Vikipedio

Gaa lingvo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Iru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Maksim-bot (diskuto | kontribuoj)
201 405 redaktoj
Nova paĝo: {{Informkesto lingvo |Lingvo=Ga |Koloro=Niĝerkonga |Propra_nomo=Gã |Prononco=/ɡã/ |Regiono=Sudorienta Ganao, ĉirkaŭ Akrao |Parolantoj=600,000 (SIL 2004) |Fam2=[[Atlant(ik)o...
 
Oryanw (diskuto | kontribuoj)
3 864 redaktoj
prilaboris tradukaĵon el la enwp far Maksimbot
Linio 1:
{{Informkesto lingvo
|Lingvo=GaGaa lingvo
|Koloro=Niĝerkonga
|Propra_nomo=Gã
Linio 6:
|Regiono=Sudorienta [[Ganao]], ĉirkaŭ [[Akrao]]
|Parolantoj=600,000 (SIL 2004)
|Fam1=[[Niĝerkonga lingvaro|Niĝerkonga]]
|Fam2=[[Atlant(ik)o-Kongaj lingvoj|Atlant(ik)o-Kongo]]
|Fam3Fam2=[[VoltaoAtlantiko-Kongajkongaj lingvoj|VoltaoAtlantiko-Kongokonga]]
|Fam4Fam3=[[_Kwa_Volta-kongaj lingvoj|_Kwa_Volta-konga]]
|Fam5Fam4=[[_Nyo_Kvaaj lingvoj|_Nyo_Kva]]
|Fam6Fam5=[[Ga-_Dangme_Njoaj lingvoj|Ga-_Dangme_Njoa]]
|Fam6=[[Ga-Dangmaj lingvoj|Ga-Dangma]]
|Oficiala_lingvo=Ganao
|Fam7='''Gaa'''
|Skribo=[[Latina alfabeto]] (Ga varianto)
|Oficialalingvo=Ganao
|Skribo=[[Latina alfabeto]] (Gaa varianto)
|ISO2=gaa
|ISO3=gaa}}
|Noto={{Eble IFA}}}}
 
La '''GaGaa lingvoLingvo''' (pron: ga) estas [[_Kwa_Kvaa lingvoj|_Kwa_Kvaa lingvo]] (dirita, parolata) en [[Ganao]], en kaj ĉirkaŭ la (ĉefurbo, majuskla, kapitelo) [[Akrao]]. Ĝi havas fonetika distingo inter 3 vokalo (longoj, longas).
<!--
 
Ĝi havas fonetikan distingon inter 3 vokal-longoj.
{{Infobox Language
|name=Ga
== Klasifiko ==
|familycolor=Niger-Congo
La Gaa estas [[Kvaaj lingvoj|Kvaa]] (pron. kŭa) lingvo, parto de la [[Niĝerkonga lingvaro|Niĝer-Konga familio]]. Ĝi tre proksime parencas al la [[Adangma lingvo|Adangma]]; kune ili formas la [[Ga-Dangmaj lingvoj|Ga-Dangman]] branĉon en la Kvaa familio.
|nativename=Gã
|pronunciation=/ɡã/
|region=South-eastern [[Ghana]], around [[Accra]]
|speakers=600,000 (SIL 2004)
|fam2=[[Atlantic-Congo languages|Atlantic-Congo]]
|fam3=[[Volta-Congo languages|Volta-Congo]]
|fam4=[[Kwa languages|Kwa]]
|fam5=[[Nyo languages|Nyo]]
|fam6=[[Ga-Dangme languages|Ga-Dangme]]
|nation=Ghana
|script=[[Latin alphabet]] (Ga variant)
|iso2=gaa
|iso3=gaa}}
 
The '''Ga language''' is a [[Kwa languages|Kwa language]] spoken in [[Ghana]], in and around the capital [[Accra]]. It has a phonemic distinction between 3 vowel lengths.
 
