Homo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Sj1mor (diskuto | kontribuoj) eNeniu resumo de redakto |
Sj1mor (diskuto | kontribuoj) Matematiko, Filozofio kaj Scienco Etikedoj: Vida redakto Disambiguation links |
||
Linio 164:
Paralele, la homo estas la nura bestospeco kiu dediĉas siajn tempon kaj energion al io ŝajne neutila el pure praktika vidpunkto. La arto estas unu de la manifestigoj de la homa kreivo, sed temas pri malplena kaj neutila manifestigo ekde la vidpunkto de la survivado. Tamen se tiu arta aktiveco estas dekomence neprofita, vere ĝi estas agado per kiu la ''Homo sapiens'' disvolvigis sian kulturon, unuemon kaj forton kiel homa komunumo.
=== Perforto kaj Milito ===
[[Dosiero:Nagasakibomb.jpg|eta|La [[atombombo]] sur [[Atoma bombado de Hiroŝima kaj Nagasaki|Nagasako]] mortigis almenaŭ 39 000 homojn]]{{Ĉefartikolo|Perforto|Milito |Genocido}}
=== Matematiko, Filozofio kaj Scienco ===
[[Matematiko]] evoluis el [[nombrado]], [[Kalkulo|kalkulado]], [[Mezuro|mezurado]] kaj esplorado de [[Geometria figuro|geometriaj figuroj]], kaj ĝia celo estis konstrui ĉiam pli abstraktajn kaj ĝeneralajn ĝeneraligojn, kiel [[Nombro|nombrojn]] de malsamaj specoj. Antikvaj agrikulturaj kulturoj, kiel ekzemple la kulturoj de Ŝumero kaj [[antikva Egiptio]], uzis matematikon antaŭ pli ol 5 000 jaroj por spuri la [[Sezono|sezonojn]], [[Desegnaĵo|desegni]] grandegajn strukturojn kaj fari [[Imposto|impostajn]] kaj komercajn kalkulojn. En la sama tempo, filozofio evoluis en [[Kritiko|kritikan]] studon de bazaj konceptoj en homa [[konscio]], kiel ekzemple [[ekzisto]], realeco, [[logiko]], kaj [[kaŭzeco]]. Logiko, kiu disvolviĝis ĉefe en [[antikva Grekio]], estas orda metodo de konkludo el ekzistanta scio per [[Indukto (matematiko)|indukto]] kaj [[dedukto]].
Ĝis modernaj tempoj ekzistis neniu klara distingo inter scienco kaj [[Metafiziko|metafizikaj]] kampoj kiel ekzemple mito, religio, filozofio, kaj [[pseŭdoscienco]]. La [[scienca metodo]] estis evoluigita por la orda ekzameno de [[Hipotezo|hipotezoj]] per ilia konfrontiĝo kun la rezultoj de sciencaj [[Eksperimento|eksperimentoj]] kaj kolektado de [[Observado|observaĵoj]], kaj por la [[Formulo|formuliĝo]] de naturleĝoj kaj sciencaj [[Teorio|teorioj]]. Ĝia granda sukceso kondukis al la [[scienca revolucio]], kiu subestas la akcelitajn teknologiajn kaj medicinajn progresojn de la homaro en la lastaj jarcentoj. La scienco de [[astronomio]] studas la universon, [[Fiziko|fizikon]] kaj [[Kemio|kemion]] la [[Materialo|materialojn]] kaj [[Energio|energion]], kaj [[Geologio|geologion]] la strukturon kaj [[historion de la tero]]. La [[Vivosciencoj|vivsciencoj]] studas vivon, korpon kaj cerban strukturon kaj medicinon. En la lastaj kelkaj jarcentoj evoluis la [[Homa scienco|homaj sciencoj]], kiel [[historio]], [[arkeologio]], [[antropologio]] kaj [[lingvistiko]], kaj la [[Socia scienco|sociaj sciencoj]], kiel [[psikologio]], [[sociologio]], [[ekonomio]] kaj [[politika scienco]].
==== Scienco ====
[[File:Justus Sustermans - Portrait of Galileo Galilei, 1636.jpg|thumb|right|[[Galileo Galilei]], konsiderata patro de la moderna scienco.<ref>{{Cite journal|title=Galileo and the Birth of Modern Science|journal=American Heritage of Invention and Technology|volume=24}}</ref>{{rp| Vol. 24, No. 1, p. 36}}]]
Linio 179 ⟶ 182:
Scienco aperis en antikveco por la bezonoj de socia praktiko, sed formiĝis en la [[16-a jarcento|16]]-[[17-a jarcento|17-a]] jarcentoj. Dum sia historia evoluo, scienco iĝis grava socia instituto, havanta grandan influon al ĉiuj sferoj de la socio. Scienco estas ligita kun [[filozofio]], [[ideologio]] kaj [[politiko]], kio determinas ĝian socian rolon.
[[Percepto]] - [[Emocio]] - [[Volo]] - [[Animo]] - [[Agado]]
▲[[Percepto]] - [[Emocio]] - [[Volo]] - [[Animo]] - [[Agado]][[Dosiero:YBC-7289-OBV-labeled.jpg|eta|[[Babilona civilizo|Babilona]] [[Argiltabuleto|argila tabuleto]] kiu montras nombran proksimumadon de la [[kvadrata radiko de 2]]. [[Kojnoskribo|Peg-nombroj]] estas tradukitaj en modernajn nombrojn ĉe la [[Nombra bazo|nombrabazo]] 60. [[17-a jarcento a.K.|17-a]] aŭ [[18-a jarcento a.K.|18-a jarcento a.K]].]]
== La homo en kulturo ==
| |||