Nagario: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Alifono (diskuto | kontribuoj) eNeniu resumo de redakto |
NoychoH (diskuto | kontribuoj) korekto |
||
Linio 1:
[[File:Rigveda MS2097.jpg|thumb|''Rigveda'' manuskripto en
'''Nagario''' ([[Sanskrito|sanskrite]] देवनागरी '''''devanāgarī''''' aŭ nur नागरी ''nāgarī'') estas [[skribsistemo]] uzata por multaj lingvoj de [[Barato]] kaj [[Nepalo]], i.a. [[
''Deva'' estas la sanskrita vorto por "
Nagario estas, ekde la [[18-a jarcento]] laŭ okcidenta erao, internacie norma skribsistemo por [[sanskrito]], ĉar tiam oni komencis presigi sanskritajn tekstojn; antaŭ tiu tempo, kiam preskaŭ nur temis pri manskribado, ĉiu skribanto kutime uzis sian lokan skribsistemon. Oni uzas gxin ankaux en [[Barato]] por skribi / printi nun tekstoj en [[prakrito]]j kaj en [[palia lingvo]]. Gxi ankaux estas norma skribo por kelkaj nuntempaj lingvoj de norda Barato kaj Nepalo, kiel [[Hindi|hinda]], [[Marathi|maratia]], [[Nepali|nepala]], [[Bihari|bihara]], [[Kasxmiri|kasxmira]] ktp., tiamaniere oni distingas tiujn lingvojn de similaj lingvoj kaj dialektoj skribataj per malsamaj skriboj, ekzemple de [[urduo]] skribata per [[araba skribo]], de gugxerata, bengala, pangxaba, orija kaj aliaj lingvoj de norda Hindujo, skribataj per propraj skribosistemoj.
▲''Deva'' estas la sanskrita vorto por "Dio", kaj ''Nagari'' signifas "urba" (el ''nagara'', "urbo"); la signifo do estas la skribado de la (dia) urbo, aŭ la dia skribado de la urbo.
Nagario estas skribata de maldekstre dekstren. Sanskrite la plejparto de verkoj estas origine skribitaj sen intervortaj spacoj (same kiel ĉiuj antikvaj tekstoj, ankaŭ grekaj kaj latinaj en la okcidento), do la supra horizontala lineo estas nerompita (krom kiam la litero mem enhavas truon en ĝi). En nuntempaj eldonoj de sanskritaj tekstoj, kaj en modernaj lingvoj, oni uzas vortospacojn same kiel en Esperanto. Nagario ne distingas inter majuskloj kaj minuskloj (same kiel origine la skriboj greka kaj latina).▼
▲Nagario estas skribata de maldekstre dekstren. Sanskrite la plejparto de verkoj estas origine skribitaj sen intervortaj spacoj (same kiel ĉiuj antikvaj tekstoj, ankaŭ grekaj kaj latinaj en la okcidento), do la supra horizontala lineo estas sxajne nerompita (krom kiam la litero mem enhavas truon en ĝi), fakte rompita post cxiu litero (vidu la bildon). En nuntempaj eldonoj de sanskritaj tekstoj, kaj en modernaj lingvoj, oni uzas vortospacojn same kiel en Esperanto. Nagario ne distingas inter majuskloj kaj minuskloj (same kiel origine la okcidentaj skriboj, [[Greka skribo|greka]],
Nagario havas 34 [[konsonanto]]jn (व्यञ्जन ''vyañjana, legu: vjanjĝana) kaj 12 [[vokalo]]jn (स्वर ''svara''). Silabo (अक्षर ''akṣara'', legu: akŝara) estas formata per la kombino de nul, unu, aŭ multaj konsonantoj kaj unu aŭ nul vokalo. Laŭ hindaj gramatikoj, ĉiu silabo finiĝas per vokalo; la baza signo ĉiam enhavas la vokalon -a (ekzemple: त = ''ta'', भ = ''bha''), aliaj vokaloj estas markataj per aldonaj diakritaj signoj super, sub, post aŭ eĉ antaŭ la baza litero (ekzemple: ते = ''te'', तू = ''tū'', ता = ''tā'', ति = ''ti'', simile भे भु भा kaj भि = ''bhe, bhū, bhā, bhi''), la signo de la 'vokalo nula', aŭ manko de posta vokalo, estas विराम ''virāma'' ( ् ), ekzemple त् , भ् = ''t, bh''; do vorto kiu finiĝas per konsonanto teorie havas unu silabon pli laŭ hinda pensmaniero ol laŭ la okcidenta.
La alfabeta ordo estas sistema (male al tiu de la latina alfabeto, kaj do de la esperanta): unue la vokaloj, poste la konsonantoj; de la konsonantoj unue la [[Radikalo (fonetiko)|langradikaj]], poste la supradentaj, [[Dentalo|dentaj]] kaj [[Labialo|lipaj]]; inter ĉiu de tiuj kvar listoj unue la [[plozivo]]j senvoĉa senaspira, senvoĉa aspira, voĉa senaspira kaj voĉa aspira, kaj fine la [[Nazala konsonanto|nazalo]]; plej fine la [[duonvokalo]]j.▼
▲La alfabeta ordo estas sistema (male al tiu de la latina alfabeto, kaj do de la esperanta): unue la vokaloj, poste la konsonantoj; de la konsonantoj unue la [[Radikalo (fonetiko)|langradikaj]], poste la palatalaj, supradentaj, [[Dentalo|dentaj]] kaj [[Labialo|lipaj]]; inter ĉiu de tiuj
Multaj aliaj skribsistemoj laŭ la sama silaba sistemo (adaptita al la respektiva lingvo) estas uzataj en centra, suda kaj sudorienta [[Azio]], de [[Tibeto]] al [[Kamboĝo]].
| |||