-->
==Klasifiko==
Ga estas [[_Kwa_ lingvoj|_Kwa_]] lingvo, parto de la [[Niĝerkonga lingvaro|Niĝero-Konga familio]]. Ĝi estas tre proksime (rilatanta, parenca, rilata) al [[_Adangme_ lingvo|_Adangme_]], kaj kune ili (formo, formi) la [[Ga-_Dangme_ lingvoj|Ga-_Dangme_]] branĉo en _Kwa_.
<!--
 
==Classification==
Ga is a [[Kwa languages|Kwa]] language, part of the [[Niger-Congo languages|Niger-Congo family]]. It is very closely related to [[Adangme language|Adangme]], and together they form the [[Ga-Dangme languages|Ga-Dangme]] branch within Kwa.
 
-->
==Geografia distribuo==
GaLa Gaa estas (dirita, parolata) en sudorienta [[Ganao]], en kaj ĉirkaŭ la (ĉefurbo, majuskla, kapitelo) [[Akrao]]. Ĝi havas relative malgrandamalgrandan _dialectal_dialektan variadovariadon.
Kvankam la Angla estas la oficiala lingvo de Ganao, Gala Gaa estas unu deel 16 lingvoj kiuen kiuj la Buroo de Ganaaj Lingvoj publikigas materialo enmaterialon.
<!--
 
==Geographic distribution==
Ga is spoken in south-eastern [[Ghana]], in and around the capital [[Accra]]. It has relatively little dialectal variation.
Although English is the official language of Ghana, Ga is one of 16 languages which the Bureau of Ghana Languages publishes material in.
 
-->
==Fonologio==
===Konsonantoj===
Ga havas 31 konsonantajkonsonantajn fonemojfonemojn.
 
*{{IFA|[ŋʷ]}} estas alofono de {{IFA|/w/}} kiu okazas antaŭ nazaj kaj estas prezentita kun ĝia posedi (orientita grafeo, duliteraĵo) en skribanta.
*{{IFA|/l/}} povas esti komprenita as {{IFA|[r]}} kiam inter konsonanto kaj vokalo
*{{IFA|/j/}} havas alofono {{IFA|[ɲ]}} antaŭ nazaj vokaloj
 
*{{IFA|[ŋʷ]}} estas alofono de {{IFA|/w/}} kiu okazas antaŭ nazaloj kaj estas signata per sia propra digrafo en skribado.
*{{IFA|/l/}} povas esti realigita kiel {{IFA|[r]}} kiam inter konsonanto kaj vokalo
*{{IFA|/j/}} havas alofonon {{IFA|[ɲ]}} antaŭ nazalaj vokaloj
<br><center>
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|+<big>'''''Konsonantaj fonemoj'''''</big>
|-
! rowspan="2" |
! colspan="2" rowspan="2" | [[Bilabialo|_Bilabial_Bilabiala]]
! colspan="2" rowspan="2" | [[Labial-dentalo|_Labio_Labio-<br>dentadentala]]
! colspan="2" rowspan="2" | [[Dentalo|DentaDentala]]
! colspan="4" | [[Postalveolaro|_Postalveolar_Postalveolara]]<br/>kaj [[Palatalo|(palatalo, palata)palatala]]
! colspan="4" | [[Velaro (fonetiko)|_Velar_Velar]]
! colspan="2" rowspan="2" | [[Labial-velaro|Labialo-<br/>_velar_velara]]
! colspan="4" | [[Glotalo|_Glottal_Glotala]]
|-
! colspan="2" | EbenoEbena
! colspan="2" | [[_Labialization_Labialigo|_Labialized_Labialigita]]
! colspan="2" | EbenoEbena
! colspan="2" | [[_Labialization_Labialigo|_Lab_Lab.]]
! colspan="2" | EbenoEbena
! colspan="2" | [[_Labialization_Labialigo|_Lab_Lab.]]
|-
!| [[Plozivo|_Plosives_]]j kaj [[_affricate_|_affricates_afrikato]]j
| style="border-right-width: 0;" | {{IFA|p}} || style="border-left-width: 0;" | {{IFA|b}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
Linio 95 ⟶ 68:
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
|-
!| [[Naza konsonanto|NazajNazaloj]]
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | <!--{{IFA|m}}
 
==Phonology==
===Consonants===
Ga has 31 consonant phonemes.
 
