Vokala harmonio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
→Turka lingvo: aldono |
aldono |
||
Linio 132:
Krome eĉ malmulte da esceptoj ekzistas, kiel ekz. -ken ([[konverbo]] kun la senco "dum ke"), la vokalo o en la finaĵo -iyor ([[prezenco]]).
=== Mongolaj lingvoj ===
==== Mongola lingvo ====
[[Mongola lingvo]] havas tri klasojn de vokaloj:
# Antaŭaj vokaloj: ''ө, ү, э''
# Malantaŭaj vokaloj: ''а, о, у''
# Neŭtralaj vokaloj: ''и''
La vokaloj я, е, ю, ё estas fakte kombinoj de la vokaloj а, э, у, о kun la konsonanto й. Se vorto enhavas nur la vokalon ''и'', tiam ĝi estas traktata kiel vorto de la antaŭa vico.
{| class="prettytable"
! Antaŭaj vokaloj
! Malantaŭaj vokaloj
|-
| Чи <u>'''и'''рн'''э'''</u>. "Vi (ci) venas."
| Би <u>'''я'''вн'''а'''</u>. "Mi iras."
|-
| Чи сайхан кино <u>'''ү'''зл'''ээ'''</u>. "Vi (ci) vidis bonan filmon."
| Би цецерлегд <u>с'''уу'''л'''аа'''</u>. "Mi sidis en la ĝardeno."
|-
| <u>ц'''е'''ц'''е'''рл'''е'''г</u> "ĝardeno"
| <u>с'''ай'''х'''а'''н</u> "bona"
|}
=== Uralaj lingvoj ===
==== Finna lingvo ====
La [[Finna lingvo]] havas tri klasojn de vokaloj:
# Antaŭaj vokaloj: ''ä, ö, y''
# Malantaŭaj vokaloj: ''a, o, u''
# Neŭtralaj vokaloj: ''i, e''
Neŭtralaj vokaloj povas aperi post vokaloj el la du unuaj grupoj kaj povas esti kombinataj kun vokaloj el ambaŭ vicoj, ekz. '''äi''', '''öi''', '''yi''' kaj '''ai''', '''oi''' a '''ui'''. Se vorto enhavas nur neŭtralajn vokalojn, tiam estas uzataj vokaloj el la antaŭa grupo, ekz. '''eikö''', '''eihän'''.
{| class="prettytable"
! Antaŭaj vokaloj
! Malantaŭaj vokaloj
|-
| <u>T'''ää'''ll'''ä'''k'''ö'''</u> koira on? "Ĉu ĉi tie estas la hundo?"
| Koira on <u>t'''uo'''ll'''a'''</u>. "La hundo estas tie."
|-
| <u>M'''i'''ss'''ä'''h'''ä'''n</u> kissa on? "Kie estas la kato?"
| Kissa on <u>p'''uu'''t'''a'''rh'''a'''ss'''a'''</u>. "La kato estas en la ĝardeno."
|-
| Aasi ei ole <u>t'''ää'''ll'''ä'''</u>. "La azeno ne estas tie."
| <u>T'''uo'''ll'''a'''k'''o'''</u> aasi on? "Ĉu la azeno estas tie?"
|-
| <u>H'''ii'''r'''i'''ll'''ä'''</u> on lyhyet jalat. "Muso havas mallongajn krurojn."
| <u>'''Aa'''sill'''a'''</u> on pitkät <u>k'''o'''rv'''a'''t</u>. "Azeno havas longajn orelojn."
|}
Ĉe kunmetaĵoj estas uzata la vokalo laŭ la lasta parto.
== Simila termino ==
'''Sinharmonio''' (de la greka ‘syn’ – kune kaj ‘harmonia’ – harmonio) estas pli ĝenerala termino por vokala harmonio kaj similaj fenomenoj ĉe konsonantoj (pli kutime nomata '''[[asimilo (fonetiko)|asimilo]]''').
== Fontoj ==
;Ĝenerala
* {{Citlibro
| Eldonisto<!--ne funkcias-->
| Aŭtoro=Glück, Helmut
| Titolo=Metzler Lexikon Sprache
| Eldonejo=J. B. Metzler'sche Verlagsbuchhandlung
| Loko=Stuttgart
| Eldono=1.
| Komento=Kontribuo ''Vokalharmonie'', p. 683
| Jaro=1993
| ISBN=3-476-00937-8
}} {{ref-de}}
;Por unuopaj lingvoj
* {{Citlibro
| Aŭtoro=Hasan Çakır
| Titolo=Grammatik kurz & bündig Türkisch
| Eldonejo=PONS GmbH
| Loko=Stuttgart
| ISBN=978-3-12-561667-7
| Komento=Kontribuo ''Die Vokalharmonie'', p. 12-14
}} {{ref-de}}
* [http://www.uni-mainz.de/Organisationen/FS-Orientkunde/Download_Tuerkisch/türkischeGrammatikneu.pdf Małka gramatika turkowšćiny] {{ref-de}}
* {{Citlibro
| Aŭtoro=Hans-Peter Vietze
| Titolo=Lehrbuch der mongolischen Sprache
| Eldonejo=VEB Verlag Enzyklopädie
| Loko=Leipzig
| Eldono=5.
| Komento=Kontribuo ''Die Vokalharmonie'', p. 20-21
| Jaro=1988
| ISBN=3-324-00242-7
}} {{ref-de}}
* {{Citlibro
| Aŭtoro=Semrau, Richard
| Titolo=Langenscheidts Praktisches Lehrbuch Finnisch
| Jaro=1995
| ISBN=3-468-26140-3
| Eldonejo=Langenscheidt
| Loko=Berlin
}} {{ref-de}}
[[Kategorio:Fonetiko]]
| |||