon de la planedo.<ref>http://negocios.iprofesional.com/notas/134666-Argentina-riqueza-eterna-reservas-de-gas-para-ms-de-500-aos-posicionan-al-pas-como-un-jugador-estratgico-mundial{{404|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Argentino estas la eplj granda produktanto de [[programaro]] de la regiono kaj okupas la duan rangon en Sudameriko pri fabrikado de aŭteroj, post Brazilo.
 
La argentina ekonomio profitas el granda riĉo kaj vario de [[krudmaterialo]]j, el loĝantaro kun bona nivelo de [[eduko|edukiteco]], el gravaj sistemo de agrikulturo kaj bazo de [[industrio]], kiu eĉ ixgis la plej disvolvigita de [[Latinameriko]] kaj unu el la dek plej grandaj de la mondo, sed kiu montris ian bremsadon relative, el la lasta kvarono de la 20a jarcento.
 
Laŭ la lastaj informoj de la [[Internacia Monfonduso]], la [[Malneta enlanda produkto|MEP]] en 2012 estis de 474&nbsp;812&nbsp;milionoj de [[usona dolaro|dolaroj]] je normala prezo, nome en la rango 24a laŭ ties MEP konvertita al dolaroj, dum la MEP je pareco de la akira povo estis de 756&nbsp;226&nbsp;milionoj de [[usona dolaro|dolaroj]], okupante la 21an lokon.
La porpersona MEP en PAP (pareco de la akira povo) estis de &nbsp;18&nbsp;319 [[usona dolaro|dolaroj]]. La sendungeco en la unua jarkvarono de 2012 estis de 7,1 %.<ref>[http://noticias.terra.com.ar/sociedad/desempleo-cae-a-71-en-argentina-en-primer-trimestre-de-2012-oficial,faff2c53d9167310VgnVCM10000098cceb0aRCRD.html «Desempleo cae a 7,1 % en Argentina en primer trimestre de 2012 (oficiala)»] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140704160151/http://noticias.terra.com.ar/sociedad/desempleo-cae-a-71-en-argentina-en-primer-trimestre-de-2012-oficial,faff2c53d9167310VgnVCM10000098cceb0aRCRD.html |date=2014-07-04 }}, ''Noticias Terra'', 18a de majo de 2012.</ref>
 
Laŭ la informoj de la [[IMF]] por 2012, la [[Malneta enlanda produkto|MEP]] konsiderita laŭ terminoj de pareco de la akira povo atingis 756&nbsp;226&nbsp;milionojn de dolaroj, rezulte, ke Argentino estas la tria potenco ekonomia de [[Latinameriko]], superita nur de [[Brazilo]] kaj [[Meksiko]]. Dume la porpersona MEP mezurita laŭ pareco de la akira povo de &nbsp;18&nbsp;319 [[usona dolaro|usonaj dolaroj]], estas la plej alta de [[Latinameriko]].<ref>http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=66&pr.y=8&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C446%2C914%2C666%2C612%2C668%2C614%2C672%2C311%2C946%2C213%2C137%2C911%2C962%2C193%2C674%2C122%2C676%2C912%2C548%2C313%2C556%2C419%2C678%2C513%2C181%2C316%2C682%2C913%2C684%2C124%2C273%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C624%2C449%2C626%2C564%2C628%2C283%2C228%2C853%2C924%2C288%2C233%2C293%2C632%2C566%2C636%2C964%2C634%2C182%2C238%2C453%2C662%2C968%2C960%2C922%2C423%2C714%2C935%2C862%2C128%2C135%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C733%2C132%2C184%2C646%2C524%2C648%2C361%2C915%2C362%2C134%2C364%2C652%2C732%2C174%2C366%2C328%2C734%2C258%2C144%2C656%2C146%2C654%2C463%2C336%2C528%2C263%2C923%2C268%2C738%2C532%2C578%2C944%2C537%2C176%2C742%2C534%2C866%2C536%2C369%2C429%2C744%2C433%2C186%2C178%2C925%2C436%2C869%2C136%2C746%2C343%2C926%2C158%2C466%2C439%2C112%2C916%2C111%2C664%2C298%2C826%2C927%2C542%2C846%2C967%2C299%2C443%2C582%2C917%2C474%2C544%2C754%2C941%2C698&s=PPPPC&grp=0&a=</ref>
 