*{{IPA|[ŋʷ]}} is an allophone of {{IPA|/w/}} which occurs before nasals and is represented with its own digraph in writing.
*{{IPA|/l/}} may be realised as {{IPA|[r]}} when between a consonant and vowel
*{{IPA|/j/}} has an allophone {{IPA|[ɲ]}} before nasal vowels
 
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|+'''Consonant phonemes'''
|-
! rowspan="2" |
! colspan="2" rowspan="2" | [[Bilabial consonant|Bilabial]]
! colspan="2" rowspan="2" | [[Labiodental consonant|Labio-<br>dental]]
! colspan="2" rowspan="2" | [[Dental consonant|Dental]]
! colspan="4" | [[Postalveolar consonant|Postalveolar]]<br/>and [[Palatal consonant|palatal]]
! colspan="4" | [[Velar consonant|Velar]]
! colspan="2" rowspan="2" | [[Labial-velar consonant|Labial-<br/>velar]]
! colspan="4" | [[Glottal consonant|Glottal]]
|-
! colspan="2" | Plain
! colspan="2" | [[Labialization|Labialized]]
! colspan="2" | Plain
! colspan="2" | [[Labialization|Lab.]]
! colspan="2" | Plain
! colspan="2" | [[Labialization|Lab.]]
|-
!| [[Stop consonant|Plosives]] and [[affricate]]s
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|p}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|b}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|t}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|d}}
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|ʧ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|ʤ}}
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|ʧʷ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|ʤʷ}}
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|k}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|ɡ}}
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|kʷ}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|ɡʷ}}
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|kp}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|ɡb}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
|-
!| [[Nasal consonant|Nasals]]
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
 
-->{{IFA|m}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | {{IFA|n}}
Linio 150 ⟶ 80:
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
|-
!| [[Frikativo|_Fricatives_]]j
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | {{IFA|f}} || style="border-left-width: 0;" | {{IFA|v}}
Linio 162 ⟶ 92:
| style="border-right-width: 0;" | {{IFA|hʷ}} || style="border-left-width: 0;" |
|-
!| [[Alproksimanto|_Approximants_]]j
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
Linio 174 ⟶ 104:
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
|-
!| [[Lateralo|_Lateral_Laterala _approximant_alproksimanto]]
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | <!--{{IFA|l}}
 
{{IPA|m}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|n}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|ɲ}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|ŋ}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|ŋm}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
|-
!| [[Fricative consonant|Fricatives]]
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|f}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|v}}
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|s}} || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|z}}
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|ʃ}} || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|ʃʷ}} || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
|}</center><br>
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|h}} || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | {{IPA|hʷ}} || style="border-left-width: 0;" |
|-
!| [[Approximant consonant|Approximants]]
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|j}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|jʷ}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" | {{IPA|w}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
|-
!| [[Lateral consonant|Lateral approximant]]
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
 
-->{{IFA|l}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
|}
<!--
 
{{IPA|l}}
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
| style="border-right-width: 0;" | || style="border-left-width: 0;" |
|}
 
-->
===Vokaloj===
GaLa Gaa havas 7 buŝajbuŝajn vokalojvokalojn kaj 5 nazajnazajn vokalojvokalojn. Ĉiuj de la vokaloj havihavas 3 malsamamalsamajn [[vokala longo|vokalo (longoj, longas)vokal-longojn]]: mallonga, longa aŭ superflua longasuperlonga (uzitauzata en la simplasimplaj estontofuturaj kaj la simplasimplaj pasintapreteritaj negativanegativaj (formoj, formas)).
<br><center>
 
