Matematika modelo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Thijs!bot (diskuto | kontribuoj)
e robot Modifying: pl:Modelowanie matematyczne
ekkorektado
Linio 2:
:''(Tononomo, Noto, Noti): La (termo, membro, flanko, termino) ''modelo'' havas malsama signifo en [[modela teorio]], branĉo de [[matematika logiko]].''
 
'''matematikaMatematika modelo''' estas [[Modelo (abstrakto)|abstrakta modelo]] (tiu, ke, kiu) uzas [[Matematiko|matematika]] lingvo alpor priskribi la kondutokonduton de [[sistemo]]. Matematikaj m[[Matematika modelo|odeloj]]modeloj estas uzitauzitaj aparte en la [[Naturscienco|natursciencoj]] kaj [[Inĝenierarto|inĝenieradaj]] disciplinoj (kiel [[fiziko]], [[biologio]], kaj elektra inĝenierado) sed ankaŭ en la socia scienco (kiel [[Ekonomiko|ekonomio]], [[sociologio]] kaj [[politika scienco]]);. [[Fizikisto|(fizikistoj, fizikistas)]], [[Inĝeniero|(inĝenieroj, inĝenieras)]], [[Komputiko|komputilokomputilaj (sciencistoj, sciencistas)]], kaj _economists_ekonomistoj uziuzas matematikajmatematikajn modelojmodelojn plej (mult)amplekse.
 
==Ekzemploj de matematikaj modeloj==
* ''Loĝantara Kresko''. Simpla (kvankam aproksimiaproksima) modelo de loĝantara kresko estas la _Malthusian_ kreska modelo. La preferata loĝantara kreska modelo estas la [[logistika funkcio]].
* ''Modelo de partiklo en potenciala kampo''. En ĉi tiu modelo ni konsideru partiklon kiel punkton de maso ''m'' kiu priskribas trajektorion, kiu estas modelita per funkcio ''x'': '''R''' &rarr; '''R'''<sup>3</sup> donanta ĝian koordinatojn en spaco kiel funkcion de l'la tempo. La potenciala kampo estas donita per funkcio ''V'':'''R'''<sup>3</sup> &rarr; '''R''' kaj la trajektorio estas solvaĵo de la [[diferenciala ekvacio]]
::<math> m \frac{d^2}{dt^2} x(t) = - \operatorname{grad} V(x(t)). </math>
:Notu, ke ĉi tiu modelo alprenas la partiklon masa punkto, kiu estas certe sciata esti malvera en multaj okazoj. Ni ekzemple (ne ?) uzu tiun ĉi modelon, por priskribi planedan moviĝon.
 
* ''Modelo de racionala konduto por konsumanto''. En ĉi tiu modelo ni alprenis konsumanton (vizaĝoj, edroj, vizaĝas, edras) elekto de ''n'' varoj markitaj per 1,2,...,''n'', ĉiu kun merkata prezo ''p''<sub>1</sub>, ''p''<sub>2</sub>,..., ''p''<sub>''n''</sub>. La konsumanto estas alprenita al havi ''kardinalo'' utileca funkcio ''U'' (kardinalo en la (senso, senco) (tiu, ke, kiu) ĝi asignas cifereca (valoroj, valoras) al utilecoj), dependanta sur la kvantoj de varoj ''x''<sub>1</sub>, ''x''<sub>2</sub>,..., ''x''<sub>''n''</sub> konsumis. La modelo plui alprenas (tiu, ke, kiu) la konsumanto havas (buĝeto, budĝeto) ''M'' kiu ŝi uzas al aĉeti vektoro ''x''<sub>1</sub>, ''x''<sub>2</sub>,..., ''x''<sub>''n''</sub> en tia vojo rilate maksimumigi ''U''(''x''<sub>1</sub>, ''x''<sub>2</sub>,..., ''x''<sub>''n''</sub>). La problemo de (racionala, racionalo) konduto en ĉi tiu modelo tiam iĝas unu de limigita maksimumigo, tio estas maksimumigi
Linio 60:
Komuna (maniero, proksimiĝi, proksimiĝo) estas al fendi la (mezuris, kriteriita) datumoj enen du (partoj, partas); (trejnado, trajnanta, obeiganta, vagonaranta, baskanta, trejnanta, dresanta) datumoj kaj kontrolaj datumoj. La (trejnado, trajnanta, obeiganta, vagonaranta, baskanta, trejnanta, dresanta) datumoj estas kutima ''trajno'' la modelo, tio estas, al taksi la modelo (parametroj, parametras) (vidi pli supre). La kontrolaj datumoj estas kutima pritaksi modelo (seanco, rendimento). Alprenanta (tiu, ke, kiu) la (trejnado, trajnanta, obeiganta, vagonaranta, baskanta, trejnanta, dresanta) datumoj kaj kontrolaj datumoj estas ne la sama, ni povas alpreni (tiu, ke, kiu) se la modelo priskribas la kontrolaj datumoj bone, tiam la modelo priskribas la (reala, reela) sistemo bone.
 
Tamen, ĉi tiu ankoraŭ lasas la ''ekstrapolaekstrapolan demandodemandon'' (malfermi, malfermita)malfermitan. Kiel bone farastiu ĉi tiu modelo priskribija (eventoj,priskribas eventas)eventojn ekster la (mezuris, kriteriita)mezuritaj datumoj? Konsideri denove [[Newton]]-aan klasikaklasikan mekaniko-modelomodelon. Neŭtono faritafaris lia (mezuroj,liajn mezuras)mezurojn sen plibonigita aparataro, (do, tiel) li povis ne mezuri propraĵoj de (partikloj, partiklas) vojaĝantavojaĝantaj je rapidoj proksime al la [[lumrapideco]]. Ankaŭ, li faritaja ne mezurimezuris la (delokigoj, delokigas)delokigojn de (molekuloj, molekulas) kaj alia malgrandamalgrandaj (partikloj, partiklas), sed _macro_ (partikloj, partiklas) nur. Ĝi estas tiam ne surprizanta (tiu, ke, kiu) lia modelo ne (eksterpolieksterpolas, ekstrapoliekstrapolas) bone enen ĉi tiuj domajnoj, (ebena, para, eĉ) kvankam lia modelo estas sufiĉe sufiĉa por ordinara viva fiziko.
 
==Vidu ankaŭ jenon:==
*[[Modelo (abstrakto)|Modelo]]
*[[Simulado]]
*[[Komputila simulado]]
*Biologie[[Biologio-kuraĝigita komputanta]]
*[[Modelo (ekonomio)]]
*[[Matematikaj modeloj en fiziko]]
 
==Ekstera (ligoj, ligas)ligiloj==
;* [[Programaro]]
[http://www.coin-or.org Komputa _INfrastructure_ por (Operacioj, Operacias) Esplori] &mdash; Malfermita kodo _OR_ kodo.