Lester Young: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
{{ADLS}}
[[dosiero:Lester Young (Gottlieb 09431).jpg|thumb|right|290px|Lester Young, prezentado en en la novjorka klubejo ''Famous Door'', proks. septembron de 1946. Foto de [[William P. Gottlieb]].]]
'''Lester Willis YoungYOUNG''', nomitakromnomite „Prez“'''Prez'''„Pres“'''Pres''' (* [[27-an de aŭgusto]] [[1909]] en Woodville, [[Misisipio]]; † [[15-an de marto]] [[1959]] en [[Novjorko]]) estis [[usono|usona]] [[Saksofono|tenorsaksofonisto]] kaj [[klarnetisto]]. Lester Young estis unu el la influhavaj saksofonistoj de la ĵazo[[Ĵazo|ĵaza movado]]. Lia ludmaniero markas la punkton de transiro ekde [[svingo (muzikstilo)|svingo]] al [[bibopo]]. Karakterizaj estis – male al la fortika sono de [[Coleman Hawkins]] – lia maldiketa, hela sono kaj lia eleganta ludo. Aŭdeblan influon sur la ludo de Lester Young havis [[Frank Trumbauer|Frankie Trumbauer]]<ref>Richard Morton/Brian Cook: ''The Penguin Guide to Jazz On CD'', Sixth edition, Penguin, London 2002, p. 1588</ref>. Komune kun gitaristo [[Charlie Christian]] kaj basisto [[Jimmy Blanton]] li estis unu el la centraj personojfiguroj de ĵazo en la fruaj [[1940-aj jaroj]].
 
== Lia vivo ==
=== La fruajFruaj jaroj de (1909 ĝis -1934) ===
Lia patro, Willis Handy Young, estis vaganta muzikisto kaj muzikinstruisto, kiu estis studinta ĉe la [[Universitato je Tuskegee]] kaj kiu ĉiam vojaĝis kun karnavalaj kaj [[menestrelo|minstrelaj spektakloj]]. Lia patrino estis kreoldevena instruistino.<ref>Nat Hentoff/Nat Shapiro: ''Hear Me Talkin’ To Ya'', Penguin, 1959, p. 300, tradukita laŭ Hentoff, Shapiro</ref>Lester Young rakontis: „Mia"''mia patro estis karnavalmuzikisto. Li povis ludi ĉiujn instrumentojn, kvankam li preferis la trumpeton. Li ankaŭ donis kantlecionojn kaj vojaĝis ĉiam tra la lando kaj ĉiam plu donis muzikinstruon, ĝis kiam li mortis en la kvardekaj jaroj''".<ref>Hentoff/Shapiro, ''Jazz erzählt'', p. 320</ref>
 
Lester estis ankoraŭ infano, kiam lia familio transloĝistransloĝiĝis al [[Nov-Orleano]], pli precize al Algiers sur la alia flanko de la [[Misisipo]]. Li alkreskis kun la ĵazmuziko de Nov-Orleano kaj disdonis flugfoliojn, en kiuj la bandoj anoncis siajn prezentadojn. Kiel infano li malofte vidis sian patron, sed kiam li estis dek jarojn aĝa, lia patro revenis kaj kaj donis al li, al lia fratino Irma kaj al lia frato Lee rigoran instruon cele al la formado de familia bando. Je la sama tempo la gepatroj eksgeedziĝis. Lester ludis komence [[frapinstrumentaro]]n, poste li studis [[violono]]n, je tempospaco [[trumpeto]]n, poste [[aldosaksofono]]n.
 
Kiam Lester Young estis proksimume dek unu jarojn aĝa, la familia bando de la Young transloĝiĝis komenceunue al [[Memphis (Tenesio)|Memphis]], ekloĝis tamensed baldaŭ enloĝiĝis en [[Minneapolis]] kaj vojaĝis dum la (senleciona) karnavaltempo tra [[Minesoto]], Dakoto kaj [[Kansaso]], kun Lester kiel frapinstrumentisto kaj afiŝportanto por minstrelospektaklojminstrelo-spektakloj.
 
En la aĝo de 18 jaroj fine de [[1927]] li forlasis post unu el la oftaj kvereladoj kun la patro la familian bandon, kiam ĉi tiu vojaĝis tra [[Teksaso]], kaj li membriĝis en grupo nomenomita ''Art Bronson’s Bostonians'', en kiu li plejofte ludis bariton- kaj aldo-saksofonojn, sed ankaŭ jam transiris al tenorsaksofono ĉar la tenoristo de la bando ne estis tre bona. En [[1929]] li forlasis la ''Bostonians'', ludis mallonge denove kun la familiobando en [[Nov-Meksiko]] kaj aliĝis septembron de [[1930]] enal ''Blue Devils'', la bando de [[Walter Page]], kun kiu li travivis kelkajn kruelajn tempojn. „Ni"''Ni, la ‚Blue''Blue Devils‘Devils'', estis vere elpremataj“elpremataj''", li rakontis al [[Leonard Feather]], „kaj"''kaj devis ludi antaŭ tri homoj. Iam al ni estis forprenitaj ĉiuj instrumentoj, kaj ili irigis nin al la fervojaj reloj kaj diris, ke ni forlasu la urbon...&nbsp;.''"<ref>Vd. Leonard Feather. La incidento okazis en [[1933]] je Martinville, [[Okcidenta Virginio]], kaj estiskaŭzis la finofinon de la ''Original Blue Devils''.</ref> .
 
En [[1931]] Lester Young laboris post ĉi tiu travivaĵo kiel [[liberprofesiulo]] en la ĉirkaŭejo de Minneapolis, kie li ludis en la klubejo ''Nest'' (sub [[Eddie Barefield]] k. a.). Printempon de [[1932]] li vojaĝis kun la ''Thirteen Original Blue Devils'' al [[Oklahomaurbo (Oklahomo)|Oklahomaurbo]], kie li konatiĝis kun [[Charlie Christian]], kaj ludis kun la bando ĝis meze de [[1933]].<br style="clear:both;" clear="all" />En Minneapolis Young aŭskultis unuanpor la unua fojonfojo la bandon de [[Count Basie]]: „Mi"''mi kutime aŭskultis la bandon de Basie la tutan tempon enper la radio kaj opiniis, ke ĝi povus bezoni tenoriston. Ĝi ludis en Kansasurbo en klubejo ''Reno''. Estis freneze, la tuta bando eliĝegis, nur sen tenoristo. Mi pripensis, ke tiel tio ne povas daŭri. Do mi sendis telegramon al Basie. Jam antaŭe li estis aŭdinta min. Ni du tien-reen veturis regule inter Minneapolis kaj Kansasurbo.''"<ref>Vd. Hentoff/Shapiro, ''Hear Me Talkin’ To Ya'', p.300, tradukita laŭ Hentoff, Shapiro</ref>. [[Benny Carter]] memoris pri Young en Minneapolis: „Kiam"''kiam mi en 1932 vojaĝis kun ''[[McKinney’s Cotton Pickers]]'', ni estis en Minneapolis kaj iu rakontis al ni pri miriga aldosaksofonisto en tiea surloka klubo. Mi iris tien, por aŭkultiaŭskulti ‚Prez-on‘ kaj estis tute ravita. Tio estis la plej grandioza afero, kiun mi iam ajn aŭskultis.''"<ref> Vd. Leonard Feather.</ref> .
 