Laŭ la registro de 2008, la [[eksportado]] pasis de 70&nbsp;589 al 56&nbsp;060&nbsp;milionoj de dolaroj en 2009. Dum la [[importado]] descendis el 57&nbsp;413 al 35&nbsp;214&nbsp;milionoj de dolaroj en la sama periodo.<ref>[http://www.indec.mecon.ar/nuevaweb/cuadros/19/expserietenden.xls «Exportaciones 2009»] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20091114083902/http://www.indec.mecon.ar/nuevaweb/cuadros/19/expserietenden.xls |date=2009-11-14 }}, arkivo Excel en la retejo de la INDEC.<br />[http://www.indec.mecon.ar/nuevaweb/cuadros/19/impserietenden.xls «Importaciones 2009»], arkivo Excel en la retejo de la INDEC.</ref> [[Mercosur]] pluestas la ĉefa komerca partnero, al kiu oni sendis 23 % de la enŝipigaĵoj kaj ekde oni akirik 16 % de la importado.<ref>[http://www.clarin.com/diario/2009/01/28/um/m-01848243.htm «El Mercosur continúa siendo el principal socio comercial], hacia donde se envió el 23 % de los embarques y desde donde se adquirieron el 16 % de las importaciones», ''Clarín'', 28a de januaro de 2009. Konsultita la [[27an de aŭgusto]] de 2009.</ref>
 
La lando plutenas [[ekstera ŝuldo|eksteran ŝuldon]] de proksimume 120&nbsp;000&nbsp;milionoj de dolaroj (2009), ekvivale al 38,7 % de la MEP. La kvanto de tiu ŝuldo rilatas ĉefe al agado realigita dum la [[Proceso de Reorganización Nacional|lasta militista diktaturo]] (1976-1983),<ref> Sentencia del Juez Jorge Ballesteros en el juicio "Olmos, Alejandro c/ Martinez de Hoz y otros s/ Defraudación", de la 13a de junio de 2000]</ref> periodo kiam la ŝuldo kreskis 364&nbsp;%, kaj al amasaj eksteraj pruntaĵoj faritaj dum la du sinsekvaj regadoj fare de [[Carlos Menem]], pro la politiko de ''malmultekosta dolaro'' fare de la Leĝo pri Konverteblo de la [[aŭstralo]].<ref>Federico Martín Maglio (2002), ''Evolución de la deuda externa argentina. Período 1966 a 2001'', [http://www.fmmeducacion.com.ar Retejo de la profesoro Federico Martín Maglio].</ref><ref>Kulfas, Matías; Schorr, Martín (2003). ''[httphttps://web.archive.org/web/20040521152309/http://www.fundacionosde.com.ar/fundacion_osde/pdf/biblioteca/La%20deuda%20externa%20Argentina.pdf La deuda externa argentina. Diagnóstico y lineamientos propositivos para su reestructuración]'', Buenos Aires: Fundación OSDE-CIEPP</ref> En tiu lasta periodo la kresko de la ŝuldo estis de 123 %. La rilato inter la MEP kaj la ekstera ŝuldo atingis krizan punkton en januaro de 2002 kiam ĝi estis la 190 % de la MEP. Ekde tiam kombino de reduktado de la ŝuldo, moderado en pruntopreno kaj konsiderinda pliigo de la MEP, reduktis la eksteran ŝuldon al malmulte malpli ol 41,5 % de la MEP (2012).<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.diariobae.com/diario/2012/11/19/20469-la-deuda-publica-es-la-mas-baja-respecto-del-pbi-en-los-ultimos-diez-anos.html |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2014-04-21 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20130125232223/http://www.diariobae.com/diario/2012/11/19/20469-la-deuda-publica-es-la-mas-baja-respecto-del-pbi-en-los-ultimos-diez-anos.html |arkivdato=2013-01-25 }}</ref><ref>Ministerio de Economía. Serie histórica correspondiente al PBI y la deuda externa.</ref>
 
