Mamuto (verŝajne laŭ la jakutamansa lingvo) estas genro de jam formortinta elefantedo, kiu vivis en la lasta glaciepoko grandnombre en Nord-Ameriko, Eŭropo, Azio kaj Afriko ĝis la 40. longitudo.

Kiel legi la taksonomionVikipedio:Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Mamuto


Biologia klasado
Regno: Animaloj Animalia
Filumo: Ĥorduloj Chordata
Klaso: Mamuloj Mammalia
Ordo: Rostruloj Proboscidea
Familio: Elefantedoj Elephantidae
Genro: Mamuto Mammuthus
Brookes, 1828
Species

Afrika mamuto Mammuthus africanavus
Kolumbia mamuto Mammuthus columbi
Pigmea mamuto Mammuthus exilis
Ĝefersona mamuto Mammuthus jeffersonii
Stepa mamuto Mammuthus trogontherii
Suda mamuto Mammuthus meridionalis
Lanhara mamuto Mammuthus primigenius
Sardinia nana mamuto Mammuthus lamarmorae

Aliaj Vikimediaj projektoj
vdr
Mamuto rekonstruita

Ili evoluis el terciera elefantgrupo tra pluraj transiraj formoj, kiuj estis pli kaj pli alkutimiĝintaj al la malvarmo per grasdeponado:

  • Mammonteus primigenius (Lanhara mamuto) - frua plejstoceno
  • Mammonteus trogontherii (Stepa mamuto) - meza plejstoceno
  • Archidiskodon meridionalis (Suda elefanto) - malfrua plejstoceno
Rekonstruo de mamuto en Parizo.

Ĝenerale oni pensas pri lanhara mamuto de Nord-Eŭropo, Nord-Azio, kiam oni diras mamuto. La plimulto de la mamuto estis senhara.

La lanhara mamuto estis unu el la plej gravaj ĉasindaĵoj de la homoj en la malfrua pleistoceno. Tion pruvas multaj grotopentraĵoj. La kaŭzo de malpereo de la mamutoj estas ankoraŭ necerta: aŭ la troa ĉasado aŭ la klimatoŝanĝo kaŭzis tion.

Estas interese, ke la latina genronomo Mammut enhavas ne la mamutojn, sed nur la malproksimajn parencojn, la mastodontojn, kiuj tiutempe vivis en Nord-Ameriko kaj evoluigis harojn en la malfrua glaciepoko.

Mammouth.png
Mammouth

En la Azia parto de Rusio oni trovas ĉiam denove plenajn mamutkadavrojn, fermitajn en la glacion. Oni serĉas nigre-kaŝe la kadavrojn pro la valora eburo, sed la sciencistoj provas doni monon por la netuŝitaj mamutoj.

Oni provas trovi en la kadavroj plenan genomon (genetikan kodon), por revivigi la mamutojn. Tio ĝis hodiaŭ ne sukcesis, ĉar la mamuto havas tro ampleksan genetikan kodaron.

Proverbo redakti

Ekzistas plura proverbo pri mamuto en la Proverbaro Esperanta de L. L. Zamenhof[1]:

  •  
     Kresko mamuta, sed saĝo liliputa. 

Eksteraj ligiloj redakti

Referencoj redakti

  1. Lernu. Arkivita el la originalo je 2011-12-25. Alirita 2009-02-08.