Lester Young aĉetis ĉiujn sondiskojn de [[Frank Trumbauer]] kaj [[Bix Beiderbecke]] („Frank"''Frank estis mia idolo!''"). Li ŝatis la sonon de la C-[[saksofono]] de Trumbauer kaj ties manieron de la alproksimiĝo al la melodio, kio influis lin je la elformado de sia propra ludmaniero.<ref>La stila simileco estas bonege aŭdebla je sonregistraĵoj kiel ''For No Reason At All In ’C’&nbsp;'' el [[1927]], kiun Trumbauer registris kune kun [[Bix Beiderbecke]] [cn,p] kaj gitaristo [[Eddie Lang]].</ref> La unikaj frazigo kaj sonkoloro de [[Bud Freeman]] igis lin decidiĝi por [[tenorsaksofono]].
 
Intertempe [[Coleman Hawkins]] estis la „reĝo“"reĝo" je la tenorsaksofono, kaj post kiam Lester Young ŝanĝiĝis al tenorsaksofono, li evoluigis sur sia ĉefinstrumento stilon malan al tiu de Coleman, malpli kuraĝe elpaŝa kaj eksterema ol tiu de la kvin jarojn pipli aĝa Hawkins. Young intertempe transloĝixistransloĝiĝis post malfondado de la ''Original Blue Devils'' meze de [[1933]] al [[Kansasurbo]], kie li ludis kun la bando de [[Bennie Moten]]-George E. Lee, Clarence Love kaj [[Joe King Oliver|King Oliver]]. Li kaŭzis atenton dum [[spontankoncerto]]j decembron de 1933, en kiuj okazis muzika konkurso kun Coleman Hawkins de la bando de [[Fletcher Henderson]]. Post unua mallonga dungiteco en la ensemblo ''[[Count Basie]] and His Cherry Blossom Orchestra'' en 1934, post kiam li venis el la orkestro de Moten kaj ŝanĝis sian lokon kun Herschel Evans, kiu iris de Basie al Moten,<ref>Rainer Nolden: ''Count Basie. Sein Leben, seine Musik, seine Schallplatten'', collection Jazz, Oreos</ref> li forlasis la grupon en marto, por pretertempe anstataŭi Hawkins en la bando de Fletcher Henderson. Lia stilo, tute malsama ol tiu de Hawkins, trafis tamen je la bandanoj sur malmultan ŝaton, kaj li forlasis la bandon post kelkaj monatoj.
 
=== En la bando de Basie de (1934 ĝis -1940) ===
 
Jam baldaŭ Lester Young revenis al Kansasurbo (kiel ero de la bando de [[Andy Kirk]]), ekipita per letero de Fletcher Henderson, en kiu tiu certigis al ĉi tiu, ke li ne estas maldunginta lin. En [[1935]] li laboris [[liberprofesiulo|liberprofesie]] en Kansasurbo kaj Minnesota (i. a. en la bandoj de [[Boyd Atkins]] kaj Rook Ganz). En [[1936]] li denove estis membro de la ''[[Count Basie Orchestra|bandego de Count Basie]]''; diskoproducento [[John Hammond]] aŭskultis lin kaj produktis kun Young la [[9-an de oktobro]] [[1936]] sian unuan diskon; kvar pecojn, registritajn en [[Ĉikago]], kiam la bando havis dungitecon en „Grand Terrace“, kun Basie, trumpetisto Carl „Tatti“"Tatti" Smith, la ritmosekcio el [[Walter Page]] kaj [[Jo Jones]], samkiel kantisto [[Jimmy Rushing]]. Kiam la diskoj aperis ĉe [[Vocalion Records]] sub la nomo ''Jones-Smith Inc.'', evidentiĝis, ke temastemis pri nova speco de muziko. „Ekonomia"''Ekonomia, malpli estas pli“pli''", skribis [[Gunther Schuller]] multe pli poste.<ref>Donald Clarke: Billie Holiday. ''Wishing on the Moon. Eine Biographie'', Piper, München 1995, p. 156</ref> Precipe ''[[Oh, Lady Be Good!]]'' konatigis lin inter muzikistoj.
 
Tri monatojn poste la tuta ''[[Count Basie Orchestra]]'' sonregistris en [[Novjorko]] sian unuan kunsidon (dokumentitan suren ''The Original American Decca Recordings''), kaj rapide eksciis la tiama ĵazmondo, ke ekzistas nova maniero de la saksofonludado. [[Dexter Gordon]] priskribis ĉi tiun momenton: „Hawkins"''Hawkins vere estis farinta ĉion eblan kaj estis majstro sur sia saksofono, sed kiam aperis Prez, ni nur aŭskultis lin ni aŭskultis. Prez havis tute alian sonon, iun, kiun ni ĉiuj atendis; la unua, kiu vere rakontis historion sur la tenorsaksofono.“''"<ref> Vd. Leonard Feather</ref>.
 
La alveno de Lester Young en la bando de Basie en 1936 tempe paralelis kun kvinjara foresto de [[Coleman Hawkins]], kiu estis en [[Eŭropo]]. Tio estis grava faktoro porpro tio, ke Lester Young ricevis pli da kuraĝigo por siaj novigaj eksperimentoj, ol estus ebla, se Hawkins ankoraŭ altirus la tutan atenton de la usona ĵazmondo.
 
NunTiam li travivis la plej fruktodonan kaj feliĉan tempon de sia kariero. En la tiel nomataj „tenorbataloj“"tenorbataloj", Lester Young muzike luktis kunkontraŭ sia sambandano [[Herschel Evans]], kiu sekvis la tradicion de Hawkins kaj kiun Basie efektoplene kontraŭmetis al Young. Kiam Evans en [[1939]] subite mortis, Lester transprenis ties muzikan rolon en la bando. Ties morto skuis lin tiel, ke li ekdrinkis ege kaj ade. [[Jo Jones]] sin memoris: „Tiam"''tiam Lester tenis plej grandan respekton kaj admiron por Herschel Evans; kiam li mortis, estis ĝuste kvazaŭ mortus ĝemeloj. Li volis preni sian mantelon kaj forlasi la seĝon, sed la uloj portis lin reen''".<ref>Vd. Leonard Feather</ref>
 
Ankaŭ liaj sonregistraĵoj kun malgrandaj ensembloj kiel ''[[Kansas City Six|Kansas City Six/Five]]'' (''Lester leaps in'' 1939) kaj aparte kun kantistino [[Billie Holiday]] famigis lin. Sian ŝercnomon „Prez“"Prez" (aŭ „Pres“"Pres"), kio signifas „prezidanto“"prezidanto", li ricevis de Billie Holiday, kiun li siaflanke ŝercnomis „Lady''Lady Day“Day''. Ekde kiam ili en [[1937]] komune surdiskigissurdiskiĝis, ekzistis intima amikeco inter la du, kiu malgraŭ pli longaj tempoj, en kiuj ili ne vidis sin reciproke, daŭris ĝis la morto de Young en [[1959]]. Signon de lia kreskanta famo montris la partopreno je la koncertoj de [[Benny Goodman]] en [[Carnegie Hall]] en la jaro [[1938]].
 