La [[imposta premo]] situiĝis en 2012 en la 36,9&nbsp;%<ref>http://www.cronista.com/economiapolitica/La-presion-tributaria-volvio-a-aumentar-y-llego-al-record-historico-de-369-del-PBI-20120810-0086.html</ref> super tiu de [[Brazilo]] (32,4 %) a<ref>http://www.elobservador.com.uy/noticia/237647/presion-tributaria-uruguaya-es-la-tercera-mas-alta-de-la-region/</ref> kaj proksima al niveloj de [[Eŭropo]] (38&nbsp;%), kaj tiu pliiĝis konsiderinde el 16,7&nbsp;% kiu registriĝis en la periodo [[1997]]-2002. La imposta strukturo baziĝas ĉefe sur la [[aldonvalora imposto]] (AVI aŭ IVA) kiu kontribuas per 31&nbsp;% al la totalo, kvankam ties relativa gravo malpliiĝis rilate al la averaĝo de 1997-2002, kiam estis de 39&nbsp;%, pro pliigo de la kontribuo de la [[enspezimposto]], kiu pasis de 19&nbsp;% al 21&nbsp;% kaj ĉfe pro elprenoj al eksportado kiu pasis de 1&nbsp;% al 10&nbsp;%.<ref>Ministerio de Economía. Informe Trimestral Nº 67, "Finanzas Públicas", 2008.</ref>
Linio 63:
 
Argentino formas parton de la regiona bloko konata kiel [[Mercosur]], integrita de Argentino, [[Brazilo]], [[Paragvajo]] [[Urugvajo]] kaj [[Venezuelo]]. Tiu bloko konstituas la plej grandan produktanton de nutraĵoj de la mondo, ĝi havas MEP de 3 300 000 milionojn de dolaroj, kio reprezentas la 82,3 % de la totala MEP de la tuta Sudameriko kaj ĝuas el pli ol 270&nbsp;milionoj da loĝantoj (preskaŭ la 70 % de Sudameriko), kio igas ĝin la plej granda, plej loĝata, ekonomie plej pova kaj plej integrita bloko de [[Latinameriko]].<ref>Lantos, Nicolás. [http://www.pagina12.com.ar/diario/elpais/1-200024-2012-08-01.html «El nacimiento de “la quinta potencia mundial”»], ''Página/12'', 1a de aŭgusto de 2012.</ref><ref>Armendariz, Alberto. [http://www.lanacion.com.ar/1495127-venezuela-ingreso-en-el-mercosur-para-aportar-un-pilar-energetico «Venezuela ingresó en el Mercosur para aportar un pilar energético»], ''La Nación'', 1 de agosto de 2012.</ref>
Kiel konsekvenco de la grando de la ekonomia bloko Mercosur, la komercaj rilatoj inter Argentino kaj Brazilo pliiĝis ĝis iĝis de unua gravo por ambaŭ landoj. Argentino kaj Brazilo estas la du plej grandaj, influaj kaj ekonomie plej povaj partneroj de la bloko,<ref>[http://www.rnw.nl/espanol/article/mercosur-decide-sin-paraguay «Mercosur decide sin Paraguay»] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20131203085103/http://www.rnw.nl/espanol/article/mercosur-decide-sin-paraguay |date=2013-12-03 }}, ''RNW''.</ref> kaj ekde la kreado de Mercosur okazis nombaj konfliktoj inter ambaŭ sudamerikaj potencoj:<ref>[http://www.ieco.clarin.com/economia/comercial-Brasil-Argentina-complico-Mercosur_0_734326603.html «Brasil-Argentina complicó Mercosur»] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160315180022/http://www.ieco.clarin.com/economia/comercial-Brasil-Argentina-complico-Mercosur_0_734326603.html |date=2016-03-15 }}, ''Clarín''.</ref><ref>[http://www.iadb.org/intal/intalcdi/integracion_latinoamericana/documentos/186-Estudios_1.pdf «Integración latinoamericana»] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160409062603/http://www19.iadb.org/intal/intalcdi/integracion_latinoamericana/documentos/186-Estudios_1.pdf |date=2016-04-09 }}, dokumentoj IADB.</ref> la [[komerca bilanco]] inter ambaŭ landoj ekdeficitiĝis por Argentino ekde junio de 2003, kio iĝis tialo por priokupado por entreprenistoj kaj funkciuloj tiulande.<ref>[http://www.clarin.com/diario/2006/05/08/elpais/p-01301.htm «Crece el déficit comercial con Brasil»], ''Clarín'', 8a de majo de 2006; [http://www.lanacion.com.ar/nota.asp?nota_id=998739 "Gestiones para equilibrar la balanza comercial entre la Argentina y Brasil"], ''La Nación'', 26a de marto de 2008.</ref> Tiu deficito estis mallonge ŝanĝita en majo de 2009, kaj denove ŝanĝita en 2012 kiam ĝi atingis favora saldo rilate al Brazilo.<ref>http://www.lacapital.com.ar/economia/Comercio-luego-de-tres-aos-hubo-superavit-con-Brasil-20121102-0008.html</ref> En 2006, la registaroj de Argentino kaj Brazilo subskribis serion de duflankaj interkonsentoj, inter kiuj troviĝas klaŭzo de konkurenca adaptado kaj la interkonsentoj rilataj al komercaj interŝanĝoj de la sektoro de aŭtomotoroj. La celo de ambaŭ interkonsentoj estas malpliigi la malsimetriojn en la bloko.<ref>http://www.mercosurabc.com.ar/nota.asp?IdNota=642&IdSeccion=11 {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070927141529/http://www.mercosurabc.com.ar/nota.asp?IdNota=642&IdSeccion=11 |date=2007-09-27 }} El Acuerdo entre Argentina y Brasil, alirita la 22an de junio de 2008, Graciela Baquero, 3a de februaro de 2006, Mercosur ABC.</ref> Tiuj malsimetrioj estis tialo de plendo de la plej malgrandaj landoj kiaj Urugvajo kaj Paragvajo, kiuj suferas malavantaĝon antaŭ la ekonomie plej grandaj partneroj, nome Argentino kaj Brazilo, kaj ili kritikis la faktan aŭtoritaton kiun ili faras lastatempe super la bloko.<ref>http://www.eldia.com.ar/edis/20120629/franco-minimiza-suspension-se-termino-tutelaje-argentina-brasil-20120629202310.htm</ref> La oficiala monunuo de Argentino ekde [[1992]] estas la [[Nova argentina peso|Peso]] ($).
 
