Mallongigo de la sanktaj nomoj

Mallongigo de la Sanktaj Nomoj, latine “nomina sacra” estas referencataj al la tradicia kutimo mallongigi la skriban korpon de la nomoj aŭ diaj titoloj ofte ĉeestaj en la versioj de la sanktaj skriboj en la antikva greka lingvo. Aŭtoraj fakuloj reportas liston de tiuj mallongigitaj “sanktaj nomoj”, ekzemple Bruce Metzger Manuscripts of the Greek Bible enlistigas 15 mallongigitajn esprimojn en greklingvaj papirusoj grekaj kaj alilingvaj: temas pri la grekaj nomoj rilataj al la esperantaj “Dio”, “Sinjoro”, “Jesuo”, “Kristo”. “Filo”, Spirito”, “Davido”, “kruco”, “Maria”, “Patro”, “Izraelo”, “Elaĉentinto”, “Homo de Jerusalemo” kaj “Paradizo”. La mallongigoj estis rimarkigitaj per supreskribita linio.

Esploristoj de tiu fako pridiskutas la sencon de la mallongigoj de la “sanktaj nomoj”: ĉu ili utilis kiel “kurtvojo” en la skribo de la vortoj supreliniigitaj por ŝpari spacon aŭ ĉu ili utilis por substreki ilian sanktecon? [1]

IHS aŭ JHS Kristogramo de la okcidenta kristanaro

Ekde la 3-a jarcento la “sanktaj nomoj” ĉeestaj en la kristanaj skribaĵoj foje estas mallongigitaj per gramatikaj kunfandiĝoj (reduktiĝoj, literelimino...), kiuj kunportis al la kaprica sinsekvo de grekaj literaj simboloj kiel IH (joto-eto), IC (joto-sigmo) aŭ IHC (joto-eto-sigmo) anstataŭ Jesuo (greke Ἰησοῦς = Jesuo) kaj XC (ĥio-sigmo), XP (ĥio-roto) kaj XPC (ĥio-roto-sigmo) anstataŭ Kristo (greke Χριστός = Kristo). La "C" estas la formo lunata de la greka litero Σ (sigmo = S); ĝi foje, en okcidento, estas ankaŭ transkribita latinalfabete por faciligi la prononcon kaj tial povas rezulti IHS kaj XPS. Tiu formulo estis importita ankaŭ al la manuskriptoj alfabete cirilaj. Vidu ĉe titlo.

Listo de la mallongigitaj “Sanktaj Nomoj" redakti

Koncepto Greka vorto Nominativo (Subjekto) Genitivo (Poseda)
Dio Θεος ΘΣ ΘΥ
Sinjoro Κυριος ΚΣ ΚΥ
Jesuo Ιησους ΙΣ ΙΥ
Kristo Χριστος ΧΣ ΧΥ
Filo Υιος ΥΣ ΥΥ
Spirito Πνευμα ΠΝΑ ΠΝΣ
Davido Δαυειδ ΔΑΔ
Kruco/Ligno Σταυρος ΣΤΣ ΣΤΥ
Patrino Μητηρ ΜΗΡ ΜΗΣ
Patro Πατηρ ΠΗΡ ΠΡΣ
Izraelo Ισραηλ ΙΗΛ
Elaĉetinto Σωτηρ ΣΗΡ ΣΡΣ
Homo Ανθρωπος ΑΝΟΣ ΑΝΟΥ
Jerusalemo Ιερουσαλημ ΙΛΗΜ
Paradizo Ουρανος ΟΥΝΟΣ ΟΥΝΟΥ
 
ĥio-Roto-monogramo

Listo de la grekaj manuskriptoj de la Nova Testamento entenantaj “Sanktajn Nomojn” redakti

Ĉiuj “Sanktaj Nomoj” kaj la datadoj de la manuskriptoj devenas el Text of the Earliest New Testament Greek manuscripts - Philip Comfort and David Barett (1999).