=== La militotempoMilitotempo ===
[[dosiero:Ray Bauduc, Herschel Evans, Bob Haggard, Eddie Miller, Lester Young, Matty Matlock, Howard Theatre, Washington D.C., ca. 1941.jpg|thumb|rightleft|290px|Lester Young kun [[Ray Bauduc]], [[Herschel Evans]], [[Bob Haggart]], [[Eddie Miller]], [[Matty Matlock]], en teatrejo Howard, Vaŝingtono, proks. 1941.<br/> Foto de [[William P. Gottlieb]].]]
En [[1940]] Lester Young forlasis la bandon de Basie. Lia rompiĝo kun [[Count Basie]] baziĝas en lia superstiĉo: Lili rifuzis kunlabori je sonregistrado vendredon, la 13-an. Poste li estris komence de [[1941]] mallongvivan grupon en la ĵazklubejo ''Kelly’s Stable'' ĉe la [[novjorko|novjorka]] 52-a Strato. Majon de 1941 li aliĝis kun sia frato, frapinstrumentisto [[Lee Young]], al sesopo, kun kiu li ludis en [[Los-Anĝeleso]] kaj septembron de 1942 en la klubejo ''[[Cafe Society]]'' en Novjorko. Malgraŭ ĉiu admiro kaj populareco, kiun li ĝuis, li ne sukcesis teni bandon trans pli longa tempospaco; li simple ne estis denaska bandestro. La partnereco kun lia frato finiĝis en [[1943]], kaj Lesteriom troviĝisironie – kia ironio! –Lester kielfariĝis gastmuzikisto en bando, kiun direktis la kapabla, sed ne grava tenorsaksofonisto [[Al Sears]].
 
Decembron de 1943 li re-eniris same abrupte, kiel li forlasis ĝin, en la bandon de Basie. Ĉi tiun duan fojon ilia kunlaboro ja ne estis tiel spektakla kiel ekde 1936 ĝis 1940, daŭris: tamen menciindas, ke tiu dua kunlaborado okazis dum la [[sonregistrada bojkoto]] (''(recording ban)'') de 1942/44;, protiel tioke ne ekzistas oficialaj surdiskigaĵoj el ĉi tiu tempo. En [[1944]] li unuafoje gajnis la voĉdonadojn de ''Down Beat'' kiel plej bona tenorsaksofonisto.
 
Duonan jaron poste – Lester Young denove estis forlasinta la bandon de Basie en 1944 – la [[usona terarmeo]] rekrutigis lin. Post la sonregistradoj por la mallonga muzikfilmo ''Jamming The Blues'' li estis laŭlitere forkondukata de la scenejo (li estis malatentinta plurajn rekrutigajn ordonojn) kaj rekrutigata, kiel ankaŭ la frapinstrumentisto de la bando, [[Jo Jones]]. Male al multaj aliaj famaj ĵazmuzikistoj (precipe blankulaj), oni ne permesis al li kunmuziki en armebando – pune porpro tio, ke nur FBI devis memorigi lin pri lia servodevo dum militotempoj. Anstataŭe li servis kiel ordinara infanteriano kaj devis helposervi en Fort McClelland ([[Alabamo]]) en arme-militista malsanulejo. La sentema Young nur malfacile povis alkutimiĝi al la vivo en la armeo – jam la devigan mallongan harfasonon li trovis humiliga. Pro drogokrimeto (oni trovis ĉe li [[mariĥuano]]n) kaj pro rasisma incidento kun majoro (kiu trovis dum la traserĉado de lia ŝranko bildon de la blankula fianĉino de Lester Young, de blankulino) la milita tribunalo kondamnis lin al kaptiteco je kvin jaroj, kio finfine estis ŝanĝita en unu jaron en la armea malliberejo Fort Gordon en [[Georgio]]. Armea psikiatro diagnozis lin kiel „konstitucia"konstitucia psikopato“psikopato", ĉar Young trovis neniel krima la konsumon de mariĥuano, kiu tiutempe estis vaste disvastigita ĉe muzikistoj el Nov-Orleano. La kondiĉoj en la punejo estis kruelaj, tamen li „rajtis“"rajtis" muziki dimanĉe antaŭ oficiroj. Ĉi tiuj travivaĵoj konsiderinde traŭmigis Lester-on Young, kiu havis senseman, preskaŭ infanecan humoron kaj neniam alkutimiĝis al la burĝaj normoj.<ref>Martin Kunzler: ''Jazz-Lexikon'', Rowohlt, Reinbek 1993, p. 1324</ref> Lia restado en la armea punejo instigis lin al sia komponaĵo ''D. B. Blues'' (D. B. estis mallongigo por „detention''detention barracks“barracks', t.e. punejo-kabanoj).
 
Kiam Lester Young post malhonesta eksigo fine de la jaro 1945 revenis en la ĵazsocieton de la novjorka [[Ĵazklubejoj de la 52-a Strato|52-a Strato]], la ĵazmondo estis jam fundamente ŝanĝiĝisŝanĝiĝinta : [[bibopo]] estis enmoda, kaj nova generacio de junaj tenorsaksofonistoj aŭskultis liajn diskojn kaj kajestis komenciskomencintaj absorbi ĝiajn muzikajn ideojn. Por siaj admirantoj kaj imitantoj Lester Young elspezis nur malmultan tempon: li preferis la [[ĉefstila ĵazo|ĉefstilan ĵazon]] kaj aŭskultis private ''[[fonmuziko]]n'' de [[Frank Sinatra]] aŭ [[Dick Haymes]]. Young komence havis grandajn problemojn orientiĝi muzike kaj persone en la civila vivo.
 
[[dosiero:LESTER-young aladdin records.jpg|rechts|thumb|200px|Lester Young: ''[[East of the Sun (and West of the Moon)]]'', [[ŝelakdisko]] de la sonregistrado por „Aladdin“ kun [[Gene DiNovi]], [[Chuck Wayne]], [[Curly Russell]] kaj [[Tiny Kahn]] de la 29-a de decembro 1947]]
 
=== La sonregistradojSonregistradoj por „Aladdin“''Aladdin'' (1945–1947) ===
 
Post sia reveno en la ĵazmondetoĵazmondeton Lester Young iris al Sud-Kalifornio, kie li kontraktis pri surdiskigo kun Ed Mesner, posedanto de la malgranda [[diskeldonejo]] ''Philo Records'', poste alinomita ''[[Aladdin Records (Usono)|Aladdin Records]]''. Ĉi tiujn „Aladdin“"Aladdin"-kunsidojn produktis [[Leonard Feather]] de [[julio]] [[1945]] ĝis [[decembro]] [[1947]] (Enen [[1975]] [[Blue Note Records|Blue Note]] publikigis la sonregistraĵojn sub la titolo''[[The Complete Aladdin Recordings of Lester Young]]''). Tiuj ĉi sonregistraĵoj apartenas al la plej gravaj, kiujn faris Lester Young post liasia tempo en la bando de Basie. Dum ĉi tiu periodo Lester dispartigis sian tempon: unuflanke li prezentis sin ĉe la koncertoj de [[Jazz At The Philharmonic]] de [[Norman Granz]], kun kiu li longe flegis rilaton (Granz sonregistris LesteronLester Young por [[Mercury Records]] kaj liaj propraj diskeldonejoj [[Clef Records|Clef kaj Norgran]], poste [[Verve Records]]) kaj aliaflankealiflanke li prezentis sin en noktoklubejoj kaj surdiskigis kun propraj bandoj, al kiuj apartenos la juna [[bibopa]] pianisto [[Argonne Thornton]] (alinome [[Sadik Hakim]]), la basistoj [[Red Callender]] kaj [[Curly Russell]], la gitaristoj Fred Lacey, [[Chuck Wayne]], Nasir Bakaraat kaj la frapinstrumentistoj Henry Tucker kaj [[Roy Haynes]]. Decembron 1945 li ankaŭ faris sonregistraĵojn por Aladdin Records kun kantistino [[Helen Humes]], kiujn produktis Granz.
 