{|class="wikitable"
|+<center><big>'''''Buŝaj vokaloj'''''</big></center>
! [[_Monophthong_|_Monophthongs_]]
|-
! [[Antaŭa vokalo|Antaŭo]]
! [[Monoftongo]]j
! [[Antaŭa vokalo|Antaŭa]]
! [[Centra vokalo|Centra]]
! [[Dorsa vokalo|DorsoDorsa]]
|-
| '''[[(Fermi, Proksima)Ferma vokalo|(Fermi, Proksima)Ferma]]'''
| align=center | {{IFA|mii}}
|
| align=center | {{IFA|u}}
|-
| '''[[(Fermi, Proksima)-_mid_Mezferma vokalo|(Fermi, Proksima)-_mid_Mezferma]]'''
| align=center | {{IFA|e}}
|
| align=center | {{IFA|o}}
|-
| '''[[(Malfermi, Malfermita)-_mid_Mezmalferma vokalo|(Malfermi, Malfermita)-_mid_Mezmalferma]]'''
| align=center | {{IFA|ɛ}}
|
| align=center | {{IFA|ɔ}}
|-
| '''[[(Malfermi, Malfermita)Ferma vokalo|(Malfermi, Malfermita)Ferma]]'''
|
| align=center | {{IFA|a}}
|
|}
<br>
 
{|class="wikitable"
|+<center><big>'''''Nazaj vokaloj'''''</big></center>
! [[_Monophthong_|_Monophthongs_]]
|-
! [[Antaŭa vokalo|Antaŭo]]
! [[Monoftongo]]j
! [[Antaŭa vokalo|Antaŭa]]
! [[Centra vokalo|Centra]]
! [[Dorsa vokalo|DorsoDorsa]]
|-
| '''[[(Fermi, Proksima)Ferma vokalo|(Fermi, Proksima)Ferma]]'''
| align=center | {{IFA|ĩ}}
|
| align=center | {{IFA|ũ}}
|-
| '''[[(Fermi, Proksima)-_mid_Mezferma vokalo|(Fermi, Proksima)-_mid_Mezferma]]'''
| align=center |
|
| align=center |
|-
| '''[[(Malfermi, Malfermita)-_mid_Mezmalferma vokalo|(Malfermi, Malfermita)-_mid_Mezmalferma]]'''
| align=center | {{IFA|ɛ̃}}
|
| align=center | {{IFA|ɔ̃}}
|-
| '''[[(Malfermi, Malfermita)Malferma vokalo|(Malfermi, Malfermita)Malferma]]'''
|
| align=center | <!--{{IFA|ã}}
 
===Vowels===
Ga has 7 oral vowels and 5 nasal vowels. All of the vowels have 3 different [[vowel length]]s: short, long or extra long (used in the simple future and the simple past negative forms).
 
{|class="wikitable"
! [[Monophthong]]s
! [[Front vowel|Front]]
! [[Central vowel|Central]]
! [[Back vowel|Back]]
|-
| '''[[Close vowel|Close]]'''
| align=center | {{IPA|i}}
|
|} align=</center | {{IPA|u}}><br>
|-
=== Tonoj ===
| '''[[Close-mid vowel|Close-mid]]'''
La Gaa havas 2 [[tono]]jn alta kaj malalta. Simile al multaj Okcident-Afrikaj lingvoj, ĝi havas [[ton-terasado]]n.
| align=center | {{IPA|e}}
|
=== Fonotakso ===
| align=center | {{IPA|o}}
La eblaj silabaj strukturoj estas V, CV, CCV kie la dua konsonanto estas {{IFA|/l/}}, aŭ silaba nazalo.
|-
| '''[[Open-mid vowel|Open-mid]]'''
== Skribsistemo ==
| align=center | {{IPA|ɛ}}
La Gaa estis unue skribita de Christian Jacobsen Protten, kiu estis la filo de Dana soldato kaj Afrika virino, en ĉirkaŭ [[1764]]. La ortografion oni plurfoje jam reviziis ekde [[1968]], kun la lasta revizio en [[1990]].
|
| align=center | {{IPA|ɔ}}
|-
| '''[[Open vowel|Open]]'''
|
| align=center | {{IPA|a}}
|
|}
 
