Esperant': Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Sj1mor (diskuto | kontribuoj) Morfologio k Komparo per la Patro Nia |
Sj1mor (diskuto | kontribuoj) Regular' de Esperant' en Esperant' k La regulara deksesop' de Esperant' |
||
Linio 18:
* Subjektoj de la verbo prenas la prepozicion ''de'' se ili estas substantivoj, aŭ fariĝas posesivoj se ili estas pronomoj: ''knabo amas'' iĝas ''am' de knab'<nowiki/>'', kaj ''kiu estas'' iĝas ''kies est'''.
* La artikolo ''la'' fariĝas ''l''' kiam ajn la antaŭa vorto finiĝas per vokalo.
== Regular' de Esperant' en Esperant' ==
Treas la facil' gramatika de Esperant'. Unua regul' grave plejas: ''Ĉiamu onia obe' je l' fundament'!'' Maleblas tro' de tiu dir'. Kroma regular' sedas. Jenas ĝi:
# Je elizi' plejeblu la uz'. Doas la evit' de akuzativ'. Prefer' je "je" de l' fundament' eĉas.
# Verbigu je stranga part' de l' fraz'.
# Ne prias poezi'. Kvankamus ĝia bel', malas neces' de ritm' kaj rim'.
# Evit' de pluraliga j' pereblas per util' de radik' "ar".
# Neas la ebl' je kontraŭgramatika elizi'. Ekzemplas neebla "salut'". Alternativivas interjekciig' skribita sen apostrof'. Doas "salut", "gratul", "dank". Estu la atent' pri l' akcent' ("sAlut", "grAtul"), ja antaŭlastsilabas ĝi.
# Neu la forges': ne gravas la belec', gravas la amuziĝ'!
Veras la dir' ke ne prias gramatik', sed plias ĝi stilgvid'. Eblas la kompren' ke ekzemplas por la tut' tiu ĉi paĝ' mem.
== La regulara deksesop' de Esperant' ==
En kunoa Esperant'
# Neas ekzist' de nedefinita artikol'; nuras ekzist' de '''difinita artikol' (la)'''
# '''Substantivas''' la hav' de l' finiĝ' o. Porformadas je l' multenombr' aldon' de l' finiĝ' j. Nur duopas la kazar': nominativ' kaj akuzativ'; la lasta ricevatas el la nominativ' per la aldon' de l' finiĝ' n. Je esprim' de l' kazceter' peras help' de prepocizioj. (Je l' genitiv' peras de, je l' dativ' peras al, je l' ablativ' peras per).
# Je l' fin' de '''l' adjektiv'<nowiki/>''' peras a. Samkielas kiel ĉe substantiv' pri kaz' kaj nombr'. Je l' '''komparativ'''' faras la vort' pli, je l' superlativ' vort' plej; kunjunkci' ol uziĝe ĉeas je l' komparativ'.
# Jenas ĉiu '''numeral' fundamenta''' (ne deklinaciatas): unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, naŭ, dek, cent, mil. La dekar' kaj centar' formatas per simpla numeralkunig'. Aldoniĝas la finiĝ' de l' akjektiv' por la signad' de numeral' orda; por la multobla - la sufiks' obl, por la nombrona - on, por la kolektiva - op, por la disdivida - la vort' po. Kromas la uzebl' de numeral' substantiva kaj numeral' adverba.
# '''La persona pronomar'''': mi, vi, li, ŝi, ĝi (pri objekt' aŭ best'), si, ni, vi, ili, oni; je pronom' poseda peras aldon' de l' finiĝ' adjektiva. Substantivkielas la deklinaci'.
# '''La deverba''' ŝanĝ' ne laŭas je person' nek nombr'. Jenas la formar' de l' verb': estantas la temp' kun finiĝ' -as; estintis la temp' kun -is; estontas la temp' kun -os; kondiĉmodas -us; ordonmodas -u; sendifinmodas -i. Participar' (kun senc' adjektiva aŭ adverba): igas je aktivec' kaj estantec' -ant; je aktivec' kaj estintec' -int; je aktivec' kaj estontec' -ont; je pasivec' kaj estantec' -at; je pasivec' kaj estintec' -it; je pasivec' kaj estontec' -ot. Responda form' de l' verb 'esti' kaj particip' pasiva de l' bezonata verb' perhelpas je formad' de ĉiu form' de l' pasiv'; ĉe pasiv' ĉeprepozicias 'de'.
# Je l' fin' de '''adverb'''' peras e; komparada gradar' samkielas je adjektiv'.
# Postulas '''ĉiu prepozici'''' je l' nominativ'.
# '''Legatas''' ĉiu vort', kiel ĝi '''skribitas'''.
# La akcent' ĉiamas sur la antaŭlasta silab'.
# Simplkunig' formperas je vort' kunmetita (ĉefvort' enfinas); ankaŭ memstare vortas la gramatikaj finiĝoj.
# Ĉe jama nea vort', forlasatas vort' '''ne'''.
# La ricev' de finiĝ' de l' akuzativ' kromporas montr' de direkt'.
# Difinite kaj konstante signifas ĉiu propozici'; sed seas la dev' pri uz' de ia prepozici' kaj neas la montr' de rekta senc', kia nome prepozici' prenendas, tiamas la uz' de l' prepocizi' '''<nowiki/>'je'''', kiun mankas memstara signif'. Ankaŭas la anstataŭa uzebl' de l' akuzativ' sen prepozici'.
# Pri l' '''fremdvortar'''', kiu en lingvplimult' elunufontas, senŝanĝas la uz' en la lingv' Esperant'. Nuras ilia ricev' de l' ortografi' de tiu ĉi lingv'. Sedas la plibonuz', ĉeante vortoj diversaj de unu radik', de senŝanĝa nura vort' el fundament' kaj la elform' de ceteraj laŭ l' regular' de l' lingv' Esperant'.
# Eblas la forest' de '''l' finvokal'''' de l' substantiv' kaj de l' artikol', kajas la anstataŭig' per apostrof'.
== Komparo per la [[Patro nia|Patro Nia]] ==
| |||