La unua kunsido je „Aladdin“"Aladdin" okazis decembron de 1945 kun malnova kolego el la bando de Basie, trombonisto [[Vic Dickenson]], kiu ekde 1940 ĝis 1941 estis ĉe Basie, kaj juna bibopa pianisto nome [[Dodo Marmarosa]]. En ĉi tiu tempo ekestis je malgranda ensemblo „brilaĵoj"''brilaĵoj de ĵazo“ĵazo''",<ref>Martin Kunzler: Jazz-Lexikon, Rowohlt, Reinbek 1993, p. 1324</ref> kiel la titoloj ''[[These Foolish Things (Remind Me of You)|These Foolish Things]]'', ''It’s Only A Paper Moon, Lover Come Back To Me, She’s Funny That Way, You’re Driving Me Crazy''. Post la kunsidoj ĉe „Aladdin“"Aladdin" en 1947 komencis la sana kaj artista pereo de Lester Young.
 
=== La malsupriĝoMalsupriĝo ===
[[dosiero:Mercury Records I Got Rhythm.JPG|thumb|left|180px|Young, [[Charlie Parker]] kaj [[Coleman Hawkins]] sur Mercury-[[ŝelakdisko]] „I Got Rhythm“ de la JATP-koncerto aprilon de 1946]]
 
Lester Young estis en Eŭropo pro la koncertoj de [[Jazz at the Philharmonic]] ĉiufoje printempon de 1952 kaj 1953. Jam ekde 1946<ref>Vd. Dave Gelly: akompanteksto pri ''The Complete Lester Young Studio Recordings'', (Verve, eld. 1999). Ekz. Lester Young sonregistris kun [[Nat King Cole]] kaj [[Buddy Rich]] por Grantz ''[[I Cover the Waterfront]]'' marton aŭ aprilon de 1946. Gi aperis kune kun „Jubilee"Jubilee shows“shows" de [[American Forces Network|Armed Forces Radio Service]]</ref> li surdiskigis kun [[Norman Granz]] por ties eldonejoj ''Clef'' kaj ''Norgran'', poste por [[Verve Records]].<ref>Detale dokumentite sur la ok-diska ''Complete Lester Young Studio Sessions on Verve''</ref> Ĝis 1958 [[Norman Granz]] sonregistris la tenorsaksofoniston, inter alie kun la trumpetistoj [[Roy Eldridge]] kaj [[Harry Sweets Edison]], la pianistoj [[Nat King Cole]], [[John Lewis (pianisto)|John Lewis]], [[Teddy Wilson]], [[Hank Jones]] kaj [[Oscar Peterson]], la gitaristoj [[Freddie Green]], [[Barney Kessel]], la basistoj [[John Ore]], [[Ray Brown]], la frapinstrumentistoj [[Buddy Rich]], [[Jo Jones]] kaj [[J. C. Heard]]. Ekestis tiutempe – laŭstile [[ĉeftendenca ĵazo]] – aro da brilaĵoj, pecoj kiel ''Up ’n’ Adam'' (en 1950, kun Nat Cole), ''Undercover Girl Blues'' (en 1951, kun John Lewis), ''Gigantic Blues'' (1956, kun [[Vic Dickenson]] kaj Roy Eldridge) kaj ''Prez’ Return'' (en 1956, kun [[Teddy Wilson]]) samkiel en 1952 la Norgran-dosko ''[[Lester Young with the Oscar Peterson Trio]]''.<ref>Vd.Kunzler p. 1325</ref>
Entute la registraĵoj por Norman Granz estis nur malforta rebrilo de la granda tenorsaksofonisto. Sed ofte trembrilis en ili, kaj oni sentis ankoraŭ ion de la genio de ĉi tiu granda muzikisto – ekz. sur la disko de ''Verve'' ''The Jazz Giants ’56'' kun Teddy Wilson, Roy Eldridge, Vic Dickenson kaj aliaj grandaj [[svingo (muzikstilo)|svingomuzikistoj]].<ref>Vd. Berendt, p. 86</ref> Krom tiuj sucesajsuckesaj registrad-kunsidoj tamen ankaŭ okazis katastrofaj situacioj, kiam plene ebriiĝinta Lester Young preterlasis prezentodatojn, kolapsis aŭ almenaŭ muzike seniluziigisseniluziiĝis.<ref>Vd. Kunzler, p. 1325</ref>
 
[[dosiero:Norman Granz, ca. Nov. 1947.jpg|thumb|right|220px|Norman Granz en 1947.<br/> Foto de [[William P. Gottlieb]].]]
Iom longa restado en malsanulejo ekde novembro de 1955 rezultigis nur pretertempan plibonigon de lia ruina sanstato. La lastaj sonregistraĵoj por Granz kaj lia ''Verve'' atestas tion: Lala dutaga sonregistrado de la 7-a kaj 8-a de februaro okazis mallonge post lia restado en la novjorka Hospitalomalsanulejo Kings County. Al li, 49-jarulo, oni diris, ke se li ne tuj ĉesas drinkadon, li baldaŭ estos morta, tamen li ne ĉesis. Alvenis manka rezistopovo pro subnutrado. dolorasDoloras aŭskulti la plej multajn sonregistraĵoj de ĉi tiu kunsido, tamen la malfermanta klarnetstrofo pri ''They Can’t Take That Away from Me'' estas rigardata kiel la lasta grandioza dokumento de lia kariero: „singarda"''singarda, palpa, nekredeble tordiĝa.“''"<ref>Vd. Dave Gelly: Akompanteksto pri la disko zu ''The Complete Lester Young Studio Recordings'', (Verve, aperinta en 1999) </ref>. En 1957 li ludis denove kun la orkestro de [[Count Basie]] je la [[Newport Jazz Festival]]; decembron li denove akompanis Billie-on Holiday je la televidregistraĵo de ''[[Fine and Mellow]]''.
Entute la registraĵoj por Norman Granz estis nur malforta rebrilo de la granda tenorsaksofonisto. Sed ofte trembrilis en ili, kaj oni sentis ankoraŭ ion de la genio de ĉi tiu granda muzikisto – ekz. sur la disko de ''Verve'' ''The Jazz Giants ’56'' kun Teddy Wilson, Roy Eldridge, Vic Dickenson kaj aliaj grandaj [[svingo (muzikstilo)|svingomuzikistoj]].<ref>Vd. Berendt, p. 86</ref> Krom tiuj sucesaj registrad-kunsidoj tamen ankaŭ okazis katastrofaj situacioj, kiam plene ebriiĝinta Lester Young preterlasis prezentodatojn, kolapsis aŭ almenaŭ muzike seniluziigis.<ref>Vd. Kunzler, p. 1325</ref>
 