[[Dosiero:Economía Argentina PIB.png|thumb|center|790px|Ekonomio de Argentino laŭ la [[IMF]] (1980-2011)<ref name="PIB_1980-2016">http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?sy=1980&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=213&s=NGDPD%2CPPPGDP&grp=0&a=&pr.x=67&pr.y=14 Valuation of country GDP, alirita la 29an de julio de 2011, [[IMF]], aprilo de 2011, angla, PIB PPA y Nominal, trayectoria 1980-2016.</ref>; helblue la MEP, viole la MEP laŭ PAP (pareco de la akira povo).]]
Linio 80:
* CIA World Factbook.
* Joost Teunissen, Jan; kaj Age Akkerman (eldonistoj): The crisis that was not prevented: lessons for Argentina, the IMF, and globalisation. (libro, en pdf). Fondad, 2003.[http://www.fondad.org/publications/argentina/contents.htm]
* Palast, Greg: «Who shot Argentina? The finger prints on the smoking gun read IMF»[http://www.gregpalast.com/detail.cfm?artid=96&row=2 {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20060906004010/http://www.gregpalast.com/detail.cfm?artid=96&row=2 |date=2006-09-06 }} (kiu pafmortigis Argentinon? La fingraj ŝpuroj ĉe la ĵus pafita revolvero diras IMF). Londono: The Guardian, 2001.
* Rapoport, Mario (2005): Historia económica, política y social de la Argentina (1880-2003). Buenos Aires: Ariel, 2005. ISBN 950-9122-95-5.
 
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Ekonomio_de_Argentino"