Manuskripto greklingva Datado Sanktaj Nomoj uzitaj
 1 (P. Oxy. 2) 250 ΙΥ ΙΣ ΧΥ ΥΥ ΚΥ ΠΝΣ
 4 (Suppl. Gr. 1120 66 - 175 ΘΣ ΘΥ ΚΥ ΚΣ ΠΝΙ ΠΝΟΣ ΠΝΑ ΧΣ ΙΥ ΙΣ
 5 (P. Oxy. 208 + 1781) 200 ΙΗΝ ΙΗΣ ΠΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΘΥ
 9 (P. Oxy. 402) 200 - 300 ΘΣ ΧΡΣ
 12 (P. Amherst. 3b) 250 - 300 ΘΣ
 13 (P. Oxy. 657 + PSI 1292) 225 - 250 ΘΣ ΘΝ ΘΥ ΘΩ ΙΣ ΙΝ ΙΥ ΚΣ ΚΥ
 15 (P. Oxy. 1008) 250 - 300 ΚΩ ΚΥ ΧΥ ΑΝΩΝ ΑΝΩ ΠΝΑ ΘΝ ΚΜΟΥ
 16 (P. Oxy. 1009) 250 - 300 ΘΥ ΙΥ ΧΩ
 17 (P. Oxy. 1078) 250 Θ
 18 (P. Oxy. 1079) 250 - 300 ΙΗ ΧΡ ΘΩ
 20 (P. Oxy. 1171) 250 d.C. ΠΝΣ ΚΝ ΘΥ
P22 (P. Oxy. 1228) 250 d.C. ΠΣ ΠΝΑ ΠΡΣ ΠΡ ΙΗ ΑΝΟΣ
P24 (P. Oxy. 1230) 275 d.C. - 300 d.C. ΠΝΑ ΘΥ
P27 (P. Oxy. 1395) 250 d.C. ΘΥ ΚΩ
P28 (P. Oxy. 1596) 275 d.C. - 300 d.C. ΙΣ ΙΝ
P29 (P. Oxy. 1597) 200 d.C. - 225 d.C. ΘΣ ΘΝ
P30 (P. Oxy. 1598) 200 d.C. ΚΥ ΚΝ ΘΩ ΙΗ
P32 (P. Rylands 5) 150 d.C. - 200 d.C. ΘΥ
P35 (PSI 1) 200 d.C. - 300 d.C. ΚΣ ΚΥ
P37 (P. Mich. Inv. 1570) 250 d.C. ΚΕ ΙΗΣ ΠΝΑ ΙΗΣΥ
P38 (P. Mich. Inv. 1571) 175 d.C. - 225 d.C. ΧΡΝ ΠΝΑ ΚΥ ΙΗΝ ΙΗΥ ΠΝΤΑ
P39 (P. Oxy. 1780) 200 d.C. - 250 d.C. ΠΗΡ ΠΡΑ ΙΗΣ
P40 (P.Heldelberg G. 645) 200 d.C. - 300 d.C. ΘΣ ΘΥ ΘΝ ΙΥ ΧΩ ΧΥ
 45 (P. Chester Beatty I) 200 ΚΕ ΚΣ ΚΝ ΚΥ ΣΡΝΑΙ ΙΗ ΙΥ ΙΗΣ ΠΡ ΠΡΣ ΠΡΑ ΠΡΙ ΘΥ
ΘΝ ΘΩ ΘΣ ΠΝΙ ΠΝΣ ΠΝΑ ΥΝ ΥΕ ΥΣ ΥΩ ΣΡΝ ΧΡ
 46 (P. Chester Beatty II
+ P. Mich. Inv. 6238)
80 - 150 ΚΕ ΚΝ ΚΥ ΚΩ ΚΣ ΧΡΩ ΧΡΥ ΧΡΝ ΧΝ ΧΣ ΧΩ ΧΥ ΧΡΣ ΙΗΥ ΙΗΝ ΙΗΣ ΘΩ ΘΥ ΘΝ ΘΣ