Dume ankaŭ lia tria geedzeco frakasiĝis. Liaj problemoj por ĉiu estis evidentaj. Ekde printempo de 1958 li ne plu loĝis en sia domo, sed en Hotelo Alvin vidalvide de la muzikisto-renkontejo [[Birdland (ĵazklubejo)|Birdland]] (ĉe la stratangulo de la 52a- Strato kun [[Broadway]]), kie virino zorgis pri li. Li ja montris indikojn de resangiĝo kaj ludis julion en Newport kun [[Jack Teagarden]], suferis tamen ĉiam denove atakojn. Plejparte li restis en sia hotelĉambro, kie li drinkis per ĝis tri botelojn da ĝino potage kaj prefere aŭskultis diskojn de Sinatra. Foje ne estis pretervideble, kiel ebrie li sidis sur seĝo vidalvide de la klubejo kaj imagis ludi saksofonon.
Iom longa restado en malsanulejo ekde novembro de 1955 rezultigis nur pretertempan plibonigon de lia ruina sanstato. La lastaj sonregistraĵoj por Granz kaj lia ''Verve'' atestas tion: La dutaga sonregistrado de la 7-a kaj 8-a de februaro okazis mallonge post lia restado en la novjorka Hospitalo Kings County. Al li, 49-jarulo, oni diris, ke se li ne tuj ĉesas drinkadon, li baldaŭ estos morta, tamen li ne ĉesis. Alvenis manka rezistopovo pro subnutrado. doloras aŭskulti la plej multajn sonregistraĵoj de ĉi tiu kunsido, tamen la malfermanta klarnetstrofo pri ''They Can’t Take That Away from Me'' estas la lasta grandioza dokumento de lia kariero: „singarda, palpa, nekredeble tordiĝa.“<ref>Vd. Dave Gelly: Akompanteksto pri la disko zu ''The Complete Lester Young Studio Recordings'', (Verve, aperinta en 1999) </ref> En 1957 li ludis denove kun la orkestro de [[Count Basie]] je la [[Newport Jazz Festival]]; decembron li denove akompanis Billie-on Holiday je la televidregistraĵo de ''[[Fine and Mellow]]''.
 
Finfine li vizitis – i. a. kun la ''Birdland All Stars'' – en 1959 [[Parizo]]n kaj havis en la klubejo [[Blue Note (Parizo)|Blue Note]] katastrofan prezentadon. Ben Benjamin, ĉefo de la klubejo, raportis: „Lester"''Lester estis malsanega, kiam li ludis por mi. Li estis preskaŭ apatia. Li volis veturi hejmen, ĉar, kiel li diris, li ne povas paroli kun la francaj kuracistoj. Li suferis je stomak-ulcero kaj mi kredas, ke li iomete trodrinkas...&nbsp;.''"<ref>Vd. Berendt p. 86; Al ĵurnalisto Postif li diris tiutempe, ke li baldaŭ mortos. ''Jazz Hot'', aprilon de 1959, citite laŭ Polillo ''Jazz''</ref> .
Dume ankaŭ lia tria geedzeco frakasiĝis. Liaj problemoj por ĉiu estis evidentaj. Ekde printempo de 1958 li ne plu loĝis en sia domo, sed en Hotelo Alvin vidalvide de la muzikisto-renkontejo [[Birdland (ĵazklubejo)|Birdland]] (ĉe la stratangulo de la 52a- Strato kun Broadway), kie virino zorgis pri li. Li ja montris indikojn de resangiĝo kaj ludis julion en Newport kun [[Jack Teagarden]], suferis tamen ĉiam denove atakojn. Plejparte li restis en sia hotelĉambro, kie li drinkis per ĝis tri botelojn da ĝino potage kaj prefere aŭskultis diskojn de Sinatra. Foje ne estis pretervideble, kiel ebrie li sidis sur seĝo vidalvide de la klubejo kaj imagis ludi saksofonon.
 
Lester Young revenis plene elĉerpita al Novjorko. Mallongan tempon poste virino malkovris lin [[komatakomato|komatan]] en lia hotelĉambro. Li mortis pro korhalto, finfine tamen pro la konsekvencoj de sia dependeco deal alkoholo kaj aliaj drogoj kaj depro la diversaj malsanoj, kiuj dum la jaroj antaŭe subfosis lian sanon. Lester Young suferisspertis la sorton de aliaj grandaj ĵazmuzikistoj kiel [[Charlie Parker]] aŭ [[Billie Holiday]], kiu mortis mallonge post li; ŝi kolapsis ricevante la informon pri la morto de Young. Dum la veturado al la entombigo ŝi esprimis al Leonard Feather, ke verŝajne ŝi estos la venonta.
Finfine li vizitis – i. a. kun la ''Birdland All Stars'' – en 1959 [[Parizo]]n kaj havis en la klubejo [[Blue Note (Parizo)|Blue Note]] katastrofan prezentadon. Ben Benjamin, ĉefo de la klubejo, raportis: „Lester estis malsanega, kiam li ludis por mi. Li estis preskaŭ apatia. Li volis veturi hejmen, ĉar, kiel li diris, li ne povas paroli kun la francaj kuracistoj. Li suferis je stomak-ulcero kaj mi kredas, ke li iomete trodrinkas...&nbsp;.“<ref>Vd. Berendt p. 86; Al ĵurnalisto Postif li diris tiutempe, ke li baldaŭ mortos. ''Jazz Hot'', aprilon de 1959, citite laŭ Polillo ''Jazz''</ref>
 
== Personeco ==
Lester Young revenis plene elĉerpita al Novjorko. Mallongan tempon poste virino malkovris lin [[komata]] en lia hotelĉambro. Li mortis pro korhalto, finfine tamen pro la konsekvencoj de sia dependeco de alkoholo kaj aliaj drogoj kaj de la diversaj malsanoj, kiuj dum la jaroj antaŭe subfosis lian sanon. Lester Young suferis la sorton de aliaj grandaj ĵazmuzikistoj kiel [[Charlie Parker]] aŭ [[Billie Holiday]], kiu mortis mallonge post li; ŝi kolapsis ricevante la informon pri la morto de Young. Dum la veturado al la entombigo ŝi esprimis al Leonard Feather, ke verŝajne ŝi estos la venonta.
[[Leonard Feather]] priskribas la personecon de Lester Young per anekdoto, kiun rakontis al li iama kunmuzikisto de Young: „Iam"iam mi donis al li paron da ŝuoj, kaj iun tagon mi eniris kaj trovis ilin en lia paperrubujo. Nur tiam mi komprenis, ke estis tiaj kun malmolaj plandumoj, kaj ke li ĉiam nur surmetus mokasenojn aŭ pantoflojn“pantoflojn''". Ĉi tiu historieto montras, kio konsistigis la personecon de Lester Young kiel homo kaj muzikisto. Principe li estis afabla, restis tamen soleca; iu, kiu ne alkutimiĝis en ĉi tiu mondo de „ununoktaj"''ununoktaj fikrilatoj“fikrilatoj''", hotelĉambroj, agentoj, diboĉadojn en malbelaj klubejoj kaj de ras-apartigo kaj diskriminacio, kio kulminis terure dum lia militserva tempo.<ref>Vd. Leonard Feather </ref>.
 
