|
'''MariskojMarfruktoj''' (aŭ '''marfruktoj''') estas diversaj [[manĝado|manĝeblaj]] [[maro|maraj]] [[molusko]]j kaj [[krustaco|krustuloj]]. [[Fiŝo]]j ne estas marfruktoj laŭ tiu difino.
Tiu ĉi artikolo temas pri la nutraj kaj kuiraj aspektoj, ne la bestosciencaj.
==Lingva noto==
Apud la kutima kaj PIV-a esprimo "marfrukto" ekzistas ankaŭ la malpli kutima, ne-oficiala kaj ne-PIV-a novradiko "marisko" kun la sama signifo.
La vortoj ''marfrukto'' kaj ''marisko'' havas la saman signifon.
La vorto ''marfrukto'' (difinita en [[PIV]]) [[paŭso|paŭsas]] kunmetaĵon uzatan en pluraj referenclingvoj de la [[Fundamento de Esperanto]], ekzemple la franca (''fruits de mer''), la germana (''Meeresfrüchte''), kaj la rusa (''морские фрукты''). Ĝi estas uzata ankaŭ en la itala (''frutti di mare'') kaj la brazila portugala (''frutos do mar''). Tamen la signifo ne sekvas tute logike el la signifo de "mar/" kaj "frukt/", pro kio kelkaj preferas la esprimon "marisko", kiu devenas de formo komuna al la hispana kaj la portugala (''marisco'').
La vorto ''marisko'' (kiu ne estas en [[PIV]]) devenas de formo komuna
al la hispana kaj la portugala (''marisco'').
==Nutrado==
La saneco de mariskojmarfruktoj dependas de la akvokvalito, ĉar multaj sin nutras filtrante [[planktono]]n, aŭ vorante filtrantojn.
Tial ili koncentras la solvajn mineralojn sed ankaŭ venenaĵojn.
Ekzemple, la tiel nomata [[ruĝa tajdo]] estas abundo de ruĝaj algoj, kiuj, kvankam manĝeblaj por filtromoluskoj, estas venenaj por homoj.
==MariskojMarfruktoj en kuirarto==
MariskojMarfruktoj estas tre ŝatataj pladoj en multaj apudmaraj [[kulturo]]j: mara [[paelo]] (rizaĵo, katalune kaj hispane ''paella'') estas mariskamarfrukta plado tipa en [[Hispanio]].
Kelkaj estas manĝitaj krude, kun iom da acidaĵo ([[citrono]] aŭ [[aceto]]) por seninfektigi, aliaj bolitaj.
En Azio, la japana kaj la [[Tajvano|tajvana]] [[kuirarto]]j tre uzas ilin.
Ankaŭ en [[Brazilo]] mariskajmarfruktaj pladoj estas tre ŝatataj, kaj [[salikoko]] estas preskaŭ "oficiala" plado de [[prezidento de Brazilo|respublikaj prezidentoj]].
Aliaj kulturoj, ĉefe tiuj de senmaraj landoj, ne konas ilin. Estas eĉ kulturoj, kiuj abomenas aŭ [[tabuo|anatemas]] mariskojnmarfruktojn, kiel la tradicia [[judismo]] (fakte la [[Malnova testamento]], tial [[kristanismo]] preterlasis la [[koŝero|koŝeraj reguloj]]), kiu tute malpermesas ĝian manĝadon. Viandomanĝantaj rastafarianoj estas malpermesataj laŭ reguloj de ''[[i-tal]]'' manĝi [[kraboj]]n kaj [[omaroj]]n, kvankam aliaj specoj de maraj bestoj estas kutima manĝaĵo ĉe rastafarianoj.
Aliflanke, aliaj diras ke mariskojmarfruktoj estas erotikstimulilo aŭ [[afrodiziigaĵo]], eble pro riĉeco de mineraloj.
===MariskajMarfruktaj pladoj===
====Kalinekto====
| 