{|class="wikitable"
! [[Monophthong]]s
! [[Front vowel|Front]]
! [[Central vowel|Central]]
! [[Back vowel|Back]]
|-
| '''[[Close vowel|Close]]'''
| align=center | {{IPA|ĩ}}
|
| align=center | {{IPA|ũ}}
|-
| '''[[Close-mid vowel|Close-mid]]'''
| align=center |
|
| align=center |
|-
| '''[[Open-mid vowel|Open-mid]]'''
| align=center | {{IPA|ɛ̃}}
|
| align=center | {{IPA|ɔ̃}}
|-
| '''[[Open vowel|Open]]'''
|
| align=center |
 
-->{{IFA|ã}}
|
|}
<!--
 
{{IPA|ã}}
|
|}
 
-->
===(Tunoj, Toneloj, Tonoj, Tonas)===
Ga havas 2 (tunoj, toneloj, tonoj, tonas), alta kaj malalta. (Ŝati, Simile al) multaj Okcidentaj Afrikanaj lingvoj, ĝi havas [[tono terasanta]].
<!--
 
===Tones===
Ga has 2 tones, high and low. Like many West African languages, it has [[tone terracing]].
 
-->
===_Phonotactics_===
La ebla silabo (strukturoj, strukturas) estas V, Cv, _CCV_ kie la (sekundo, dua) konsonanto estas {{IFA|/l/}}, aŭ _syllabic_ naza.
<!--
 
===Phonotactics===
The possible syllable structures are V, CV, CCV where the second consonant is {{IPA|/l/}}, or a syllabic nasal.
 
-->
==Skribsistemo==
Ga estis unua skribita per Kristano _Jacobsen_ _Protten_, kiu estis la filo de Dana soldato kaj Afrikana virino, en (pri, ĉirkaŭ) 1764. La ortografio havas estas reviziita nombro de (tempoj, fojoj) (ekde, ĉar, pro tio ke) 1968, kun la lasta recenzo en 1990.
 
La skribsistemo estas [[Latina alfabeto|LatinaLatin]]-bazita [[alfabeto]] kaj havas 26 (leteroj, literoj)literojn. Ĝi havas tri aldonaaldonajn (letero,liter-simbolojn litero)kiuj simbolojlaŭas kiula estisimbolojn konforma laŭde la [[Internacia Fonetika Alfabeto|_IPA_IPA]]. simboloj. Estas ankaŭ dek unu (orientitaj grafeoj, duliteraĵoj, duliteraĵas)[[digrafo]]jn kaj du (triliteraĵoj,[[trigrafo]]jn triliteraĵas(triliteraĵojn). Vokala longo estas prezentita per duobligantaduopigo aŭ triopantatriopigo de la vokala simbolo, egekz. 'a', 'aa' kaj '_aaa_aaa'. (Tunoj, Toneloj, Tonoj, Tonas)ne estas nOT prezentisprezentataj. _Nasalisation_ Nazaligado estas prezentita post [[buŝa konsonanto|buŝaj konsonantoj]] kie ĝi diferencigas inter [[minimumajminimuma paro|minimumajn parojparojn]].
 
La GaGaa alfabeto estas:
Aa, Bb, Dd, Ee, {{_Unicode_Unikodo|Ɛɛ}}, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, LL, Mm, Nn, {{_Unicode_Unikodo|Ŋŋ}}, Oo, {{_Unicode_Unikodo|Ɔɔ}}, Pp, Rr, Ss, Tajpeska tiparo TTFTt, Uu, Vv, Ww, Yy, Zz
 
Jeno (leteroj,Jenaj literoj) prezentiprezentas (sonoj,sonojn sonas) kiukiuj ne korespondikorespondas kunal la sama (letero, litero) askiel la simbolo de la [[Internacia Fonetika Alfabeto|_IPA_IPA]] simbolo (egekz B prezentas {{IFA|/b/}}):
*J j - {{IFA|/ʤ/}}
*Y y - {{IFA|/j/}}
 