== Lia personeco ==
[[dosiero:Lester Young (Gottlieb 09441).jpg|thumb|right|290px|Lester Young, prezentado en la novjorka [[Ĵazklubejoj de la 52-a Strato|Famous Door]], proks. septembron de 1946. Foto de [[William P. Gottlieb]].]]
Agento diris pri li: „Lester"''Lester havas la sentemon de [[Charles Baudelaire]] aŭ [[James Joyce]]. Li vivas en aparta mondo, kaj kio troviĝas ekstere de ĉi tiu mondo, laŭ konvinko de Prez ne estas sur la mondo. Sed: ĉi tiu lia propra mondo estas mirinda mondo, kiu estas milda kaj amika kaj dolĉa“dolĉa''". Frapinstrumentisto [[Jo Jones]] opiniis: „Ĉio"''ĉio kio vundas iujniun ajn homan estaĵon, vundas lin“lin''".<ref>Vd. Joachim E. Berendt, p. 84</ref>
 
== Muziko ==
[[Leonard Feather]] priskribas la personecon de Lester Young per anekdoto, kiun rakontis al li iama kunmuzikisto de Young: „Iam mi donis al li paron da ŝuoj, kaj iun tagon mi eniris kaj trovis ilin en lia paperrubujo. Nur tiam mi komprenis, ke estis tiaj kun malmolaj plandumoj, kaj ke li ĉiam nur surmetus mokasenojn aŭ pantoflojn“. Ĉi tiu historieto montras, kio konsistigis la personecon de Lester Young kiel homo kaj muzikisto. Principe li estis afabla, restis tamen soleca; iu, kiu ne alkutimiĝis en ĉi tiu mondo de „ununoktaj fikrilatoj“, hotelĉambroj, agentoj, diboĉadojn en malbelaj klubejoj kaj de ras-apartigo kaj diskriminacio, kio kulminis terure dum lia militserva tempo.<ref>Vd. Leonard Feather </ref>
 
Lester Young stampis la frazon: „Muzikisto"''Muzikisto konu la tekston de la muziko, kiun li ludas“ludas''".<ref> Vd. Dave Gelly</ref> Lester Young provas, kiam li improvizas pri melodio, transdoni la tekston de ĉi tiu melodio senpere kaj senvorte al la auŝkultantoj. „La"''La plej grandan parton de mia tempo mi pasigas per tio, ke mi aŭskultas diskojn kun kantistoj kaj provas ellerni la tekstojn de la diversaj kantoj“kantoj''", diris Lester Young.<ref>Vd. Joachim E. Berendt, p. 85</ref> Young opiniis neprega la konon de la kantotekstoj, „por"''por ne simple jodli pri la akordsinsekvoj“akordsinsekvoj''", kion li kritikis je la ludado de liaj samtempuloj.<ref>Vd. Martin Kunzler, p. 1321</ref>
Agento diris pri li: „Lester havas la sentemon de [[Charles Baudelaire]] aŭ [[James Joyce]]. Li vivas en aparta mondo, kaj kio troviĝas ekstere de ĉi tiu mondo, laŭ konvinko de Prez ne estas sur la mondo. Sed: ĉi tiu lia propra mondo estas mirinda mondo, kiu estas milda kaj amika kaj dolĉa“. Frapinstrumentisto [[Jo Jones]] opiniis: „Ĉio kio vundas iujn ajn homan estaĵon, vundas lin“.<ref>Vd. Joachim E. Berendt, p. 84</ref>
 
== Lia muziko ==
 
Lester Young stampis la frazon: „Muzikisto konu la tekston de la muziko, kiun li ludas“.<ref> Vd. Dave Gelly</ref> Lester Young provas, kiam li improvizas pri melodio, transdoni la tekston de ĉi tiu melodio senpere kaj senvorte al la auŝkultantoj. „La plej grandan parton de mia tempo mi pasigas per tio, ke mi aŭskultas diskojn kun kantistoj kaj provas ellerni la tekstojn de la diversaj kantoj“, diris Lester Young.<ref>Vd. Joachim E. Berendt, p. 85</ref> Young opiniis neprega la konon de la kantotekstoj, „por ne simple jodli pri la akordsinsekvoj“, kion li kritikis je la ludado de liaj samtempuloj.<ref>Vd. Martin Kunzler, p. 1321</ref>
 
La ŝlosilo pri la improvizaĵoj de Lester Young, melodie suverene svingiĝantaj super taktaj kaj formaj periodoj, troviĝas ĝuste en lia personeco kaj iliaj klarigitaj proksimeco al lingvo kaj kantado.<ref>Vd. Martin Kunzler, p. 1321</ref>
 
== Liaj komponaĵojKomponaĵoj ==
 
La komponaĵoj de Lester Young plej ofte estas variaĵoj, kiuj baziĝas sur la popularaj normkantoj de la ''[[Great American Songbook]]'', popularaj en la [[1930-aj jaroj]], aŭ sur delonge establiĝintaj akordsinsekvoj, kiel ekz. la bluso ''D. B. Blues'' laŭ la formo 12-12-8-12, kiu baziĝas sur ''[[I Got Rhythm]]''. ''Lester Blows Again'' uzas la tiam ofte uzatajn harmoniajn fundamentojn de ''[[Honeysuckle Rose]]''.<ref>Vd. Leonard Feather</ref> Gravaj komponaĵoj estas ''Easy Does It, Movin’ With Lester, Lester Blows Again, Lester Leaps In, Lester Smooths Out, Up’N’Adam, Neenah, Undercover Girl Blues, Lester Swings, Ad Lib Blues'' (Young/Oscar Peterson), ''Waldorf Blues, Jumpin’ with [[Symphony Sid]], Rocka-Bye-Basie'' (kun [[Shad Collins]], [[Count Basie]]), ''Taxi War Dance, Tickle Toe''.
 
== Liaj kolegoj pri li ==
 
:*"''Se al oni plene klariĝis, ke la originaleco de Lester Young estas neelĉerpebla, tiam oni komprenis, kial li estas aparta grandiozulo. neniam enŝteliĝas fuŝo; oni travivas elstaran soloiston, al kiu neniam mankas ideoj, kiu neniam ŝtelas ion de alia: absolute memstara persono.''" <small>[[Boris Vian]] <ref>Kritiko pri la disko ''Lover Come back To me / It’s Only a Paper Moon''</ref></small>
:*"''Mi ankoraŭ scias, kiel Lester jam tiam en [[Kansasurbo]] en la klubejo Subway blovis sobrajn sonojn sur sia tenorilo. Tio estis tute malgranda ejo […]. Kiam mi unuafojunuafoje aŭdis Lesteron, mi estis surprizita. Li bezonis plurajn [[rekantaĵo]]jn, por evoluigi sian ludon, sed tiam, ho, kia blovilo!'' <small>[[Mary Lou Williams]] <ref>Hentoff/Shapiro, ''Jazz erzählt'' p. 323</ref></small>
:*"''Mi kantis dumtempe en la bando de Basie, kaj Lester loĝis ĉe mia patrino kaj mi hejme. Mi donis al li la nomon ‚Prezidanto‘'Prezidanto', li nomis min ‚Sinjorino‘'Sinjorino', kaj al mia patrino li donis la nomon ‚Dukino‘'Dukino'. Ni estis la reĝa familio de Harlemo. Pres kaj [[Herschel Evans]] ĉiam nur pensis pri tio, kiel unu povas superatuti la alian. Oni trovis ilin en la orkestroĉambro, skulptante je iliaj anĉoj, provante tion ĉiam denove per novaj kaj aliaj kaj farante ĉion nur penseblan, por superi la alian. Iam Herschel demandis Lesteron: ‚Diru'Diru, kial vi ne ludas aldon? Vi havas sonon taŭgan por aldo!' Lester fingropintumis sian frunton: ‚Ĉi'Ĉi-supre okazas la aferoj, mia kara‘kara', li diris al Herschel, ‚la'la plej multaj el vi estas primitivuloj. Nur ventrohavaj kaj nenion plu.‘''" <small>[[Billie Holiday]] <ref>Hentoff/Shapiro, ''Jazz erzählt'' p. 324 f.</ref></small>
:*"''Ĉiu, kiu ludas instrumenton, esprimas tion, kion li pensas. Lester ludis aron da muzikaj frazoj, kiuj vere estis vortoj. Li povis laŭlitere paroli sur sia blovilo. Tio estas liaspeca konversacio. Je 85 elcentoj de la kazoj mi povas diri, pri kio li parolas. Mi povus surpaperigi liajn pensojn – pro kaŭzo de tio, kion mi aŭdas de el lia blovilo. [[Benny Goodman]] eĉ faris muzikaĵon el frazo, kiun ludis Lester: ‚Mi'Mi bezonas iomete da mono‘mono'.''" <small>[[Jo Jones]] <ref>Joachim-Ernst Berendt, p. 85</ref></small>
:*"''Estis simple ĉi tiu absolute grandioza muziko, kiun li faris. Ne estis, ke li aparte bone fartis, sed li estis plene malstabila. Ni ne nenion pensis pri tio. Ni lasis lilin sidi flanke sur benko. ''(...)'' estis ankaŭ eĉ ne malĝoje. Mi ne memoras, ke iu ajn dirus:‚Mi 'Mi kredas, ke li mortos baldaŭ‘baldaŭ'. Tion ni ne pensis.''" <small>[[Milt Hinton]], 1957 <ref>Donald Clarke, p. 486 Milt Hinton pri televida prezentado de Lester Young kun Billie Holiday la 8-an de decembro 1957</ref></small>
 