ΠΝΑ ΠΝΙ ΠΝΣ ΥΙΥ ΥΙΝ ΥΙΣ ΥΝ ΣΤΡΕΣ ΣΤΡΝ ΣΤΡΩ ΣΤΡΟΣ ΣΤΡΟΥ ΕΣΤΡΟΝ ΕΣΤΡΑΙ

ΕΣΤΑΝ ΣΤΟΥ ΑΙΜΑ ΑΝΟΥ ΑΝΟΝ ΑΝΟΣ ΑΝΩΝ ΑΝΟΙΣ ΠΡΙ ΠΗΡ ΠΡΑ ΠΡΣ ΙΥ

P47 (P. Cheaster Beatty III) 250 d.C. - 300 d.C. ΘΥ ΘΣ ΘΝ ΘΩ ΑΘΝ ΚΣ ΚΕ ΚΥ ΕΣΤΡΩ ΠΝΑ ΧΥ ΠΡΣ
P48 (PSI 1165) 200 d.C. - 300 d.C. ΥΣ
P49 (P.Yale 415 + 531) 250 d.C. ΚΩ ΘΥ ΘΣ ΙΥ ΠΝ ΧΣ ΧΥ ΧΩ
P50 (P. Yal 1543) 275 d.C. - 300 d.C. ΙΛΗΜ ΠΝΑ ΑΝΟΣ ΘΣ ΘΥ
P53 (P. Mich. inv. 6652 260 d.C. ΠΡΣ ΙΗΣ ΠΕΡ ΚΝ
P64 (Gr. 17) 66 d.C. - 175 d.C. ΙΣ
P65 (PSI XIV 1373) 250 d.C. ΧΥ ΘΣ
P66 (P. Bodmer II +
Inv. Nr. 4274/4298
90 d.C. - 130 d.C.
P69 (P. Oxy. 2383) 250 d.C. ΙΗΝ
P70 (P. Oxy. 2384 +
PSI Inv. CNR 419, 420)
250 - 300 d.C. ΥΝ ΙΣ ΠΗΡ
P72 (P. Bodmer VII and VIII) 250 - 300e.v. ΙΥ ΙΗΥ ΙΗΝ ΧΡΥ ΧΡΝ ΧΡΣ ΧΡΩ ΘΥ ΘΣ ΘΝ ΘΩ ΠΡΣ ΠΑΡ ΠΤΡΑ ΠΡΙ ΠΝΣ

ΠΝΑ ΠΝΑΙ ΠΝΙ ΠΝΤΙ ΚΥ ΚΣ ΚΝ ΚΩ ΑΝΟΙ

P75 (P. Bodmer XIV and XV) 125 d.C. - 190 d.C.
P78 (P. Oxy 2684) 250 d.C. - 300 d.C. ΚΝ ΙΗΝ ΙΗΝ ΧΡΝ
P90 (P. Oxy 3523) 150 d.C. - 175 d.C. ΙΗΣ
P91 (P. Mil. Vogl. Inv. 1224 + P. Macquarie Inv. 360) 250 d.C. ΘΥ ΘΣ ΠΡΣ ΧΡΝ ΙΗΝ
P92 (P. Narmuthis 69.39a + 69.229a) 250 d.C. - 275 d.C. ΧΡΩ ΚΥ ΘΥ
P100 (P. Oxy 4449) 275 d.C. - 300 d.C. ΚΥ ΚΣ
P101 (P. Oxy 4401) 200 d.C. - 250 d.C. ΥΣ ΠΝΑ ΠΝΙ
P106 (P. Oxy 4445) 200 d.C. - 250 d.C. ΠΝΑ ΠΝΙ ΧΡΣ ΙΗΝ ΙΗΣ
P108 (P. Oxy 4447) 175 d.C. - 200 d.C. ΙΗΣ ΙΗΝ
P110 250 d.C. - 300 d.C. ΚΣ
P111 (P. Oxy 4495) 200 d.C. - 250 d.C. ΙΗΥ
P113 (P. Oxy 4497) 200 d.C. - 300 d.C. ΠΝΙ
P114 (P. Oxy 4498) 250 d.C. - 300 d.C. ΘΣ
P115 (P. Oxy 4499) 225 d.C. - 275 d.C. ΙΗΛ ΑΥΤΟΥ ΠΡΣ ΘΩ ΘΥ ΑΝΩΝ ΠΝΑ ΟΥΝΟΥ ΟΥΝΟΝ ΚΥ ΘΝ ΑΝΟΥ ΟΥΝΩ
0162 (P. Oxy 847) 275 d.C. - 300 d.C. ΙΗΣ ΙΣ ΠΡΣ
0171 (PSI 2.124) 275 d.C. - 300 d.C. ΚΣ ΙΗΣ
0189 (P. Berlin 11765) 175 d.C. - 200 d.C. ΑΝΟΣ ΠΝΑ ΚΥ ΚΩ ΙΛΗΜ ΘΩ ΙΣΗΛ
0220 (MS 113) 275 d.C. - 300 d.C. ΚΝ ΙΥ ΧΥ ΘΥ
 
IHS-monogramo

Notoj redakti

Bibliografio redakti

  • Bruce Metzger. Manuscripts of the Greek Bible, Oxford (1981).
  • Philip Comfort e David Barett. Text of the Earliest New Testament Greek manuscripts (1999).
  • A.H.R.E. Paap, Nomina Sacra in the Greek Papyri of the First Five Centuries, Papyrologica Lugduno-Batava VIII (Leiden 1959).
  • L.W. Hurtado, The Earliest Christian Artifacts: Manuscripts and Christian Origins, Cambridge 2006, pp. 95-134.