Bataloj de Isonzo
La Bataloj de Isonzo (1915–17; (germane Isonzoschlachten, itale Battaglie dell'Isonzo, hungare Isonzói csaták) okazis dum la unua mondmilito. Sume temis pri 12 bataloj apud rivero Soĉa, en orienta fronto de Italio.
La riveron Soĉa apudas en tiu regiono krutaj montoj, kie la aŭstra-hungara armeo elkonstruis defendajn liniojn antaŭ la militdeklaro de Italio (23-an de majo 1915). Generalo Luigi Cadorna ekigis la unua italan atakon la 23-an de junio. La itala armeo provis trairi la riveron dum 14 tagoj, sensukcese.
La italoj atakis denove inter 18-a de julio ĝis 10-a de aŭgusto, de la 18-a de oktobro ĝis 4-a de novembro kaj de 10-a de novembro ĝis 14-a de decembro. Ili sukcesis trarompi nur ĉe ĉirkaŭo de Caporetto.
La auŝtra-hungara armeo povis defendi la militan pozicion kaj inter la 11-a kaj la 16-a de marto 1916, Cadorna denove atakis, denove sensukcese.
La sesa atako (6–17-a de aŭgusto 1916) alportis la unuajn sukcesojn por la italoj, kiuj okupis la urbon Gorizia-Görz. En la sekvaj tri atakoj (14–17-a de septembro, 10–12-a de oktobro kaj 1–4-a de novembro) la italoj ne atingis trarompon ĉe la altebenaĵo de la Karst-montaro.
La deka batalo okazis de 12-a de majo ĝis 8-a de junio 1917 kaj en tio Cadorna atakis en du pozicioj de la fronto. La itala amreo okupis altaĵon Kuk kaj detruis la defendajn poziciojn en la suda frontoparto.
Inter la 18-a de aŭgusto kaj 12-a de septembro, la italoj malrapide repuŝis la aŭstrajn-hungarajn fortojn. La germanoj timis la kolapson de la fronto, pro kio ili sendis fortigon. La germanaj-aŭstraj fortoj startigis ofensivon la 24-an de oktobro kaj posttagmeze la italoj jam fuĝis ofte forĵetante la armilojn. La Centraj potencoj trairis la riveron kaj okupis Caporetto-n.
Multaj italaj fortoj retiriĝis al la rivero Piave, kie okazis la 7-a de novembro la plej granda malvenko de la itala armeo, sed la frontolinio rigidiĝis.
Vidu ankaŭ redakti
- Kornel Abel, oficiro kaj verkisto pri tiuj ĉi bataloj
Literaturo redakti
- Stefan Kurz: Die 7cm-Gebirgskanone M.99 Nr. 169 des Heeresgeschichtlichen Museums. Ein „Ortler-Geschütz“ am Isonzo. In: Viribus Unitis. Jahresbericht 2018 des Heeresgeschichtlichen Museums. Wien 2019, ISBN 978-3-902551-85-6, p. 33–55.
- Mark Thompson: „The White War“: Life and Death on the Italian Front, 1915–1919. Faber & Faber, London 2008, ISBN 978-0-571-22333-6.
- Vasja Klavora: Blaukreuz. Die Isonzofront Flitsch/Bovec 1915–1917. Hermagoras/Mohorjeva, Klagenfurt 1993, ISBN 3-85013-287-0.
- Miro Šimčić: Die Schlachten am Isonzo. 888 Tage Krieg im Karst in Fotos, Karten und Berichten. Leopold Stocker Verlag, Graz 2003, ISBN 3-7020-0947-7.
- Ingomar Pust: Die steinerne Front. Auf den Spuren des Gebirgskrieges in den Julischen Alpen – vom Isonzo zur Piave. Leopold Stocker Verlag, Graz 2005, ISBN 3-7020-1095-5.
- Alexis Mehtidis: Italian and Austro-Hungarian Military Aviation On the Italian Front In World War I. General Data, dua eldono 2008, ISBN 978-0-9776072-4-2
- Marija Jurić Pahor: Das Gedächtnis des Krieges. Die Isonzofront in der Erinnerungsliteratur von Soldaten und Zivilisten. Hermagoras/Mohorjeva, Klagenfurt 2017.
- Recenzo de Erwin Köstler: Das Gedächtnis des Krieges. Ĉe: Zwischenwelt. 35/3, novembro 2018, ISSN 1606-4321, p. 68-69
Eksteraj ligiloj redakti
- isonzofront.de
- berg.heim.at Arkivigite je 2009-06-04 per la retarkivo Wayback Machine
- kobariski-muzej.si
- Kartoj pribatalaj
- Tiutempaj raportoj kinejaj pribatalaj ĉe European Film Gateway
- Kontrakto
- Militaj agadoj en 1917-18
- Gasatakoj dum la Unua mondmilito Arkivigite je 2021-04-11 per la retarkivo Wayback Machine