Digrafoj kaj trigrafoj:
(Orientitaj grafeoj, Duliteraĵoj, Duliteraĵas) kaj (triliteraĵoj, triliteraĵas):
*Gb gb - {{IFA|/ɡb/}}
*Gw gw - {{IFA|/ɡʷ/}}
Linio 397 ⟶ 204:
*Kw kw - {{IFA|/kʷ/}}
*Ny ny - {{IFA|/ɲ/}}
*{{_Unicode_Unikodo|Ŋm}} {{_Unicode_Unikodo|ŋm}} - {{IFA|/ŋm/}}
*{{_Unicode_Unikodo|Ŋw}} {{_Unicode_Unikodo|ŋw}} - {{IFA|[ŋʷ]}} (alofono iom olanstataŭ fonemo)
*Sh sh - {{IFA|/ʃ/}}
*Ts ts - {{IFA|/ʧ/}}
*_Shw_Shw _shw_shw - {{IFA|/ʃʷ/}}
*_Tsw_Tsw _tsw_tsw - {{IFA|/ʧʷ/}}
<!--
== Vidu ankaŭ ==
 
* [[Gaa popolo]]
==Writing system==
Ga was first written by Christian Jacobsen Protten, who was the son of a Danish soldier and an African woman, in about 1764. The orthography has been revised a number of times since 1968, with the most recent review in 1990.
 
The writing system is a [[Latin alphabet|Latin]]-based [[alphabet]] and has 26 letters. It has three additional letter symbols which correspond to the [[International Phonetic Alphabet|IPA]] symbols. There are also eleven digraphs and two trigraphs. Vowel length is represented by doubling or tripling the vowel symbol, eg 'a', 'aa' and 'aaa'. Tones are not represented. Nasalisation is represented after [[oral consonant]]s where it distinguishes between [[minimal pairs]].
 
The Ga alphabet is:
Aa, Bb, Dd, Ee, {{unicode|Ɛɛ}}, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, {{unicode|Ŋŋ}}, Oo, {{unicode|Ɔɔ}}, Pp, Rr, Ss, Tt, Uu, Vv, Ww, Yy, Zz
 
The following letters represent sounds which do not correspond with the same letter as the [[International Phonetic Alphabet|IPA]] symbol (eg B represents {{IPA|/b/}}):
*J j - {{IPA|/ʤ/}}
*Y y - {{IPA|/j/}}
 
Digraphs and trigraphs:
*Gb gb - {{IPA|/ɡb/}}
*Gw gw - {{IPA|/ɡʷ/}}
*Hw hw - {{IPA|/hʷ/}}
*Jw jw - {{IPA|/ʤʷ/}}
*Kp kp - {{IPA|/kp/}}
*Kw kw - {{IPA|/kʷ/}}
*Ny ny - {{IPA|/ɲ/}}
*{{unicode|Ŋm}} {{unicode|ŋm}} - {{IPA|/ŋm/}}
*{{unicode|Ŋw}} {{unicode|ŋw}} - {{IPA|[ŋʷ]}} (an allophone rather than a phoneme)
*Sh sh - {{IPA|/ʃ/}}
*Ts ts - {{IPA|/ʧ/}}
*Shw shw - {{IPA|/ʃʷ/}}
*Tsw tsw - {{IPA|/ʧʷ/}}
 
-->
==Vidu ankaŭ==
* [[Ga popolo]]
* [[_Carl_ Kristano _Reindorf_]]
<!--
 
==See also==
* [[Ga people]]
* [[Carl Christian Reindorf]]
 
