Ĝenerala teorio de relativeco: Malsamoj inter versioj

Do la Neŭtonan hipotezon, laŭ kiu du korpoj reciproke sin altiras proporcie al la produto de siaj masoj, anstataŭas la relativeca hipotezo, laŭ kiu la kontinuaĵo estas kurba proksime de masaj korpoj. La Ejnŝtejna gravita leĝo tiam simple asertas, ke la universala linio de ĉiu korpo estas geodeziaĵo en la kontinuaĵo. Geodeziaĵo estas la plej mallonga "vojo" inter du punktoj. En kurba spaco la geodeziaĵoj ne necese estas rektaj linioj. Tiele la geodeziaĵoj tersurface estas grandaj cirkloj.

 

La bazo por la ĝenerala relativecteorio estas interefiko inter ĉiuj specoj de fizikaj sistemoj kiuj povas porti [[energio]]n kaj [[impulso (fiziko)|impulson]] ("[[materio]]") kaj la spactempo kun du ecoj:

* Energio kaj impulso de la materio influas la geometrion de la spactempo, en kiu ili troviĝas. Tiu influo formuleblas tra ĝenerala nocio de [[kurbiĝo]], kaj en la ĜeRT spaco kaj tempo estas priskribata per la nocio ''spactempa kurbiĝo''.

* Materio, al kiu nenia [[forto]] estas aplikata, moviĝas en spaco kaj tempo laŭ la klasika koncepto laŭlonge de [[geodezia kurbo]]. Sed geodezia kurbo de la spactempo plej ofte ne estas [[rekto]]. Rektoj estas geodeziaj linioj de nekurbaj spacoj, kiel tiuj de la 3-dimensia spaco de la klasika meĥaniko. La influon de materio al tiu moviĝo, kiun la klasika meĥaniko priskribas helpe de la [[gravito]], la ĜeRT priskribas ekskluzive per la geometrio de la spactempo. Ĉe tio, moviĝo de objekto laŭlonge de difinita vojo en la spaco estas interpretata, kiel en la [[speciala teorio de relativeco|speciala relativecteorio]], kiel vojo en la kvar dimensioj de la spactempo kaj nomata ĝia ''[[mondlinio]]''.

La unua eldiro priskribas efikon de materio sur la spactempon, la dua priskribas la efikon de la spactempo sur la moviĝo de la materio. La ĉeesto de materio do ŝanĝas la geometriajn kondiĉojn de la spactempo, el kiuj rezultiĝas ankaŭ la moviĝekvacioj de la materio. La ĜeRT konsideras ĉe tio la spacajn kaj tempajn koordinatojn kiel samrangajn kaj traktas ĉiujn tempajn ŝanĝojn kiel geometrian problemon.

 

== Bibliografio ==

* [[Robert Wald|Robert M. Wald]]: ''General Relativity''. University of Chicago Press, ISBN 0-226-87033-2

* [[Stephen Hawking|Stephen W. Hawking]], [[George Ellis|George F. R. Ellis]]: ''The Large Scale Structure of Space-time''. Cambridge University Press, ISBN 0-521-09906-4

 

* [[Abraham Pais]]: ''Raffiniert ist der Herrgott, Albert Einstein. Eine wissenschaftliche Biographie.'' (engl. Original ''Subtle is the Lord''), ISBN 3-8274-0529-7