Altebenaĵo Ali: Malsamoj inter versioj

Ali estas alloga pro siaj amasoj da malfacile solveblaj enigmoj, el kiuj unu estas Guge-regno. Laŭ historia libro en la tibeta lingvo 16 reĝoj sinsekve regis Guge-regnon kaj gi disfalis en la 17-a jc. La problemo, kiu plej interesis la arkeologojn, estas: La regno kun centmil logantoj prosperis siatempe, tamen la trovita ruino de ĝia ĉefurbo kaj ĉiuj logeblaj kavernoj povis enteni nur ĉ. 2 000 homojn.▼

Sekve ekspedicioj iris sur Alialtebenaĵon unu post alia por esplori la misteran regnon. Post kelkjara ordigado kaj studado arkeologoj oni venis al la konkludo, ke ĝi estas la plej granda budaisma kaverna ruino el tiuspecaj kavernoj ĝis nun trovitaj en Tibeto. Laŭ nekompleta statistiko tie troviĝas proksimume mil kavernoj, kiuj plejparte servas kiel loĝejoj, meditejoj kaj tenejoj por bonzoj, parte por statuoj kaj freskoj kaj preĝejoj. La kavernoj estas unu-, du-, tri- kaj plurĉambraj kun diversaj tegmentoj.▼

Ĉar la kavernoj estis fositaj sur malkompakta sabloroka montdeklivo, tial en ili estis neeble ĉizi ŝtonojn por statuoj. Oni povis nur ŝmiri la murojn per tavolo da argilo miksita kun pajlo kaj poste kalki ilin. Oni faris sur la muroj freskojn kaj statuojn. La similaĵoj videblas ankaŭ en Dunhuang kaj Xinjiang en okcidenta Ĉinio.▼

La tieaj freskoj plejparte estis faritaj per lokaj mineralaj farboj. Malgraŭ atako de sabloventoj en multaj jaroj, ili ne senkoloriĝis. Ili temas pri budhoj, bodisatvoj, bikŝuoj, flugaj apsarasoj, kultado, mandaloj kaj religia ceremonio, kaj estas ankaŭ diversaj ornamaj desegnaĵoj. La freskoj en la kavernoj n-roj 1 kaj 2 en Dongga A kaj la kaverno nro 1 en Dongga B estas la plej ĉarmaj. Tiuj kavernoj estas kvadrataj kun tegmentoj ebena, en formo de inversigita funelo aŭ plurtavola samcentr-cirkla. La kaverno n-ro 1 en Dongga A, 6.65 m profunda kaj larga respektive kaj 5.65 m alta de la kasono gis la fundo, estas la plej granda. La kaverno estas plene kovrita de freskoj diverstemaj: La supro kovrigas per 9-tavolaj desegnajoj, el kiuj la plej okulfrapaj estas bildoj de kvin cervoj, ok feniksoj, kvar drakoj, paro da kokoj starantaj vizaĝo al vizago, tigro pelanta tri ŝafojn, paro da anseroj starantaj vizago al vizago, kaj bildoj de diverspozaj, viglaj bestoj kaj tiuj de diverspozaj dancistinoj kaj muzikistoj. Meze de 1a muroj estas pentritaj diversaj mandaloj, laŭ situo de la Budho kaj liaj servistoj ili plejparte estis vajradhatu-aj mandaloj. Malsupre de la mandalaj bildoj estas pentraĵoj pri la Budho predikanta sutron, subigo de demono, elefanta batalo, unua kaj refoja turnado de pregrado, nirvano de la Budho, konstruo de stupao ktp.▼

En la kaverno n-ro 2 de Dongga-vilago vidigas freskoj de milbudhaj bildoj kun mandala supro. En la randoj estas pentraĵoj de multvizaĝaj kaj multbrakaj dioj, iuj el ili kun besta kapo. Historia ben-religia libro de Ti~ beto notas, ke dioj de ben-religio estas ĉevalkapa, tigrokapa, kaprokapa, ĉiuj kun homa korpo. Ali estas unu el la luliloj de la frua ben-religio. Kredeble tiuj bildoj spegulas la diojn kaj spiritojn de ben-religio.▼

En la kaverno n-ro 1, Dongga B, oni trovis tibetlingvajn epigrafojn, kiuj plejparte defalis, nun legeblas nur apartaj vortoj, kiel ekz. nomoj de 1a loko kaj kavernoj, majstroj koncernaj al la konstruado k.a. Malgraŭ tio, tiuj valoraj antikvaj restajoj liveris atestojn por ni solvi la problemojn pri la konstrua tempo de la kavernoj, koncernaj religiaj personoj kaj aliaj.▼

Eltrovo de la ŝtonkavernaro de Dongga kaj Piyang ne nur plenigis gravan blankon de la antikva ŝtonkaverna arto de okcidenta Tibeto, sed pli grave malkovris la lokon okupatan de la okcidenta parto de Tibeto en la antikva civilizacio de Azio.▼

La arkeologia esplorado montris, ke budaismaj kavernaj freskoj en la okcidenta parto de Tibeto vidigas ne nur en Dongga kaj Piyang, sed ankaŭ en aliaj lokoj de la vasta Ali-altebenaĵo kun Guge-regno kiel la centro. Geografie Ali situas en la nodo de la regionoj, kie furoris Mez-Azia kaj Sud-Azia budaismo. Laŭ la maniero, stilo, trajtoj de la hom- kaj bestfiguroj kaj aliaj fiankoj de la freskoj en la kavernaro de Dongga kaj Piyang, oni trovis tre intiman rilaton inter ili kaj la budaisma arto de Mez-Azio kaj SudAzio. Ekz. en la freskoj la birdoparoj, besto-paroj kaj la ornamaĵoj prezentis unu el la trajtoj de la antikva persa arto de Mez-Azio. La longaj roboj kun triangula borderita kolumo en la freskoj estis ordinaraj ankaŭ en la kavernoj de Dunhuang, regata de Tubo-regno. Tio montras kulturan rilaton inter ili. Tial, la kaverna arto de okcidenta Tibeto montris, ke gi iaparte estis enkondukita de SudAzio kaj havis rektan rilaton kun la religia arto de la sekreta sekto de Hindio, kaj tre kredeble gi ĉerpis certan arton de tiuj budaismaj artoj de Mez-Azio.▼

De eltrovo de la kavernaro de Dongga kaj Piyang gis nun tibetaj kaj han-aj arkeologoj, historiistoj kaj tibetaj lingvistoj faris esploradon pri la formoj de la kavernoj, enhavo de la freskoj, epigrafoj, ingrediencojn de la farboj, referencante antikvajn literaturojn, ili esperas, ke venos la tago, kiam malkovriĝos la mistera vualo de la kaverna arto de Ali.▼