== Influo ==
:''Mi ankoraŭ scias, kiel Lester jam tiam en [[Kansasurbo]] en la klubejo Subway blovis sobrajn sonojn sur sia tenorilo. Tio estis tute malgranda ejo […]. Kiam mi unuafoj aŭdis Lesteron, mi estis surprizita. Li bezonis plurajn [[rekantaĵo]]jn, por evoluigi sian ludon, sed tiam, ho, kia blovilo!'' [[Mary Lou Williams]] <ref>Hentoff/Shapiro, Jazz erzählt p. 323</ref>
 
Ĵazhistoriisto [[Marshall Stearns]] markisemfazis lian historian kielsamkiel lian artan pozicion; : li nomis lin „Cezannela "Cezanne de la ĵazo“:ĵazo". Same kiel [[Paul Cézanne]] preparis la modernan arton, tiel Lester Young preparis la modernan ĵazon.<ref>Vd. Berendt, p. 83</ref>
:''Mi kantis dumtempe en la bando de Basie, kaj Lester loĝis ĉe mia patrino kaj mi hejme. Mi donis al li la nomon ‚Prezidanto‘, li nomis min ‚Sinjorino‘, kaj al mia patrino li donis la nomon ‚Dukino‘. Ni estis la reĝa familio de Harlemo. Pres kaj [[Herschel Evans]] ĉiam nur pensis pri tio, kiel unu povas superatuti la alian. Oni trovis ilin en la orkestroĉambro, skulptante je iliaj anĉoj, provante tion ĉiam denove per novaj kaj aliaj kaj farante ĉion nur penseblan, por superi la alian. Iam Herschel demandis Lesteron: ‚Diru, kial vi ne ludas aldon? Vi havas sonon taŭgan por aldo!‘ Lester fingropintumis sian frunton: ‚Ĉi-supre okazas la aferoj, mia kara‘, li diris al Herschel, ‚la plej multaj el vi estas primitivuloj. Nur ventrohavaj kaj nenion plu.‘'' [[Billie Holiday]] <ref>Hentoff/Shapiro, Jazz erzählt p. 324 f.</ref>
 
[[Joachim-Ernst Berendt]] skribasankaŭ skribis la jenon pri la influo de Lester Young: „La"''la sono de la moderna jazo estas – por uzi vorton de aranĝisto [[Bill Russo]], ‚tenorigita‘'tenorigita'. La tenoriginto estas Lester Young“Young''".<ref>Vd. Berendt, p. 82</ref> Ekzemple ankaŭ la sono de la Capitol-Orkestro de [[Miles Davis]] 1948–50 estis „orkestrado“"''orkestrado''" de la tenorsaksofona ludmaniero de Lester Young. Laŭ Berendt ĉiuj gravaj tenorsaksofonistoj de la 1950-aj jaroj, eĉ aldo- kaj bariton-saksofonistoj, trumpetistoj, trombonistoj, pianistoj de [[malpasia ĵazo]] estis influitaj de Lester Young.
:''Ĉiu, kiu ludas instrumenton, esprimas tion, kion li pensas. Lester ludis aron da muzikaj frazoj, kiuj vere estis vortoj. Li povis laŭlitere paroli sur sia blovilo. Tio estas liaspeca konversacio. Je 85 elcentoj de la kazoj mi povas diri, pri kio li parolas. Mi povus surpaperigi liajn pensojn – pro kaŭzo de tio, kion mi aŭdas de el lia blovilo. [[Benny Goodman]] eĉ faris muzikaĵon el frazo, kiun ludis Lester: ‚Mi bezonas iomete da mono‘.'' [[Jo Jones]] <ref>Joachim-Ernst Berendt, p. 85</ref>
 
[[Ekkehard Jost]] demandascetere demandis, kio en la ludmaniero de Lester Young allogis tiom da muzikistoj. Kiel malrekta klarigo li citas eldiron de [[John Hammond]]: „Benny"''Benny Goodman iam rakontis al mi interesan aferon pri Lester. Li diris, Lester estas la ununura persono, kiu iam atingis ''"puran''" sonon sur la tenoro. Benny ĉiam opiniis, ke [[Ben Webster]] kaj [[Coleman Hawkins]] kaj la aliaj tro forte ekprenas kaj havas sonon, kiu ne estas '"natura'" tenorsono.''"<ref>Ekkehard Joos:, ''Sozialgeschichte des Jazz in den USA'', Fischer Verlag, Frankfurt/Main 1982.</ref>
:''Estis simple ĉi tiu absolute grandioza muziko, kiun li faris. Ne estis, ke li aparte bone fartis, sed li estis plene malstabila. Ni ne nenion pensis pri tio. Ni lasis li sidi flanke sur benko. ...estis ankaŭ eĉ ne malĝoje. Mi ne memoras, ke iu ajn dirus:‚Mi kredas, ke li mortos baldaŭ‘. Tion ni ne pensis.'' [[Milt Hinton]], 1957 <ref>Donald Clarke, p. 486 Milt Hinton pri televida prezentado de Lester Young kun Billie Holiday la 8-an de decembro 1957</ref>
La ludo de YoungsYoung influis [[Paul Quinichette|Paulon Quinichette ]] tiom ege, ke li estis nomita ''"vicprezidanto''". Mallonge antaŭ ol mortis Lester Young, [[Charles Mingus]] komponis [[riverenco|riverence]] al li la pecon ''Goodbye Pork Pie Hat'' (sur ''[[Mingus Ah Um]]'', 1959). La titolo aludas la platan ĉapelon tipan por Young. En la franca kinofilmo ''[[Round Midnight (filmo)|Round Midnight]]'' de [[Bertrand Tavernier]] la inventita figuro de „Dale"Dale Turner“Turner" (lin rolas en la filmo [[Dexter Gordon]]) baziĝas parte sur la spertoj de Lester Young en Parizo kaj en Novjorko post lia reveno mallonge antaŭ lia morto.
 
