Oktobra Revolucio: Malsamoj inter versioj

La '''Oktobra Revolucio''', oficiale konata kiel ''Granda Oktobra Socialisma Revolucio'' en [[Sovetunio]], konata ankaŭ kiel ''Bolŝevista Revolucio'',<ref> Samaan, A.E. (2013). [https://books.google.es/books?id=JkXJZtI9DQoC&q=%22october+uprising%22+%22bolshevik+revolution%22&pg=PA346&redir_esc=y From a "Race of Masters" to a "Master Race": 1948 to 1848.] A.E. Samaan. p. 346. ISBN 978-0615747880. Alirita la 9an de Februaro 2017. </ref> estis [[revolucio]] en [[Rusio]] estrita de la [[Bolŝeviko|Bolŝevisma Partio]] de [[Vladimir Lenin]], kiu estis ŝlosila momento en la pli granda [[Rusa Revolucio]] de 1917–1923. Ĝi estis la dua revolucia ŝanĝo de registaro en Rusio en 1917. Ĝi okazis pere de armita insurekcio en [[Petrogrado]] (nuna Sankta Peterburgo) la 7an de Novembro 1917 [malnovstile 25a de Oktobro]. Ĝi estis okazaĵo kiu rezultis en la [[Rusia Enlanda Milito]].

La Oktobra Revolucio sekvis kaj kapitaligis la rezulton de la [[Februara Revolucio]] de tiu sama jaro, kiu elpostenigis la [[caro|carisman]] [[aŭtokratio]]n, rezulte en liberala [[Portempa Registaro de Rusio|Provizora Registaro]]. Tiu estis preninta povon post la proklamo de la Grand-Duko Mikaelo, pli juna frato de la caro [[Nikolao la 2-a]], kiu malakceptis enpovigon post la retiriĝo de la caro. En tiu kunteksto, urbaj laboristoj ekorganiziĝis en konsilioj ([[soveto]]j) en kiuj revoluciuloj kritikis la provizoran registaron kaj ĝiajn agadojn. La provizora registaro plue estis nepopulara, speciale ĉar ĝi plugis la bataladon en la [[Unua Mondmilito]], kaj estis reganta perforte tra la tuta somero (inklude la mortigon de centoj de protestantoj en la [[Juliaj tagoj]]).

La okazaĵoj kulminis en aŭtuno kiam la Direktoraro, estrita de la maldekstra [[Socialista Revolucia Partio]], kontrolis la registaron. La maldekstraj [[Bolŝeviko|Bolŝevistoj]] estis tre malkontentaj kun la agado de la registaro, kaj ekdisvastigis alvokojn por militista insurekcio. La 10an de Oktobro 1917 (malnovstile; 23a de Oktobro, novstile), la [[Petrograda Soveto]], estrita de [[Trockij]], voĉdonis apogi militistan insurekcion. La 24an de Oktobro (malnovstile; 6a de Novembro, novstile) la registaro fermis nombrajn gazetojn kaj fermis la urbon Petrogrado kiel klopodo haltigi la revolucion; minoraj armitaj kvereloj okazis. La sekva tago tutskala insurekcio oakzis kiam ŝiparo de Bolŝevistaj maristoj eniris en la haveno kaj dekoj da miloj da soldatoj ribelis subtene la Bolŝevistojn. La Bolŝevistaj Ruĝaj Gvardioj sub ordonoj de la Milit-Revolucia Komitato ekokupis la registarajn konstruaĵojn la 25an de Oktobro (manovstile; 7a de Novembro, novstile), 1917. La sekvan tagon, la [[Vintra Palaco]] (nome sidejo de la Provizora Registaro en Petrogrado, tiam ĉefurbo de Rusio) estis konkerita de la revoluciuloj.

La malkontento dum la [[unua mondmilito]] pri la [[caro]] kaŭzis februare 1917 la [[februara revolucio|demokratan revolucion]], kiu alpotencigis diversajn politikistojn, interalie la maldekstrulon [[Aleksandr Kerenskij]]. Disputo inter la [[menŝevismo|menŝevistoj]] ebligis al [[Lenin]], laŭ ties profetaj politikaj tezoj de aprilo 1917, transpreni la povon. Li alŝtatigis la grundon de la kamparoj kaj disponigis ĝin al malriĉaj kamparanoj. Populara estis lia postulo ĉesigi la militon kontraŭ Germanio.

* [[Komunista Partio de Sovetunio]], [[gulago]], [[Granda purigo|Granda teroro]], [[Holodomoro]]