Kiel registrite je 13:50, 13 aŭg. 2021 redakti InternetArchiveBot (diskuto \| kontribuoj) 105 474 redaktoj Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 08:41, 4 sep. 2021 redakti malfari Alifono (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj, Kontrolantoj 20 362 redaktoj eNeniu resumo de redakto Etikedo: Vida redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 17: \|vikipedio=yi }} La '''jida''' aŭ '''jidiŝa lingvo''' (~~{{lang-yi\|~~jidiŝe: '''ייִדיש~~\|ligilo=ne}}~~''' [jidiŝ]), aŭ '''judgermana lingvo~~''' aŭ '''Jido~~''', ankaŭ la '''novjuda lingvo''' en traduko de ruslingva verko de [[L. L. Zamenhof\|L.L. Zamenhof]]~~a verko~~<ref>{{citaĵo el la reto\|titolo=Provo de Gramatiko de Novjuda Lingvo\|url=http://www.autodidactproject.org/esperanto2010/zamenhof-yiddish1.html}}</ref>, estas lingvo de la [[aŝkenazoj]], kiuj estas [[judoj]] venintaj el [[Germanio]] kaj ~~vivintaj~~vivantaj en orienta kaj meza Eŭropo. Laŭtipe, ĝi estas ~~germana~~germanida lingvo ~~(mezgermana dialekto)~~; tamen, multaj judgermanaj vortoj venis el la [[hebrea lingvo\|hebrea]] kaj [[slava lingvaro\|slavaj lingvoj]]. La radiko ''jid-'' devenas de la judgermana vorto ''jid'' (judo). == Literoj == {{ĉefartikolo\|Jida ortografio}} Jido uzas adaptaĵon de la [[hebrea alfabeto]]. ==== Judgermanaj literoj kompare kun la hebreaj ==== {\| class="wikitable" align=center \|- align=center Linio 345: \|} ==== Unuopaj literoj ==== {\| class="wikitable" style="text-align:center;" \|- Linio 404: \|} ==== Literkombinoj ==== {\| class="wikitable" style="text-align:center;" \|- Linio 427: \| style="font-size:200%" \| טש \|\| tes-ŝin \|\| tsh \|\| ч \|\| [tʃ] \|\| ĉ \|} ==== Literoj uzataj por transskribi hebreaĵojn ==== {\| class="wikitable" style="text-align:center;" \|- Linio 461: [[L. L. Zamenhof]] bone scipovis la judgermanan lingvon, kiun li uzis infanaĝe, tre verŝajne parolante kun sia patrino. Li publikigis [http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=678 gramatikon de Jido] (ISBN 951-9005-48-X). == ~~Jidiŝujo~~Jidlando == Jidiŝujo aŭ Jidlando — en la angla ''Jiddishland'' signas la regionojn en kiuj estis parolata la [[jida]] — aŭ judgermana — lingvo. En tio la nocio estas komparebla al nia [[Esperantujo]]. La judgermana lingvo estis parolata en Germanio - de kie ĝi devenas -, krome ĉefe en [[Ĉeĥio]], [[Pollando]], la baltaj landoj [[Estonio]], [[Latvio]] kaj [[Litovio]], en [[Ukrainio]], [[Belarusio]] kaj [[Rusio]], de la tie loĝantaj [[judo]]j. Ĝi estis, ĝis la [[dua mondmilito]] kaj la ekstermado de la judoj fare de la germanaj [[nazio]]j kaj ties surlokaj helpantoj, la ĉefa lingvo de la judoj mondvaste.[[Dosiero:Emblem of the Byelorussian SSR (1937-1938).svg\|eta\|Blazono de [[Belorusa Soveta Socialisma Respubliko\|Belorusa SSR]] (varianto de la jaroj 1926-1937) kun slogano surskribita en kvar lingvoj: belorusa, pola, rusa kaj judgermana]] == La judgermana lingvo kiel ŝtata lingvo ==▼ ▲== La judgermana lingvo kiel ŝtata == Dum la jaroj 1920-aj Jido estis unu el oficialaj lingvoj de [[Belorusa Soveta Socialisma Respubliko]]. Iam eĉ slogano "Proletarioj de ĉiuj landoj, unuiĝu!" estis surskribita sur blazono de ĉi tia ŝtato judgermane, same kiel beloruse, pole, ruse — aliaj oficialaj lingvoj de ĉi tia ŝtato. [[Dosiero:Emblem of the Byelorussian SSR (1937-1938).svg\|eta\|Blazono de [[Belorusa Soveta Socialisma Respubliko\|Belorusa SSR]] (varianto de la jaroj 1926-1937) kun slogano surskribita en kvar lingvoj: belorusa, pola, rusa kaj judgermana]] Same ĝi estis ŝtata en [[Ukraina Popola Respubliko]] en la jaro 1917. == Famaj aŭtoroj verkintaj judgermane == {{InterWiki\|code=yi\|lingvo=judgermana}}[[Isaac Bashevis Singer]], [[Premio Nobel de Literaturo\|Nobel-premiito pri literaturo]]. * [[Isaac Bashevis Singer]], [[Premio Nobel de Literaturo\|Nobel-premiito pri literaturo]]. * [[Ŝolom Alejĥem]] * [[I. L. Perec]]▼ * [[Mendele Mojĥer Sforim]] ▲* [[I. L. Perec]] == Pri la esperantaj nomoj == Estas hezito pri la esperanta nomo de la lingvo. Formale la nomo '''judgermana lingvo''' estas tre bona: ĝi klare priskribas sian signifon kaj estas ĝuste formita laŭ la reguloj de la esperanta gramatiko. Tamen ial ĝi estas malpli ofte uzata de la koncernuloj, kiuj preferas diri ''~~Jido~~Jidiŝ'' aŭ ''la jida lingvo''. La termino '''jida lingvo''' estas iom pli ofte uzata, kvankam logike ĝi estas difekta. Ĝi estas formita laŭ la supraĵa analogio kun ''la franca lingvo, la rusa lingvo'' ktp; tamen tiuj lastaj implicas la interpreton ''la lingvo de la francoj, la lingvo de la rusoj'' ktp; la lingva nomepiteto estas [[rilatiga adjektivo]], derivita de sunstantiva radiko. La analogio do postulas, ke ''la jida lingvo'' estu ''la lingvo de la jidoj''. Kio do estu tiuj ''jidoj'' ? Judgermane ''jid'' estas [[judo]] ĝenerale, ne speciale [[aŝkenazo]]; ~~ekz-e~~ekzemple tia estas la persiano [[Purimo\|Mordeĥajo]]: [[Dosiero:a_jid_Mordehxaj.png\|center\|eta\|550px\|iz geven ''a jid'' in der hojptŝtot ŝuŝan mit’n nomen mordĥaj<br/>En la kastelurbo Ŝuŝan estis ''judo'', kies nomo estis Mordeĥaj<br/> ([http://yiddish.haifa.ac.il/texts/yehoyesh/rev2004/ester.pdf El «Ester» 2:5 en la judgermana])]]

Jido (lingvo): Malsamoj inter versioj