[[Lee Konitz]] diris pri li: „Kaj"''kaj jen la sono de Lester Young sur la malnovaj diskoj de Basie! Vere bela tenorsono, pura sono. Tio gravas. Ankaŭ je la aldo; pura sono. Kiom da homoj li influis, kiom da vivoj! Ĉar li estas decide la elirpunkto de tiuj aferoj, kiuj poste okazis. Kaj lia ritma koncepto! Komplika je plena simpleco! Kiel mi analizu tion? Ĉu ni nom-baptu la infanon? Do tiam ni diru ‚plurritma‘ “'plurritma'''".<ref> Vd. Hentoff/Shapiro, ''Jazz erzählt''</ref>
== Lia influo sur la ĵazo ==
 
Ĵazhistoriisto [[Marshall Stearns]] markis lian historian kiel lian artan pozicion; li nomis lin „Cezanne de la ĵazo“: Same kiel [[Paul Cézanne]] preparis la modernan arton, tiel Lester Young preparis la modernan ĵazon.<ref>Vd. Berendt, p. 83</ref>
 
[[Joachim-Ernst Berendt]] skribas pri la influo de Lester Young: „La sono de la moderna jazo estas – por uzi vorton de aranĝisto [[Bill Russo]], ‚tenorigita‘. La tenoriginto estas Lester Young“.<ref>Vd. Berendt, p. 82</ref> Ekzemple ankaŭ la sono de la Capitol-Orkestro de [[Miles Davis]] 1948–50 estis „orkestrado“ de la tenorsaksofona ludmaniero de Lester Young. Laŭ Berendt ĉiuj gravaj tenorsaksofonistoj de la 1950-aj jaroj, eĉ aldo- kaj bariton-saksofonistoj, trumpetistoj, trombonistoj, pianistoj de [[malpasia ĵazo]] estis influitaj de Lester Young.
 
[[Ekkehard Jost]] demandas, kio en la ludmaniero de Lester Young allogis tiom da muzikistoj. Kiel malrekta klarigo li citas eldiron de [[John Hammond]]: „Benny Goodman iam rakontis al mi interesan aferon pri Lester. Li diris, Lester estas la ununura persono, kiu iam atingis ''puran'' sonon sur la tenoro. Benny ĉiam opiniis, ke [[Ben Webster]] kaj [[Coleman Hawkins]] kaj la aliaj tro forte ekprenas kaj havas sonon, kiu ne estas 'natura' tenorsono.“<ref>Ekkehard Joos: Sozialgeschichte des Jazz in den USA, Fischer Verlag, Frankfurt/Main 1982</ref>
La ludo de Youngs influis [[Paul Quinichette|Paulon Quinichette ]] tiom ege, ke li estis nomita ''vicprezidanto''. Mallonge antaŭ ol mortis Lester Young, [[Charles Mingus]] komponis [[riverenco|riverence]] al li la pecon ''Goodbye Pork Pie Hat'' (sur ''[[Mingus Ah Um]]'', 1959). La titolo aludas la platan ĉapelon tipan por Young. En la franca kinofilmo ''[[Round Midnight (filmo)|Round Midnight]]'' de [[Bertrand Tavernier]] la inventita figuro de „Dale Turner“ (lin rolas en la filmo [[Dexter Gordon]]) baziĝas parte sur la spertoj de Lester Young en Parizo kaj en Novjorko post lia reveno mallonge antaŭ lia morto.
 
[[Lee Konitz]] diris pri li: „Kaj jen la sono de Lester Young sur la malnovaj diskoj de Basie! Vere bela tenorsono, pura sono. Tio gravas. Ankaŭ je la aldo; pura sono. Kiom da homoj li influis, kiom da vivoj! Ĉar li estas decide la elirpunkto de tiuj aferoj, kiuj poste okazis. Kaj lia ritma koncepto! Komplika je plena simpleco! Kiel mi analizu tion? Ĉu ni nom-baptu la infanon? Do tiam ni diru ‚plurritma‘ “.<ref> Vd. Hentoff/Shapiro, Jazz erzählt</ref>
 
== Honoradoj ==
En [[1959]] Lester Young estis postmorte elektita en la [[American Jazz Hall of Fame]]. Dum enketo de [[Leonard Feather]] inter 101 gravaj muzikistoj en 1956 pri iliaj „ĉiama"ĉiama favorito“favorito" absoluta plimulto de ili nomis – eĉ antaŭ Hawkins kaj [[Stan Getz]] – Lesteron Young.<ref>Vd. Martin Kunzler </ref>
 
== Liaj sonregistraĵojSonregistraĵoj ==
=== Diskregistro (selekto) ===
 
Linio 132 ⟶ 128:
=== Film- kaj televidregistraĵoj ===
 
Dum prezentado por la televidserio ''The Sound Of Jazz'' de [[Billie Holiday]] ĉe [[Columbia Broadcasting System|CBS]] la [[8-an de decembro]] [[1957]] Lester Young, [[Gerry Mulligan]], [[Doc Cheatham]], [[Ben Webster]], [[Mal Waldron]] [[Milt Hinton]]. [[Osie Johnson]] kaj [[Danny Barker]] akompanas la kantistinon je la peco ''[[Fine and Mellow]]''. Impresas la mallonga eltranĉaĵo, kiam Holliday dum la soloo de Lester Young ridetas en sin.<ref>Vd. Donald Clarke, p. 486</ref>
 
Dekminuta filmeto de Gjön Mili (je kiu kunlaboris Norman Granz kiel konsilanto) ''Jammin the blues'' de 1944 montras LesteronLester Young dum improvizadkunsido kun [[Illinois Jacquet]], [[Sweets Edison]], [[Barney Kessel]], [[Red Callender]], [[Sidney Catlett]], [[Jo Jones]].
 
Lia ununura kantoregistraĵo okazis kadre de la koncertaro [[Jazz at the Philharmonic]] la [[28-an de novembro1952novembro]] [[1952]] (''It takes two to Tango''), kaj publikiĝis tamen nur en la [[1980-aj jaroj]]. Granz origine volis, ke Young prezentu tiun dum koncerto. Young tamen ne volis aperigi ĝin kaj pro tio enplektis kelkajn maldecajn frazojn.<ref>Vd. Dave Gelly, p. 120</ref>
 
== Referencoj ==
{{referencoj|2}}
<references/>
 
== Bibliografio ==
{{Portalo Muziko}}
 
== Literaturo ==
*Frank Büchmann-Möller: ''You just fight for your life- the story of Lester Young'', New York, Praeger 1990
*Frank Büchmann-Möller ''You got to be original, Man! The Music of Lester Young'' (komentita diskografio)
Linio 153 ⟶ 148:
*Lewis Porter (eldonisto) ''The Lester Young Reader'', Washington D.C., Smithsonian Press 1991
 
== LigojEksteraj eksterenligiloj ==
{{commons}}
* [http://www.arte.tv/de/kunst-musik/cd-tipps/Jahrhundertwerke/30_20Jahrhundertaufnahmen_20des_20Jazz/1320254.html Lester Young: The Complete Aladdin Sessions (Vol. 1)], [[ARTE|arte]], 8-an de septembro 2006, serio: „30 Jahrhundertaufnahmen des Jazz“, de Günther Huesmann
Linio 162 ⟶ 157:
 
{{DEFAŬLTORDIGO:Young, Lester}}
 
[[Kategorio:Usonaj ĵazsaksofonistoj]]
[[Kategorio:Usonaj ĵazklarnetistoj]]