== Referencoj ==
-->
*{{Citlibro | Titolo=West African Language Data Sheets Vol 1 | Eldonejo=West African Linguistic Society | Jaro=1977 | Redaktanto=M. E. Kropp Dakubu}}
==Referencoj==
*{{Citlibro | Titolo=WestThe AfricanLanguages Languageof DataGhana Sheets| Vol 1 - Okcidentaj Afrikanaj Lingvaj Datumaj Folioj (Volumeno, Volumo) 1location=London | Eldonejo=WestKegan AfricanPaul LinguisticInternational Societyfor -the OkcidentaInternational Afrikana LingvaAfrican SocioInstitute | Jaro=19771988 | Redaktanto=M. E. Kropp _Dakubu_Dakubu | id=ISBN 0-7103-0210-X}}
*{{Citlibro | Aŭtoro=M. E. Kropp Dakubu | Titolo=Ga Phonology | situo-Lego | Eldonejo=Institute of African Studies, University of Ghana | Jaro=2002 }}
*{{Citlibro | Titolo=The Languages of Ghana - La Lingvoj de Ganao | Loko=Londono | Eldonejo=Kegan Paul International for the International African Institute - _Kegan_ Paŭlo Internacia por la Internacia Afrikana Instituto | Jaro=1988 | Redaktanto=M. E. Kropp _Dakubu_ | ID=ISBN 0-7103-0210-X}}
*{{Citlibro | Aŭtoro=M.Bureau E.of KroppGhana Dakubu - M. E. Kropp _Dakubu_Languages | Titolo={{unikodo|Ga PhonologyWiemɔ -Kɛ Ga Fonologio | situo-Lego (ludilo)Ŋmaa}} | Eldonejo=Institute of African Studies, UniversityAccra:Bureau of Ghana -Languages Instituto| de Afrikanaj Studoj, Universitato de GanaoJaro=1995 | Jaroid=2002ISBN 9964-2-0276-8}}
*{{Citlibro | Aŭtoro=BureauA. ofA. Ghana Languages - Buroo de Ganaaj LingvojAmartey | Titolo={{_Unicode_|Beginners' Ga _Wiemɔ_ Kɛ _Ŋmaa_}} | Eldonejo=Accra:BureauGa of Ghana Languages - Akrao:Buroo de Ganaaj LingvojSociety | Jaro=1995 | ID=ISBN1989 9964-2-0276-8}}
*{{Citlibro | Aŭtoro=A. A. Amartey - A. A. _Amartey_ | Titolo=Beginners' Ga - Komencantoj' Ga | Eldonejo=Ga Society - Ga Socio | Jaro=1989 }}
Kropp _Dakubu_ M. E. (1999). Ga-Angla vortaro kun Angla-Ga Indekso. Akrao: Nigra Masko _Ltd_.
<!--
 
==References==
*{{cite book | title=West African Language Data Sheets Vol 1 | publisher=West African Linguistic Society | year=1977 | editor=M. E. Kropp Dakubu}}
*{{cite book | title=The Languages of Ghana | location=London | publisher=Kegan Paul International for the International African Institute | year=1988 | editor=M. E. Kropp Dakubu | id=ISBN 0-7103-0210-X}}
*{{cite book | author=M. E. Kropp Dakubu | title=Ga Phonology | location-Lego | publisher=Institute of African Studies, University of Ghana | year=2002 }}
*{{cite book | author=Bureau of Ghana Languages | title={{unicode|Ga Wiemɔ Kɛ Ŋmaa}} | publisher=Accra:Bureau of Ghana Languages | year=1995 | id=ISBN 9964-2-0276-8}}
*{{cite book | author=A. A. Amartey | title=Beginners' Ga | publisher=Ga Society | year=1989 }}
Kropp Dakubu M. E. (1999). Ga-English dictionary with English-Ga Index. Accra: Black Mask Ltd.
 
-->
==Eksteraj ligiloj==
*[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=gaa Ethnologue-a elementoero]
*[http://www.unhchr.ch/udhr/lang/gac2.htm Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj en Gala Gaa lingvo]
*[http://www.dictionary.kasahorow.com/all/gaa _kasahorow_kasahorow Libera GaGaa-_Adangme_Adangma Vortaro]<!--
 
==External links==
*[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=gaa Ethnologue entry]
*[http://www.unhchr.ch/udhr/lang/gac2.htm Universal Declaration of Human Rights in Ga language]
*[http://www.dictionary.kasahorow.com/all/gaa kasahorow Free Ga-Adangme Dictionary]
 
-->
 
[[Kategorio:Kvaa lingvaro]]
Linio 479 ⟶ 234:
 
 
[[br:Gaeg]]
[[de:Ga (Sprache)]]
[[en:Ga language]]
[[fr:Ga (langue)]]
 
[[ko:가어]]
 
[[ms:Bahasa Ga]]
[[Kategorio:Aŭtomate tradukitaj, kontrolindaj]]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Gaa_lingvo"